ΠΩΣ Ο ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΣΟΥ

Έχεις ακούσει πολλά για τα οφέλη της πρακτικής αυτής. Ήξερες, όμως, ότι ο διαλογισμός μπορεί να επηρεάσει θετικά τον εγκέφαλό σου;

Αν ανήκεις στα εκατομμύρια ανθρώπους που βιώνουν έντονο στρες, τότε είτε κάποιος δικός σου είτε κάποιος ειδικός σού έχει προτείνει να δοκιμάσεις διαλογισμό, καθώς η πρακτική αυτή φαίνεται να βοηθά στη διαχείρισή του.

Πώς, όμως, η πανάρχαια αυτή πρακτική σε βοηθά; Πώς, με άλλα λόγια, αλλάζει τον εγκέφαλο; Ο νευροεπιστήμονας, Richard Davidson, Καθηγητής Ψυχολογίας και Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin–Madison, μιλά για τα συμπεράσματα της δικής του μακροχρόνιας έρευνας πάνω στον διαλογισμό, την οποία μάλιστα πραγματοποίησε με τη βοήθεια του Δαλάι Λάμα.

Με τη βοήθεια του Δαλάι Λάμα

Όπως λέει ο ίδιος ο Davidson σε συνέντευξή του, συνάντησε τον Δαλάι Λάμα το 1992, καθώς ο τελευταίος ήθελε να ενθαρρύνει την επιστημονική έρευνα στον συγκεκριμένο τομέα. «Μου έκανε μια απλή ερώτηση: Γιατί δεν χρησιμοποιείτε τα εργαλεία της σύγχρονης νευροεπιστήμης με τα οποία μελετάτε την κατάθλιψη, το άγχος και το στρες, για να μελετήσετε την ευγένεια και τη συμπόνια; Έτσι, δεσμεύτηκα ότι θα έκανα ό,τι μπορούσα για να βάλω ιδιότητες, όπως η καλοσύνη και η συμπόνια, στο στόχαστρο της σύγχρονης επιστήμης».

Με τη συμμετοχή του Δαλάι Λάμα μπόρεσε να φέρει στο εργαστήριό του μοναχούς, που έκαναν πολλά χρόνια διαλογισμό. Αν δεν έβρισκε κάτι διαφορετικό στον εγκέφαλό τους, τότε ήταν πολύ απίθανο να εντοπίσει διαφορές στον εγκέφαλο ανθρώπων που μόλις ξεκινούσαν την πρακτική. Αυτό που βρήκε ήταν ότι όντως υπήρχε κάτι διαφορετικό στον εγκέφαλο των… επαγγελματιών του διαλογισμού.

Στη συνέχεια, πήρε άτομα με μηδενική εμπειρία στον διαλογισμό και τα χώρισε τυχαία σε δύο ομάδες: μια ομάδα διαλογισμού και μια ομάδα ελέγχου. Έπειτα από την απαιτούμενη εκπαίδευση, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι πράγματι ο διαλογισμός οδηγεί σε αλλαγές στον εγκέφαλο.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Πώς επέδρασε ο διαλογισμός στον εγκέφαλο των αρχαρίων

Όπως εξηγεί ο ειδικός, οι αλλαγές που εντόπισαν στη λειτουργία του εγκεφάλου ήταν σαφείς. «Βλέπουμε αλλαγές στα εγκεφαλικά δίκτυα που είναι σημαντικά για την προσοχή. Βλέπουμε, επίσης, αλλαγές στα δίκτυα που είναι σημαντικά για τη ρύθμιση του συναισθήματος. Σε γενικές γραμμές, ένα από τα σημαντικά αποτελέσματα αυτού του είδους εκπαίδευσης είναι οι βελτιώσεις στην ικανότητα αυτορρύθμισής μας».

Αναφέρει, επίσης, ότι οι πρακτικές ενσυνειδητότητας (awareness practices) και οι πρακτικές εστιασμένης προσοχής και συγκέντρωσης (focused attention and concentration practices) επηρεάζουν κυρίως τα συστήματα του εγκεφάλου που ασχολούνται με τη ρύθμιση της προσοχής. Οι αποδομητικές πρακτικές (deconstructive practices) επηρεάζουν τον… default τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου και τέλος οι εποικοδομητικές πρακτικές (constructive practices), ιδιαίτερα η συμπόνια και η καλοσύνη, θα ενεργοποιήσουν κέντρα στον εγκέφαλο που συνδέονται με θετικά συναισθηματικά και σε κάποιον βαθμό περιοχές που σχετίζονται με την ενσυναίσθηση.

Τέλος, προσθέτει, ότι ιδιαίτερα στους αρχάριους ασκούμενους, το να κάνουν μικρά διαστήματα πρακτικής πολλές φορές την ημέρα είναι πολύ πιο αποτελεσματικό στην παραγωγή επιθυμητών μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων.

Πάντως, όπως τονίζει, «η καλύτερη μορφή διαλογισμού που θα μπορούσατε να κάνετε είναι η μορφή διαλογισμού που όντως κάνετε».

«Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΜΟΡΦΗ ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΥ ΠΟΥ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΤΕ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΡΦΗ ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΥ ΠΟΥ ΟΝΤΩΣ ΚΑΝΕΤΕ».

Διαλογισμός, άγχος και κατάθλιψη

Τι συμβαίνει, όμως, στην περίπτωση του άγχους και της κατάθλιψης; Μπορεί ο διαλογισμός να βοηθήσει; «Οι προσεγγίσεις είναι βασικά συγκρίσιμες ως προς τον αντίκτυπό τους, για παράδειγμα, στα συμπτώματα του άγχους και της κατάθλιψης. Αυτό στο οποίο διαφέρουν είναι ότι ο διαλογισμός έχει λιγότερες παρενέργειες. Είναι, επομένως, πολύ πιο πιθανό να συνεχίσουμε με τον διαλογισμό παρά με τα φαρμακευτικά προϊόντα λόγω του προφίλ των παρενεργειών.

»Νομίζω ότι υπάρχει κάποιος λόγος να σκεφτόμαστε ότι οι προσεγγίσεις που βασίζονται στη δύναμη και όχι οι προσεγγίσεις που βασίζονται στο έλλειμμα μπορεί τελικά να είναι καλύτερες. Υπάρχουν πολλοί λόγοι να πιστεύουμε ότι πολλές από τις δεξιότητες που είναι σημαντικές για την "άνθηση" είναι στην πραγματικότητα έμφυτες, τουλάχιστον οι σπόροι τους. Έτσι, η ενδυνάμωση και η καλλιέργειά τους έχει περισσότερο νόημα σε σχέση με τις απλές θεραπείες που απαλλάσσουν από συμπτώματα», απαντά ο ειδικός.