ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΑΡΕΣΟΥΝ ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΜΕ ΠΡΟΒΛΕΨΙΜΟ ΤΕΛΟΣ;

Είσαι από αυτούς που απολαμβάνουν το μυστήριο και τις ανατροπές σε μια ταινία, και γίνονται έξαλλοι όταν πέφτουν άθελά τους σε κάποιο spoiler; Ή από αυτούς που θέλουν να ξέρουν τι να περιμένουν και απολαμβάνουν τις ταινίες με προβλέψιμο τέλος; Εάν ανήκεις στη δεύτερη κατηγορία, έχουμε την εξήγηση.

Όπως αναφέρει η Pamela Rutledge, συμπεριφορική ψυχολόγος με ειδίκευση στα media, «ο ανθρώπινος εγκέφαλος λατρεύει τα μοτίβα και η προβλεψιμότητα μας ανταμείβει γνωστικά». Έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι ταινίες με προβλέψιμο τέλος δημιουργούν μια αίσθηση ασφάλειας και ανακούφισης, και μειώνουν το άγχος και την εσωτερική αίσθηση αβεβαιότητας που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος. Αν μπορέσουμε να καταλάβουμε τι θα συμβεί σε μια περίπλοκη ταινία πριν η πλοκή ξετυλιχθεί πλήρως, αυτό μας κάνει να αισθανόμαστε καλύτερα και μας δημιουργεί μια αίσθηση σιγουριάς και ικανοποίησης.

Εκτός από την αίσθηση ασφάλειας που σου δημιουργεί η πλεύση σε γνωστά νερά, το να μπορείς να προβλέψεις τι θα συμβεί στη συνέχεια μιας ταινίας σού δημιουργεί εκείνο το είδος της χαράς και της ικανοποίησης που νιώθεις όταν βρίσκεις το κομμάτι που έλειπε σε ένα παζλ.

Το Ταξίδι του Ήρωα

Υπάρχει μια πολύ γνωστή και αναμενόμενη πλοκή η οποία συναντάται σχεδόν σε όλες τις ιστορίες και είναι γνωστή σαν το Ταξίδι του Ήρωα. Αυτό το γενικό σχήμα ακολουθείται πολύ συχνά στα σενάρια για τον κινηματογράφο από την δεκαετία του ’70, είναι εμπνευσμένο από την αρχαία ελληνική μυθολογία και το έχει εξηγήσει αναλυτικά ο συγγραφέας Joseph Campbell στο βιβλίο του The Hero with a Τhousand Faces.

iStock

Ο σκελετός κάθε ιστορίας που ακολουθεί την πλοκή του Ταξιδιού του Ήρωα συνοψίζεται σε τρεις πράξεις:

• Στην πρώτη πράξη ο ήρωας ζει μια φυσιολογική ζωή, μέχρι που κάτι συμβαίνει και καλείται να ξεκινήσει για μια περιπέτεια.
• Στη δεύτερη πράξη, ο ήρωας περνά όλων των ειδών τις δοκιμασίες, συναντά συμμάχους αλλά και εχθρούς, πριν φτάσει σε ένα ναδίρ από το οποίο στην συνέχεια θα βγει για να νιώσει και πάλι ελπίδα.
• Στην τρίτη πράξη ο ήρωας ξεπερνά τη μεγαλύτερη πρόκληση που έχει συναντήσει μέχρι στιγμής και η οποία τελικά θα τον οδηγήσει στη νίκη και την επιτυχία.

Γιατί μας αρέσει να παρακολουθούμε αυτήν την πλοκή ξανά και ξανά; Ποιο είναι το στοιχείο που ελκύει το κοινό τόσο πολύ;

Γιατί είναι τόσο ελκυστικό το Ταξίδι του Ήρωα;

Οι άνθρωποι αναζητούν βεβαιότητα και μια σαφή αφήγηση που θα τους είναι οικεία, αναμενόμενη και καθησυχαστική. Αυτή βρίσκουν στο Ταξίδι του Ήρωα, που είναι τόσο ελκυστικό στο κοινό για μερικούς ακόμη λόγους:

• Βοηθά να ταυτιστείς με τον πρωταγωνιστή, να δεις τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει και τις αλλαγές που υφίσταται.
• Σου προσφέρει μια αίσθηση τάξης.
• Σου δίνει την ευκαιρία να γνωρίζεις από πριν τι θα συμβεί.

iStock

Όταν τα στερεότυπα κάνουν καλό

Τίποτα δεν είναι τόσο απολαυστικό όσο το να βλέπεις τον κακό της ταινίας να τιμωρείται για τα εγκλήματα του και τον καλό και ηθικό πρωταγωνιστή να παίρνει αυτό που θέλει στο τέλος. Σύμφωνα με την Affective Disposition Theory, όταν οι θεατές μιας ταινίας αξιολογούν ηθικά τους χαρακτήρες αποφασίζοντας ποιος είναι ο καλός και ποιος ο κακός της ιστορίας, την απολαμβάνουν περισσότερο. Κάθε φορά που ο ήρωας τους επιβραβεύεται και ο κακός της ιστορίας τιμωρείται, η ικανοποίηση αυξάνεται.

Επιπλέον, μια ταινία με προβλέψιμο τέλος έχει αναμενόμενη στερεοτυπική πλοκή που συμβάλλει κι αυτή στο αίσθημα ασφάλειας, ανακούφισης και εσωτερικού καθησυχασμού. Σύμφωνα με έρευνα, οι στερεοτυπικές πλοκές απαιτούν λιγότερη διανοητική προσπάθεια και δημιουργούν την αίσθηση του οικείου, του γνώριμου δηλαδή και ασφαλούς, μετατρέποντας τις ταινίες με προβλέψιμο τέλος σε ένα ελκυστικό καταφύγιο από την τρομακτικά αβέβαιη πραγματικότητα.