ΓΙΑΤΙ ΚΑΠΟΙΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΑΝΤΕΧΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΤΗ ΖΕΣΤΗ;

Αν και κάποιοι όντως έχουν γενετικά περισσότερη αντοχή στην ζέστη, υπάρχουν τρόποι να εκπαιδεύσεις τον εαυτό σου να γίνει πιο ανθεκτικός.

Κάθε καλοκαίρι, όταν πλησιάζουν οι καύσωνες πραγματικά δυσανασχετώ. Ξέρω πως θα αρχίσω να νιώθω δυσφορία, ειδικά τον πρώτο καιρό, να έχω τάσεις λιποθυμίας, να νιώθω το άγχος και την κούραση να με βαραίνουν ακόμη περισσότερο.

Το θέμα της ζέστης και του κρύου είναι κι αυτό ένα από τα ζητήματα που στη χώρα μας έχουμε καταφέρει να μετατρέψουμε σε debate. Οι καλοκαιράκηδες και οι χειμωνάκηδες πρωταγωνιστούν στα social media σε κάθε αλλαγή εποχής, με τους μεν να μην αντέχουν το κρύο και τους δε τη ζέστη.

Πάντως, με την κλιματική αλλαγή και τις θερμοκρασίες να σπάνε διαδοχικά τα υψηλότερα ιστορικά ρεκόρ, το να αντέχεις την ζέστη μοιάζει να εξελίσσεται σε σημαντική ικανότητα. Είναι προφανές ότι ακόμη και όσοι δεν αντέχουμε την ζέστη πρέπει να μάθουμε να το κάνουμε, γιατί η κατάσταση δεν πρόκειται να αλλάξει σύντομα. Είναι όμως η αντοχή στις υψηλές θερμοκρασίες κάτι που μαθαίνεται ή συνηθίζεται; Είναι έμφυτη, επίκτητη, ή θέμα DNA; Η επιστήμη έχει δώσει την απάντηση.

DNA ή μήπως όχι;

«Η ανοχή στις υψηλές θερμοκρασίες είναι πιθανό να είναι εν μέρει γενετική», αναφέρει ο Thomas E. Bernard, PhD, καθηγητής Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα, ο οποίος είναι εξειδικευμένος στην υγεία στους χώρους εργασίας και το θερμικό στρες, δηλαδή τη δυσφορία και την αντίδραση του οργανισμού στην εξωτερική θερμοκρασία. «Ακριβώς όπως κάποιοι από εμάς είναι καλύτεροι στα σπορ, κάποιοι άλλοι είναι σωματικά πιο ικανοί να αντέχουν τις υψηλές θερμοκρασίες. Αλλά όπως ακριβώς η προπόνηση μπορεί να βοηθήσει τους αθλητές ανεξάρτητα από τις ικανότητες τους να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους, η βελτίωση της αερόβιας φυσικής κατάστασης ενός ατόμου μπορεί να το κάνει πιο ανθεκτικό στη ζέστη».

Πώς γίνεται αυτό; Όπως εξηγεί ο Thomas E. Bernard «το θερμικό στρες δεν έχει να κάνει τόσο με τις εξωτερικές υψηλές θερμοκρασίες αλλά με το ότι ανεβαίνει η θερμοκρασία του σώματός σου. Για να δροσιστείς, αυτή η θερμότητα πρέπει να αποβληθεί από τον οργανισμό σου. Οι άνθρωποι που είναι σε καλύτερη φυσική κατάσταση έχουν μεγαλύτερη καρδιαγγειακή ικανότητα και μπορούν να αποβάλλουν αυτή τη θερμότητα καλύτερα».

Τα γονίδια δεν παίζουν μεγάλο ρόλο στην ανοχή στη θερμότητα, υποστηρίζει ο Graham M. Brant-Zawadzki, MD, επίκουρος καθηγητής ιατρικής στο University of Utah Hospitals and Clinics στο Σολτ Λέικ Σίτι. Σύμφωνα με αυτόν οι παράγοντες που επηρεάζουν την ανοχή ενός ατόμου στη ζέστη είναι:

• Η παχυσαρκία, γιατί το επιπλέον στρώμα μόνωσης που δημιουργεί το λίπος κάνει τους ανθρώπους λιγότερο ανθεκτικούς στην ζέστη.
• Ο διαβήτης, που μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα, επηρεάζοντας τους ιδρωτοποιούς αδένες και την ικανότητα του σώματος να ψύχεται.
• Τα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων για την αρτηριακή πίεση, όπως τα διουρητικά, τα αντιισταμινικά και τα ψυχιατρικά φάρμακα, που επηρεάζουν την ανοχή στη θερμότητα.
• Η ηλικία, με τα βρέφη, τα μικρά παιδιά και τους ηλικιωμένους να έχουν μικρότερη ανοχή και αντοχή στη ζέστη.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Πώς να εκπαιδεύσεις τον οργανισμό σου να προσαρμοστεί στην ζέστη

Όλοι μπορούμε να γίνουμε πιο ανθεκτικοί στην ζέστη, αρκεί να εκπαιδεύουμε τακτικά τον οργανισμό μας. Για παράδειγμα, το να αθλούμαστε έξω με υψηλές θερμοκρασίες αυξάνει την αντοχή μας στη ζέστη. Όμως αυτό πρέπει να γίνετε με σύνεση και προσοχή, όχι πάνω από 20 λεπτά και πάντοτε με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού μας.

Όπως εξηγεί ο Brant-Zawadzki, «η άσκηση σε συνθήκες ζέστης για μερικά εικοσάλεπτα μέσα στην ημέρα κάνει το σώμα να παράγει περισσότερες πρωτεΐνες θερμικού σοκ. Η παραγωγή περισσότερων τέτοιων πρωτεϊνών φέρνει στο σώμα κάποιες αλλαγές που αυξάνουν την αντοχή στη ζέστη».

Η βελτίωση της ανοχής στη ζέστη που προέρχεται από τη σταδιακή αύξηση της έντασης ή της διάρκειας της εργασίας που εκτελείται σε ένα ζεστό περιβάλλον ονομάζεται εγκλιματισμός στη ζέστη. Για τους εργοδότες που θέλουν να προστατεύσουν τους εργαζόμενους τους από θερμοπληξία, οι οργανισμοί προσφέρουν ένα χρονοδιάγραμμα το οποίο περιλαμβάνει τη σταδιακή αύξηση του χρόνου εργασίας στη ζέστη.

Μια απλή κίνηση που αυξάνει στην αντοχή μας στην ζέστη

Δεν είναι μόνο η εργασία ή άσκηση σε εξωτερικούς χώρους που αυξάνουν την αντοχή μας στην ζέστη, αλλά και η θερμοκρασία που επιλέγουμε για το σπίτι ή το γραφείο μας όταν οι θερμοκρασίες έξω είναι εξαιρετικά υψηλές. Το μυστικό είναι να χρησιμοποιούμε με σύνεση τον θερμοστάτη του air condition, διατηρώντας μια φυσιολογική θερμοκρασία σε σχέση με τις θερμοκρασίες που επικρατούν έξω, με τη διαφορά τους να μην ξεπερνά τους 10 βαθμούς.

Μπορεί ένα συμπλήρωμα να βοηθήσει;

Οι επιστήμονες εξετάζουν το ρόλο του συμπληρώματος βεταΐνης (που είναι γνωστή και ως τριμεθυλογλυκίνη) στη βελτίωση της ανοχής στις υψηλές θερμοκρασίες. Σε μελέτες που έχουν γίνει σε ζώα φαίνεται να βοηθά, σύμφωνα με τον Brandon Willingham, PhD, διατροφολόγo και επίκουρο καθηγητή κινησιολογίας στο Πανεπιστήμιο Coastal Carolina. Οι έρευνες όμως είναι ακόμη σε εξέλιξη και μέχρι στιγμής δεν έχει επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητά του στον άνθρωπο.

Μικρά hacks στην καθημερινή ζωή

Όποιος δεν κάνει δουλειά γραφείου και είναι αναγκασμένος να δουλεύει σε υψηλές θερμοκρασίες βρίσκει τρόπους να ανταπεξέρχεται. Ένα σημαντικό τρικ είναι το να δουλεύεις πάντα στην σκιά, να έχεις καλυμμένο με καπέλο ή μαντήλι το κεφάλι και τον λαιμό σου, να τοποθετείς ένα πανί βρεγμένο με δροσερό νερό στο σβέρκο σου κάθε είκοσι λεπτά, να αποφεύγεις το αλκοόλ και να πίνεις άφθονο νερό.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.