ΠΩΣ ΝΑ ΠΕΙΣΩ ΤΟΝ ΓΟΝΙΟ ΜΟΥ ΝΑ ΕΛΕΓΞΕΙ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ;

Ένας δικός μας άνθρωπος, γονιός ή και σύντροφος, αρχίζει να έχει προβλήματα με τη μνήμη του, αλλά δεν παραδέχεται να δει ειδικό; Υπάρχουν διακριτικοί τρόποι και απλές τακτικές για να τον/τη διευκολύνουμε.

Ανησυχείτε ότι ένας δικός σας άνθρωπος έχει αρχίσει να ξεχνά. Παρατηρείτε ότι η μνήμη του τον προδίδει και δεν ξέρετε αν μπορεί να οφείλεται σε άνοια ή Αλτσχάιμερ. Δοκιμάσατε να το συζητήσετε μαζί του και να τον πείσετε να εξεταστεί από έναν ειδικό, αλλά αρνήθηκε κατηγορηματικά. Πώς μπορεί να διαχειριστεί κανείς μια αντίστοιχη κατάσταση; Οι παρακάτω οδηγίες μπορεί να σας βοηθήσουν.

Μνήμη, άνοια και άρνηση για βοήθεια

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μπορεί ένας άνθρωπος που ξεχνά να αρνείται τη βοήθεια ενός ειδικού:

–Αισθάνεται ότι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει είναι φυσιολογικές και αναμενόμενες για την ηλικία του

Παλιότερα πιστεύαμε ότι είναι φυσιολογικό οι άνθρωποι να «τα χάνουν» μεγαλώνοντας. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η άνοια δεν είναι μέρος της φυσιολογικής διαδικασίας της γήρανσης.

–Φοβάται ότι οι διαταραχές μνήμης που παρατηρεί είναι σύμπτωμα της νόσου Αλτσχάιμερ

Το στίγμα σχετικά με τη νόσο είναι ακόμα βαθιά ριζωμένο στις συνειδήσεις μας και ο τρόπος με τον οποίο έχουμε συνηθίσει να μιλάμε για την άνοια το κάνει ακόμα εντονότερο. Ο πιο απλός τρόπος, λοιπόν, για να διαχειριστεί κανείς το ενδεχόμενο να έχει άνοια είναι να κλείσει τα μάτια και τα αυτιά του σε αυτή την πιθανότητα.

–Θέλει να παραμείνει στο τιμόνι της ζωής του με κάθε κόστος

Στο μυαλό του, η διερεύνηση των προβλημάτων μνήμης που αντιμετωπίζει ισοδυναμεί με την παραδοχή ότι είναι ανίκανος να αποφασίζει μόνος του για τη ζωή του. Η αιτία της αντίστασης που προβάλει δεν είναι άλλη από τον φόβο ότι θα χάσει τον έλεγχο, ότι θα γίνει βάρος για τους δικούς του ανθρώπους, ότι ο ειδικός θα «τον βγάλει» χαζό ή τρελό.

–Η νόσος δεν του επιτρέπει να αναγνωρίσει τις δυσκολίες του

Τα νοητικά ελλείμματα που συνοδεύουν τη νόσο Αλτσχάιμερ και τις άλλες μορφές άνοιας συχνά επηρεάζουν το επίπεδο εναισθησίας (το πώς αντιλαμβάνεται ένας/μια ασθενής τη φύση της ασθένειάς του, τις αιτίες και τα συμπτώματα) και εμποδίζουν τον ηλικιωμένο να συνειδητοποιήσει ότι ξεχνά και χρειάζεται βοήθεια.

iStock

Πώς να ξεκινήσω τη συζήτηση;

–Επιλέξτε την κατάλληλη ημέρα και ώρα

Βεβαιωθείτε πως τόσο εσείς όσο και ο άνθρωπός σας είστε ήρεμοι, ξεκούραστοι και ευδιάθετοι. Επιλέξτε ένα ευχάριστο και οικείο περιβάλλον. Για παράδειγμα, ξεκινήστε τη συζήτηση ενώ απολαμβάνετε τον καφέ σας στη βεράντα ή κάνετε τον απογευματινό σας περίπατο στο πάρκο της γειτονιάς.

–Παραμείνετε ψύχραιμοι

Δεσμευθείτε εκ των προτέρων πως θα διατηρήσετε τον τόνο της φωνή σας σε χαμηλό, ενθαρρυντικό και φιλικό επίπεδο οποιαδήποτε κι αν είναι η αντίδραση του αγαπημένου σας προσώπου στα λεγόμενά σας. Έχετε κατά νου ότι η αντίδρασή του, όσο δυσλειτουργική κι αν είναι, είναι απολύτως φυσιολογική. Κι εσείς κάπως έτσι δεν θα αντιδρούσατε αν ήσασταν στη θέση του;

–Αποφύγετε τις λέξεις «άνοια» και «νόσος Αλτσχάιμερ»

Η αρνητική φόρτιση που τις συνοδεύει θα πληγώσει και θα φέρει σε αμυντική θέση το αγαπημένο σας πρόσωπο. Εξάλλου, δεν αποκλείεται τα προβλήματα μνήμης να οφείλονται σε κάποιο θεραπεύσιμο πρόβλημα υγείας (όπως είναι η δυσλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα ή η έλλειψη συγκεκριμένων βιταμινών), σε παρενέργειες ενός φαρμάκου κ.λπ.

EINAI ΠΡΟΤΙΜΟΤΕΡΟ ΝΑ ΔΩΣΕΤΕ ΜΙΑ ΔΥΣΚΟΛΗ ΜΑΧΗ ΝΩΡΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ, ΠΑΡΑ ΝΑ ΑΦΗΣΕΤΕ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΝΑ ΕΠΙΔΕΙΝΩΘΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ ΤΙΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ.

–Ξεκινήστε τη συζήτηση με μια γενική ερώτηση

Είναι προτιμότερο να διατυπώσετε στην αρχή ένα γενικό, μη απειλητικό ερώτημα. Για παράδειγμα «Αισθάνομαι ότι δεν είσαι πολύ καλά τελευταία. Υπάρχει κάτι που σε απασχολεί; Είναι όλα καλά με την υγεία σου;» Ανάλογα με την απάντηση που θα πάρετε, οδηγήστε τη συζήτηση σταδιακά προς το θέμα που σας απασχολεί.

–Ακούστε για να κατανοήσετε, όχι απλά για να απαντήσετε

Ακόμα και αν αισθάνεστε από πριν ότι ξέρετε τι θα επακολουθήσει και πώς ακριβώς θα εξελιχθεί η συζήτηση, ακούστε προσεκτικά αυτά που έχει να σας πει ο άνθρωπός σας, με ειλικρινές ενδιαφέρον και πρόθεση να κατανοήσετε πώς σκέφτεται. Σεβαστείτε τα συναισθήματα που κρύβονται πίσω από τις λέξεις. Μην τον διακόψετε προκειμένου να εκθέσετε τα επιχειρήματά σας.

–Μην χρησιμοποιήσετε ως αφορμή ένα περιστατικό που αποδεικνύει ότι το αγαπημένο σας πρόσωπο ξεχνά

Ας υποθέσουμε ότι τσακώνεστε επειδή η μητέρα σας για πολλοστή φορά χάνει το πορτοφόλι σας. Μπορεί να σας φανεί καλή ιδέα το να της πείτε ότι πρέπει να δει έναν ειδικό μετά από ένα περιστατικό που επιβεβαιώνει περίτρανα ότι έχετε δίκιο, αλλά το μόνο που θα καταφέρετε είναι να την κάνετε να νιώσει ταπεινωμένη και να αντιδράσει αμυντικά.

–Να είστε σε επαγρύπνηση

Να είστε έτοιμοι να εντοπίσετε ακόμα και την παραμικρή ένδειξη ότι ο άνθρωπός σας σκέφτεται θετικά την πιθανότητα να επισκεφθεί έναν ειδικό. Σε αυτή την περίπτωση, κλείστε άμεσα ραντεβού με τον ειδικό – αν είναι δυνατόν, ακόμα και για την ίδια ή την επόμενη ημέρα.

Πώς να τον/την πείσω ότι πρέπει να εξεταστεί από έναν ειδικό;

Η πρώτη, αυτονόητη επιλογή για να πεισθεί ο άνθρωπός σας να επισκεφθεί έναν επαγγελματία υγείας είναι να συζητήσετε ανοιχτά το θέμα. Να εκφράσετε τις ανησυχίες σας και να του ζητήσετε να μοιραστεί μαζί σας τους δικούς του προβληματισμούς, ώστε να αποφασίσετε από κοινού τα επόμενα βήματα.

Για να έχετε όμως διαβάσει το άρθρο μέχρι αυτό το σημείο, σημαίνει ότι πιθανότατα έχετε ήδη δοκιμάσει αυτή την επιλογή χωρίς να επιτύχετε το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Μην απογοητεύεστε. Προφανώς είναι εξαιρετικά δυσάρεστο και ψυχοφθόρο να έρχεστε αντιμέτωποι με την ίδια άκαμπτη, αρνητική συμπεριφορά ξανά και ξανά, κάθε φορά που προσπαθείτε να πείσετε τον/την σύζυγο ή το γονιό σας να πάρει μια απόφαση που, σε τελική ανάλυση, είναι για το δικό του/της καλό.

Το να παραδώσετε τα όπλα και να αφήσετε τα πράγματα στην τύχη τους θα πρέπει να είναι η τελευταία σας επιλογή. Είναι προτιμότερο να δώσετε μια δύσκολη μάχη νωρίς στην πορεία της νόσου, ώστε να εξασφαλίσετε στον άνθρωπό σας τη βοήθεια που χρειάζεται, παρά να αφήσετε το πρόβλημα να επιδεινωθεί μόνο και μόνο για να αποφύγετε τις συγκρούσεις.

Τακτικές που θα σας βοηθήσουν

Αν νιώθετε ότι η υγεία, η ευημερία και η ασφάλεια του αγαπημένου σας προσώπου μπαίνουν σε κίνδυνο εξαιτίας των επιλογών του, τότε έχετε την ηθική υποχρέωση να παρέμβετε. Φυσικά, δεν υπάρχει μία και μοναδική σωστή τακτική που θα πρέπει να ακολουθήσετε. Όπως και στα περισσότερα προβλήματα που συνδέονται με την άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ, θα δείτε τι λειτουργεί και τι όχι σταδιακά, δοκιμάζοντας και απορρίπτοντας τις τακτικές που δεν αποδίδουν.

Όπως θα δείτε, σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να πείτε ένα «λευκό ψέμα», ένα ψέμα που θα προστατέψει το αγαπημένο σας πρόσωπο από τις δυσάρεστες εξελίξεις της επιθυμίας του να μην εξεταστεί από έναν ειδικό επαγγελματία υγείας. Αν αυτό σας κάνει να νιώθετε δυσάρεστα, αναλογιστείτε πόσο πιο δυσάρεστα θα νιώσετε αν υποχωρήσετε και αφήσετε τη νόσο να ακολουθήσει την αναπόφευκτα επιδεινούμενη πορεία της.

Τακτική #1: Επαναφέρετε το θέμα σε τακτά χρονικά διαστήματα

Δοκιμάστε να συζητήσετε ξανά το θέμα, αρκετές φορές, αλλά πάντα με ευγένεια και υπομονή. Με αυτό τον τρόπο θα περάσετε το μήνυμα ότι πρόκειται για ένα ζήτημα που σας απασχολεί ειλικρινά και που θέλετε να επιλυθεί.

Τακτική #2: Ρίξτε το στο φιλότιμο

Πείτε κάτι όπως αυτό: «Καταλαβαίνω ότι αισθάνεσαι πως δεν έχεις κανένα πρόβλημα. Και μπορεί να έχεις απόλυτο δίκιο! Κάν’ το όμως για χάρη μου, για μένα που σε αγαπώ πολύ και σε νοιάζομαι. Για να ξέρω πως είσαι καλά και δεν έχω κανένα λόγο να ανησυχώ».

Τακτική #3: Ζητήστε τη βοήθεια ενός τρίτου προσώπου

Αν μετά την αρχική, άκαρπη συζήτηση νιώθετε πως είστε το… κόκκινο πανί για τον άνθρωπό σας, δοκιμάστε να τον προσεγγίσει ένας άνθρωπος εμπιστεύεται και που αναγνωρίζει τα συμπτώματα που έχετε εντοπίσει και εσείς: η αδελφή του, ο γιος στον οποίο έχει αδυναμία, ο πιο στενός του φίλος.

Τακτική #4: Ζητήστε τη βοήθεια του γιατρού

Αν, για παράδειγμα, ο άνθρωπός σας εκτιμά και εμπιστεύεται τον παθολόγο του, επικοινωνήστε μαζί του. Ενημερώστε τον για τα ανησυχητικά συμπτώματα που έχετε παρατηρήσει και ζητήστε του σε επόμενη συνάντηση να διερευνήσει το πρόβλημα.

Τακτική #5: Επικαλεστείτε ένα άλλο πρόβλημα υγείας

Επικοινωνήστε με τον γιατρό και μιλήστε του για το ζήτημα που έχει προκύψει. Στη συνέχεια, προγραμματίστε ένα ραντεβού με αφορμή ένα άσχετο σύμπτωμα που το αγαπημένο σας πρόσωπο αναγνωρίζει ότι έχει (π.χ. πονοκεφάλους, τρέμουλο, αστάθεια). Ο γιατρός γνωρίζει πώς να διαχειριστεί τέτοιες καταστάσεις.

Τακτική #6: Κλείστε διπλό ραντεβού

Το αγαπημένο σας πρόσωπο είναι πιο πιθανό να πειστεί να δει έναν ειδικό αν το ραντεβού αφορά και τους δυο σας. Μπορείτε για παράδειγμα να πείτε: «Διάβασα πως στο εξωτερικό ο προληπτικός έλεγχος της μνήμης είναι μέρος του ετήσιου checkup. Τι θα έλεγες να κλείσω ένα ραντεβού για να εξεταστούμε προληπτικά και εγώ και εσύ;»

Τακτική #7: Φέρτε τον/την προ τετελεσμένου γεγονότος

Αν ο ηλικιωμένος που ξεχνά είναι ανένδοτος, προγραμματίστε ένα ραντεβού με τον ειδικό (αφού πρώτα τον ενημερώσετε για τις ιδιαιτερότητες της κατάστασης), βγείτε μαζί με αφορμή μια άλλη δραστηριότητα (π.χ. ψώνια) και ενημερώστε τον για την προγραμματισμένη συνάντηση την τελευταία στιγμή. Εναλλακτικά, ζητήστε από τον ειδικό να πραγματοποιήσει μία κατ’ οίκον επίσκεψη.

ΣΥΜΦΙΛΙΩΘΕΙΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΙΔΕΑ ΟΤΙ ΚΑΘΕ ΗΜΕΡΑ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ. ΑΥΤΟ ΘΑ ΚΑΝΕΙ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΠΙΟ ΕΥΚΟΛΗ ΓΙΑ ΕΣΑΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΣΑΣ ΠΡΟΣΩΠΟ.

Μια δυσάρεστη αλήθεια

Η δυσάρεστη αλήθεια είναι ότι μπορεί να δοκιμάσετε όλα τα παραπάνω και, παρά τις προσπάθειες σας, να μην λειτουργήσει τίποτα απολύτως. Όσοι έχετε δύσκολους, περήφανους ή άκαμπτους γονείς/συντρόφους, ξέρετε ακριβώς για τι πράγμα μιλάω.

Κάποιες φορές η λύση στο πρόβλημα έρχεται μόνη της, με αφορμή ένα έκτακτο, σοβαρό γεγονός, όπως π.χ. ένα περιστατικό απώλειας του προσανατολισμού και αδυναμίας επιστροφής στο σπίτι. Αν και πρόκειται για καταστάσεις που κανείς δεν εύχεται να του συμβούν, κάτι τέτοιο μπορεί να αποτελέσει την αφορμή για άμεση επίσκεψη σε έναν επαγγελματία υγείας.

Και μια τελευταία σκέψη

Όσοι από εσάς φροντίζετε έναν άνθρωπο που ξεχνά και βιώνετε αντίστοιχες καταστάσεις, είμαι βέβαιη πως ήδη σας έχει περάσει από το μυαλό η σκέψη ότι ο αγώνας δεν σταματάει εδώ. Πως ακόμα κι αν καταφέρετε να πείσετε τον άνθρωπό σας να εξεταστεί έναν ειδικό, θα πρέπει να δώσετε έναν καινούριο αγώνα για να κάνει τις απαραίτητες εξετάσεις, και έναν άλλο αγώνα για να πάτε στον ειδικό για επανεξέταση και έναν ακόμα αγώνα για να πάρει τα φάρμακα που θα γράψει ο γιατρός. Και μπορεί να έχετε δίκιο. Μπορεί και όχι.

Αν μπορώ να σας δώσω μία και μόνο συμβουλή, είναι αυτή: Αποδεχθείτε το καινούριο φυσιολογικό. Ξεκινήστε την κάθε ημέρα σας χωρίς προσδοκίες. Συμφιλιωθείτε με την ιδέα ότι κάθε ημέρα θα είναι διαφορετική. Αυτό θα κάνει την καθημερινότητα ευκολότερη τόσο για εσάς, όσο και για το αγαπημένο σας πρόσωπο.

Η Όλγα Λυμπεροπούλου είναι γνωστική νευροψυχολόγος, M.Sc., υπεύθυνη του Κέντρου Διαταραχών Μνήμης.