3 ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ

Με την ψυχική υγεία να θεωρείται πλέον στην Ευρωπαϊκή Ένωση «θεμελιώδες δικαίωμα», το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παίρνει καίριες αποφάσεις για τους πολίτες των κρατών-μελών.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφασίζει για ό,τι μας αφορά σε κάθε επίπεδο. Οι νόμοι που ψηφίζει πρέπει να εφαρμόζονται μέχρι τελείας σε όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όταν αυτό δεν συμβαίνει, υπάρχουν κυρώσεις.

Η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες που έχουν ένα θέμα ως προς την άρτια εφαρμογή των συμφωνηθέντων. Οι αδυναμίες αυτές μόνο το 2023 στοίχισαν στους φορολογούμενους ποσό μεγαλύτερο των 180 εκατομμυρίων ευρώ. Ήταν τα χρήματα που επιδικάστηκαν από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για 49 φορές που «φτάσαμε» εκεί, εξαιτίας των αποτυχιών μας να συμμορφωθούμε με τους κανόνες.

Μεταξύ των προσφυγών που έχει καταθέσει η ελληνική κυβέρνηση και «τρέχουν» είναι και αυτή για ανεπάρκειες που δεν τακτοποιήσαμε και είχαν ως συνέπεια την τραγωδία των Τεμπών. Αίτηση αναίρεσης έχει κατατεθεί και για την καταδίκη μας για παράνομη και ασυμβίβαστη κρατική ενίσχυση «που πλήττει τον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό και θα έπρεπε να ανακτηθεί», σχετικά με μέτρα στήριξης επιχειρήσεων που είχαν πληγεί στις πυρκαγιές του 2007 και κρίθηκαν ως «παράνομη κρατική ενίσχυση».

Εν όψει των ευρωεκλογών της 9ης Ιουνίου 2024, αποφασίσαμε να εστιάσουμε στα σημαντικά βήματα που έγιναν στην τελευταία θητεία των ευρωβουλευτών σχετικά με νομοθεσία για την προώθηση της ευεξίας.

Η αναγνώριση της ψυχικής υγείας ως θεμελιώδους δικαιώματος

Το Δεκέμβριο του 2023 υιοθετήθηκαν συστάσεις για την υποστήριξη της ψυχικής υγείας, με την αναγνώριση της ως θεμελιώδους δικαιώματος. Αυτό βασίζεται σε προηγούμενα ψηφίσματα που αφορούσαν την ψυχική υγεία στον ψηφιακό χώρο εργασίας και εφαρμόστηκαν στην πανδημία, και σε μια ηλεκτρονική έρευνα του Eurofound που έδειξε πως η ψυχική ευεξία έχει μειωθεί σε όλες τις ηλικιακές ομάδες από την έναρξη της πανδημίας στην Ευρώπη, φτάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο μεταξύ των νέων και των επαγγελματιών.

Τα δεδομένα επιβεβαιώθηκαν από την έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ψυχική υγεία στον ψηφιακό κόσμο της εργασίας, που τόνιζε ότι το 64% των νέων μεταξύ 18 και 34 ετών διέτρεχαν κίνδυνο κατάθλιψης το 2021 λόγω έλλειψης απασχόλησης και οικονομικών και εκπαιδευτικών προοπτικών, μοναξιάς και κοινωνικής απομόνωσης.

To Eυρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη-μέλη να αναγνωρίσουν τα υψηλά επίπεδα προβλημάτων ψυχικής υγείας που σχετίζονται με την εργασία σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και να δεσμευτούν σθεναρά «σε ενέργειες για την πρόληψη προβλημάτων ψυχικής υγείας, την προστασία της ψυχικής υγείας, την υγιή ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και την ενίσχυσης της προστασίας στο χώρο εργασίας».

Ο νέος χάρτης ευημερίας που υπεγράφη από περισσότερα από 30 μέλη του Ευρωκοινοβουλίου επιδιώκει να παρέχει καθοδήγηση στους εργοδότες που παλεύουν με αυτή τη νέα εποχή της ψηφιακής, εξ αποστάσεως εργασίας (και των κρίσεων ψυχικής υγείας που προκύπτουν).

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Η προώθηση τρόπων για ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής

Στις 10 Μαρτίου του 2022 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα για ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία μετά (συμπεριλαμβανομένης της καλύτερης προστασίας των εργαζομένων από την έκθεση σε επιβλαβείς ουσίες, το στρες στην εργασία και τους επαναλαμβανόμενους τραυματισμούς από κίνηση).

Στο επίκεντρο είναι η ενεργή προώθηση τρόπων για μια υγιή ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.

Το ψήφισμα που εγκρίθηκε αφορά ένα νέο πλαίσιο υγείας και ασφάλειας, το οποίο ενδεχομένως θα οδηγήσει σε καλύτερη προστασία από το εργασιακό άγχος.

H πλατφόρμα που μπορεί να βελτιώσει την πρόληψη

Τον Απρίλιο του 2024 έγινε γνωστή η απόφαση για τη δημιουργία του EU Health Data Space, που θα μπορούσε να βελτιώσει την προληπτική φροντίδα και τις εξατομικευμένες προσεγγίσεις ευεξίας.

Οι πολίτες έχουν πρόσβαση σε ολόκληρη την ΕΕ σε ηλεκτρονικό αρχείο υγείας που περιέχει συνταγές, εικόνες και εργαστηριακές εξετάσεις. Η βάση δεδομένων θα επιτρέψει στους επαγγελματίες υγείας να συμβουλεύονται τους φακέλους των ασθενών τους με τη συγκατάθεσή τους (η λεγόμενη κύρια χρήση) από άλλες χώρες της ΕΕ. Αυτά τα ηλεκτρονικά αρχεία υγείας (EHR) θα περιλαμβάνουν περιλήψεις, ηλεκτρονικές συνταγές, ιατρικές εικόνες και εργαστηριακά αποτελέσματα.

Επιπλέον, το Health Data Space θα απελευθερώσει το ερευνητικό δυναμικό των δεδομένων υγείας σε ανώνυμη μορφή ή μορφή με ψευδώνυμα.

Δεδομένα συμπεριλαμβανομένων αρχείων υγείας, κλινικών δοκιμών, παθογόνων παραγόντων, ισχυρισμών υγείας και επιστροφών, γενετικών δεδομένων, πληροφοριών μητρώου δημόσιας υγείας, δεδομένων ευεξίας και πληροφοριών για πόρους υγειονομικής περίθαλψης, δαπάνες και χρηματοδότηση θα μπορούν να υποβληθούν σε επεξεργασία για σκοπούς δημόσιου συμφέροντος, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας, των στατιστικών και της πολιτικής (κάνοντας τη λεγόμενη δευτερεύουσα χρήση).

Τα data θα μπορούν για παράδειγμα να χρησιμοποιηθούν για την εύρεση θεραπειών για σπάνιες ασθένειες, όπου μικρά σύνολα δεδομένων και ο κατακερματισμός εμποδίζουν επί του παρόντος την πρόοδο στις θεραπείες.

Δεν θα επιτρέπεται η δευτερεύουσα χρήση για εμπορικούς σκοπούς, συμπεριλαμβανομένης της διαφήμισης, της αξιολόγησης αιτημάτων ασφάλισης ή των όρων δανεισμού ή λήψης αποφάσεων για την αγορά εργασίας.

Οι αποφάσεις πρόσβασης θα λαμβάνονται από εθνικούς φορείς πρόσβασης δεδομένων, με τον νόμο να διασφαλίζει ότι οι πολίτες θα έχουν λόγο για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται και έχουν πρόσβαση τα δεδομένα τους.

Προφανώς οι ασθενείς θα πρέπει επίσης να ενημερώνονται κάθε φορά που γίνεται πρόσβαση στα δεδομένα τους και θα έχουν το δικαίωμα να ζητούν διορθώσεις για λανθασμένα δεδομένα.

Για να γίνει πραγματικότητα το Health Data Space, εκκρεμεί η έγκριση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Θα εφαρμοστεί δύο χρόνια μετά, με ορισμένες εξαιρέσεις, συμπεριλαμβανομένης της πρωτογενούς και δευτερεύουσας χρήσης κατηγοριών δεδομένων, η οποία θα ισχύει τέσσερα έως έξι χρόνια αργότερα, ανάλογα με την κατηγορία.