12 ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΑΝ ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙΣ FREELANCER

Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία, λένε. Είναι όμως αρκετές, όταν αποφασίζεις να γίνεις αφεντικό του εαυτού σου, όταν αποφασίζεις να δουλέψεις ως freelancer;

Ήταν την εποχή που το internet είχε μόλις κάνει την εμφάνισή του. Διαβάζοντας το αγαπημένο μου editorial του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου, αισθάνθηκα να ανοίγουν οι ουρανοί. Θέλοντας να πει ότι δουλεύει έξω από το γραφείο, τότε που κάτι τέτοιο ήταν ανήκουστο μιας και μπορούσες να απομακρυνθείς μόνο μέχρι εκεί που έφτανε το καλώδιο του υπολογιστή, σε κάποιο σημείο, νομίζω στο τέλος, λέει «γράφω καθισμένος σε μία παραλία, και θα στείλω ηλεκτρονικά το κείμενό μου ώστε να τυπωθεί». Είχα μόλις τελειώσει το πανεπιστήμιο και ήξερα πολύ καλά τι θέλω από τη ζωή μου. Να μην έχω ωράριο/γραφείο/περιορισμούς, να δουλεύω δηλαδή ως freelacer. Αυτό που δεν ήξερα ήταν το τίμημα της ελευθερίας.

Λίγο πριν ξεκινήσω να γράφω σε περιοδικά, κι ενώ είχα ήδη μία μικρή εμπειρία σαν δασκάλα αγγλικών, η μητέρα μου, ελεύθερος επαγγελματίας η ίδια, έκανε μία τελευταία απόπειρα να με πείσει να μπω στο κανάλι της επίπλαστης μονιμότητας που τότε ευαγγελίζονταν οι ιδιωτικές τράπεζες. Αφού λοιπόν έκανα αίτηση σε μία τράπεζα, έδωσα τις απαραίτητες εξετάσεις και πέρασα από κάποια IQ tests, ήρθε η ώρα της συνέντευξης. Στην οποία απάντησα με όση ειλικρίνεια είχα μέσα μου, σα να επρόκειτο για ζήτημα ζωής και θανάτου.

«Πώς φαντάζεσαι τον εαυτό σου να εργάζεται στα γραφεία μας; Σε ποια θέση;». «Να σας πω την αλήθεια, δεν με φαντάζομαι σε κάποιο γραφείο, παρά έξω, να γράφω κάτω από ένα δέντρο». Φυσικά θεώρησαν υποχρέωσή τους να μου ξεκαθαρίσουν ότι αυτό σήμαινε ότι έκαιγα όποια πιθανότητα είχα να μπω στην τράπεζα, και με ένα ελαφρύ ανασήκωμα των ώμων είπα κάτι σαν «σίγουρα υπάρχουν πολλοί που δεν έχουν πρόβλημα να κάθονται σε ένα γκισέ». Επανάσταση επετεύχθη.

Λίγο μετά μπήκα στον άναρχο κόσμο των lifestyle περιοδικών, που χωρίς να το καταλάβω εγώ και διάφοροι άλλοι επαναστάτες φίλοι μου, μας έβαλαν σε μία χρυσή φυλακή, όπου ενώ πιστεύαμε ότι μπορούμε να μπαίνουμε και να βγαίνουμε όποτε και όπως θέλαμε, είχαμε ιδρυματοποιηθεί 100%. Η μία θέση έφερε την άλλη, το ένα προνόμιο το άλλο, ώσπου ένα πρωί ξύπνησα για να συνειδητοποιήσω ότι για παραπάνω από είκοσι χρόνια «χτυπούσα κάρτα» καθημερινά.

Μπορεί να μην είχαμε αυστηρό ωράριο, αλλά τα δεκάωρα ήταν συνηθισμένα. Μπορεί να παίρναμε όσες μέρες ρεπό θέλαμε κάθε φορά που κλείναμε τεύχος, αλλά όταν ερχόταν η ώρα για το επόμενο να φύγει για το τυπογραφείο, δεν βλέπαμε το σπίτι μας για ακόμη περισσότερες.

Μόλις λοιπόν βρέθηκε μπροστά μου η ευκαιρία, ξέφυγα. Προς τα πού, δεν ήξερα, αφού δεν υπήρχε κάποιο πλάνο φυγής. Απλά το timing ήταν τόσο τέλειο που δεν μπορούσα να μην το αξιοποιήσω. Το δεύτερο παιδί μου δεν ήταν ακόμη δύο ετών, θα έπαιρνα μία καλή αποζημίωση, και από κει και πέρα θα έβλεπα τι θα έκανα.

Την επόμενη ημέρα, ο άντρας μου με ρώτησε «τι θέλεις να γίνεις, λοιπόν, όταν μεγαλώσεις;». Η απάντηση ήταν ξεκάθαρη, ήθελα μόνο να γράφω. Αυτό και θα έκανα. Το ίδιο απόγευμα μου έκανε δώρο ένα laptop και μου είπε «ξεκίνα». Αυτό ήταν. Δεν ήξερα πώς θα το κάνω, αλλά θα το έκανα. Θα γινόμουν freelancer, αφεντικό του εαυτού μου.

Λίγο καιρό αργότερα άνοιξα βιβλία, έκανα τη δική μου εταιρεία και βούτηξα στα βαθιά. Σήμερα, σχεδόν δέκα χρόνια μετά, μπορώ να πω ότι δεν θα άλλαζα με τίποτα το να δουλεύω με τις πιτζάμες, στο κρεβάτι ή, εννοείται κύριε Τσαγκαρουσιάνε, από την παραλία, χειμώνα-καλοκαίρι. Αλλά θα ήθελα να ήξερα κάποια πράγματα από την αρχή.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Όσα χρειάζεται να γνωρίζεις αν σκοπεύεις να γίνεις freelancer

Πιστεύω, αρχικά, ότι ο freelancer είναι ανθρωπότυπος. Δεν είμαστε όλοι φτιαγμένοι να δουλεύουμε εκτός πλαισίου, όπως δεν κάνουμε όλοι για τις δουλειές γραφείου, για την ιατρική, κλπ. Ξέρω ανθρώπους που δουλεύουν όπως εγώ, και βασανίζονται να τηρήσουν τα deadlines τους, χάνοντας πελάτες και άρα χρήματα. Το στρες τους είναι τεράστιο.

1. Το πρώτο, λοιπόν που χρειάζεσαι, είναι να μπορείς να έχεις αυτοέλεγχο. Σαν freelancer δεν υπάρχει κάποιος να σου θυμίζει ότι πλησιάζει η διορία να παραδώσεις την εργασία σου, αυτή η εφαρμογή είναι εξωτερικευμένη. Είτε είσαι συνεπής, είτε δεν είσαι. Αν δεν είσαι, κάποιος με λιγότερο ταλέντο και καλύτερο timing θα πάρει τη δουλειά.

2. Φρόντισε, βγαίνοντας «εκεί έξω», να έχεις έναν καλό κύκλο γνωριμιών. Ανθρώπους με τους οποίους έχεις ήδη συνεργαστεί και οι οποίοι γνωρίζουν τη δουλειά σου. Αυτοί θα είναι οι πρώτοι συνεργάτες σου, που θα φέρουν τους επόμενους, και τους επόμενους.

3. Κατάλαβε ότι «ελεύθερη διαχείριση του χρόνου μου» σημαίνει ότι πάντα δουλεύω και ποτέ δεν δουλεύω. Οι φίλοι, τα παιδιά σου, η οικογένειά σου, δεν βλέπουν ξεκάθαρα τα όρια. Εγώ μπορεί να δουλεύω πυρετωδώς για να βγάλω ένα slogan για μία εταιρεία, και ο μικρός μου γιος ο Τζίμης να έρχεται δίπλα μου και να μου πιάνει κουβέντα, επειδή νομίζει ότι χαζεύω online.

4. Μπορεί μέσα στο ΣΚ να δουλεύεις, και μέσα στη βδομάδα να κάθεσαι. Κάτι που σημαίνει ότι δεν χρειάζεσαι ειδική άδεια για να πας, π.χ., στη δασκάλα του παιδιού σου, από την άλλη όμως δεν βρίσκεις πάντα κάποιον να χαζέψει μαζί σου ή να βγει Τετάρτη απόγευμα για έναν ωραίο καφέ. Μπορείς να κοιμηθείς το μεσημέρι, αλλά ίσως χάσεις την κυριακάτικη βόλτα.

5. Ναι, μπορεί να μην έχεις αφεντικό, αλλά έχεις να διαχειριστείς πολλά μικρά αφεντικά, τους συνεργάτες σου, τους πελάτες σου. Για να μην πνιγείς στις απαιτήσεις και τα συγκρουόμενα συμφέροντα (όλοι θέλουν τα πάντα ΤΩΡΑ), βάλε πρόγραμμα. Και μην πέφτεις στην παγίδα να εξηγείς στον Α πόση δουλειά έχεις για τον Β. Δεν τον αφορά.

6. Αν τώρα ξεκίνησες, να ξέρεις ότι χρειάζεται να περάσει πρώτα ένα εύλογο χρονικό διάστημα για να μάθεις τον κύκλο εργασιών στο δικό σου επάγγελμα/ειδικότητα. Εμένα μου πήρε πάνω από δύο χρόνια, αλλά τώρα ξέρω. Νοέμβριο με Φλεβάρη πνίγομαι, Ιούνιο με αρχές Σεπτέμβρη αισθάνομαι άνεργη.

7. Όπως συνηθίζεις στον κύκλο εργασιών σου, έτσι πρέπει να προσαρμόσεις και τα οικονομικά σου. Όχι, το ότι έβγαλες ως freelancer αυτόν τον μήνα τα μισά από ότι τον προηγούμενο δεν σημαίνει ότι θα ξοδέψεις τα μισά. Κάνε καλό planning και μοίρασε τη χρονιά σου σωστά, πάντα με επιφύλαξη.

8. Μίλα με άλλους που κάνουν την ίδια δουλειά με σένα. Συγκρίνετε τις τιμές σας, ζήτα τη γνώμη τους, χτίσε γύρω σου έναν κύκλο προστασίας. Το freelancing χρειάζεται αλληλοϋποστήριξη, την ώρα που οι εταιρείες μας εκπαιδεύουν να είμαστε ανταγωνιστικοί.

9. Όταν δουλεύεις μόνος σου μπορεί να βιώσεις μεγάλη μοναξιά. Δεν έχεις με κάποιον να μοιραστείς την ψυχολογική πίεση του deadline, δεν υπάρχει κάποιος που κράτησε παραπάνω σημειώσεις στο briefing. Από την άλλη, γλιτώνεις τις άχρηστες ώρες κουτσομπολιού για τον τάδε από το λογιστήριο και τη δείνα από το μάρκετινγκ.

10. Όταν είσαι freelancer, ο χρόνος αποκτά άλλη βαρύτητα. Θυμάμαι ότι, όταν «βγήκα έξω» από τα γραφεία, συνειδητοποίησα πως για οκτώ χρόνια που βρισκόμουν στην ίδια εταιρεία, θυμόμουν την ίδια ημέρα να επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά. Δε χόρταινα τις εναλλαγές της ημέρας, και πάνω από όλα, την κίνηση του ήλιου στον ουρανό!

11. Κανείς δεν σε ασφαλίζει, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Είσαι μόνος σου. Όσο πιο γρήγορα ανοίξεις βιβλία και η δουλειά σου αποκτήσει νομική υπόσταση, τόσο το καλύτερο. Βρες τη χρυσή τομή ανάμεσα στο «άνοιγμα» της δουλειάς σου και τα παραπάνω κόστη που τη συνοδεύουν, και τόλμα.

12. Θέλει κότσια, γερά νεύρα και, είπαμε, δεν είναι για όλους. Διερεύνησε την εναλλακτική των δύο-τριών σταθερών πελατών που θα μπορούν να χαίρονται τη δουλειά σου με τρομερά ανταγωνιστικές τιμές, με τη δέσμευση της σταθερής, μηνιαίας συνεργασίας, και στηρίξου πάνω στη σιγουριά (έστω και προσωρινή) της συμφωνίας σας για να ξανοιχτείς μέχρι εκεί που σε παίρνει κάθε φορά, και σε κάθε συνθήκη της ζωής σου.