ΠΩΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΕΝΑ ΦΑΓΗΤΟ ΠΙΟ ΝΟΣΤΙΜΟ, ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

Το ήξερες ότι ένα φαγητό μπορεί να έχει πιο ωραία γεύση ανάλογα με το πού το τρως, πώς το τρως, αλλά και με ποιον; Το επιβεβαιώνει και η επιστήμη.

Είναι δυνατόν να αλλάζει η γεύση ενός φαγητού όταν αλλάζουν οι συνθήκες κατά τις οποίες το απολαμβάνουμε ή όταν αλλάζουμε… εμείς; Άκου ένα παράδειγμα: Ένα από τα αγαπημένα μου πιάτα είναι μία παραδοσιακή βραζιλιάνικη πίτα με ρίζα κάκτου από τον Κίτρινο Σκίουρο, στα Ιλίσια. Γνωρίζοντάς το αυτό, όταν ήμουν έγκυος, ο άντρας μου πήγε μια μέρα εκεί και πήρε τρεις μερίδες. Όταν τις έφερε στο σπίτι, δεν μπορούσα όχι να γευτώ την πίτα, μα ούτε να τη μυρίσω. Ορμόνες εγκυμοσύνης θα μου πεις, αλλάζουν πολλά τότε. Και αυτός είναι ένας μόνο παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει την γεύση μας. Ένας εξίσου καθοριστικός παράγοντας είναι η ψυχολογία (που, μεταξύ μας, με τις ορμόνες συνδέεται και αυτή), αλλά και οι περιβαλλοντικές συνθήκες.

Διάβαζα, για παράδειγμα, πρόσφατα ένα άρθρο στο blog της Dr Clare Jonas, η οποία είναι ψυχολόγος και επικοινωνιολόγος, στο οποίο μιλούσε για το φαγητό στο αεροπλάνο, το οποίο σε πολλούς φαίνεται άνοστο.

Αυτό, έλεγε, έχει σε μεγάλο βαθμό να κάνει με τις συνθήκες που επικρατούν στην καμπίνα. «Έχει αποδειχθεί με μελέτη πως η χαμηλή πίεση, ο πολύ ξηρός αέρας και ο έντονος παρασκηνιακός θόρυβος από τις μηχανές επηρεάζουν την όσφρησή μας που είναι καθοριστική στο πώς αντιλαμβανόμαστε τη γεύση ενός φαγητού», έγραφε η Jonas. Και εξηγούσε πως ο θόρυβος των κινητήρων του αεροπλάνου προκαλεί δονήσεις στο μέσο αυτί. Εξαιτίας αυτών των δονήσεων, το νεύρο που μεταφέρει πληροφορίες από τους γευστικούς κάλυκες στον εγκέφαλο και περνά διαμέσου του μέσου αυτιού μπορεί να «χάνει το σήμα του» και έτσι να μην αντιλαμβανόμαστε σωστά μια γεύση.

Τι άλλο μπορεί να επηρεάσει την αίσθηση της γεύσης μας;

• Η ηλικία μας: Όπως συμβαίνει με όλες τις αισθήσεις, έτσι και η γεύση φθίνει όσο μεγαλώνουμε. Μάλιστα, οι γεύσεις που «χάνουμε» πρώτα είναι η γλυκιά και η αλμυρή, έτσι μετά τα 65-70 το φαγητό μπορεί να μας μοιάζει πιο… ανάλατο.
• Ο ύπνος: Έχει βρεθεί πως όσο περισσότερο κοιμόμαστε, τόσο μικρότερη είναι η ανάγκη μας για υψηλές θερμιδικά τροφές (που συνήθως είναι τα γλυκά). Στον αντίποδα, τα άτομα που δεν «χορταίνουν» ύπνο, μοιάζουν να μην αντιλαμβάνονται πόσο γλυκό είναι ένα… γλυκό και έτσι να το καταναλώνουν σε μεγαλύτερη ποσότητα.
• Ιατρικά προβλήματα: Η έλλειψη ψευδαργύρου, για παράδειγμα, έχει βρεθεί ότι μειώνει την αίσθηση της γεύσης. Την ίδια επίπτωση μπορεί να έχουν και άλλες ασθένειες (να θυμηθούμε τον Covid-19;), καθώς και η κατάθλιψη.

iStock

Ψυχολογικά τρικ για να κάνεις ένα φαγητό πιο νόστιμο

Σύμφωνα με τη Dr Jonas, από ιατρικής άποψης δεν είναι πολλά αυτά που μπορούν να γίνουν για να ανακτήσει κάποιος τη χαμένη του γεύση. Από ψυχολογικής άποψης, όμως, οι προτάσεις δεν λείπουν. Υπάρχουν, λοιπόν, μελέτες που έχουν δείξει πως αξιοποιώντας διάφορους ψυχολογικούς παράγοντες μπορούμε να κάνουμε ένα φαγητό ακόμα πιο νόστιμο. Προσοχή, όμως, λέει η επιστήμονας:

«Μην ξεχνάτε ότι το δείγμα των εθελοντών στις μελέτες αυτές είναι πολύ συγκεκριμένο: Πρόκειται για άτομα που ζουν στον δυτικό κόσμο, είναι υψηλού μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου, έχουν κατά κανόνα δημοκρατικές πολιτικές απόψεις και, κυρίως, δέχθηκαν να συμμετέχουν στις μελέτες, άρα εκτιμούν την αξία της επιστήμης. Πιθανώς, λοιπόν, τα συμπεράσματα αυτά να μην ισχύουν για τον παγκόσμιο πληθυσμό».

Σε κάθε περίπτωση, αξίζει να τα γνωρίζουμε.

Γνώρισε την ηδονική σου απόκριση

Η ηδονική απόκριση είναι η έκταση στην οποία παίρνουμε ηδονή από κάτι. Αν κάνουμε επαναλαμβανόμενα το ίδιο πράγμα, η ηδονική μας απόκριση σ' αυτό μειώνεται. Πράγματα που αγαπούσαμε γίνονται λιγότερο απολαυστικά ενώ, παραδόξως, πράγματα λιγότερο αγαπημένα μπορεί να αρχίσουν να μας αρέσουν.

Το ίδιο ισχύει και με το φαγητό. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πώς λειτουργεί η ηδονική απόκριση σ' αυτό, αλλά ξέρουμε ότι διάφοροι παράγοντες μπορεί να την επηρεάσουν:

• Τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα
• Η ποικιλία φαγητού που επηρεάζει την αισθητηριακή εισροή
• Το τι σκέφτεσαι την ώρα που τρως
• Το πόση αξία δίνεις στην ηδονική σου απόκριση ούτως ή άλλως.

Επίσης, έχει αποδειχθεί, ότι ένα τρόφιμο που έχουμε πολύ καιρό να φάμε, μας φαίνεται πιο νόστιμο όταν το ξαναγευόμαστε.

Πώς να αξιοποιήσεις αυτή την πληροφορία:

1. Ακόμα κι αν σου αρέσει πολύ ένα τρόφιμο μην το τρως κάθε μέρα, γιατί με την επανάληψη θα σταματήσει να σου αρέσει. Δώσε χρόνο στον εαυτό σου ώστε να επανέλθει η ηδονική απόκριση σ' αυτό. Επίσης, προσπάθησε να μην το σκέφτεσαι και να μην κοιτάζεις εικόνες του, γιατί και αυτό μπορεί να μειώσει την απόλαυση.
2. Αν είσαι στη μέση ενός γεύματος που ίσως αρχίζεις να μην απολαμβάνεις αλλά πρέπει να ολοκληρώσεις, προσπάθησε να μη σκέφτεσαι τόσο τι τρως και δώσε σημασία σε όσα συμβαίνουν γύρω σου, στον χώρο, σε μία συζήτηση.
3. Αν σου αρέσει πολύ ένα φαγητό που τρως, δοκίμασε να επικεντρωθείς στα επιμέρους στοιχεία του: Στα χρώματα, τις υφές, τις γεύσεις από τις οποίες αποτελείται. Αναγνωρίζοντας αυτή την ποικιλία, θα ενισχύσεις την ηδονική σου απόκριση.

iStock

Μάθε πότε να μοιράζεσαι το φαγητό σου και πότε να τρως μόνη/ος

Μια εμπειρία που μοιράζεται, συνήθως βιώνεται πιο έντονα. Για παράδειγμα: Ένα λαχταριστό μπολ με νάτσος λουσμένα με τσίλι κον κάρνε και λιωμένο τσένταρ θα σου φανούν πιο απολαυστικά αν τα μοιραστείς με ένα αγαπημένο πρόσωπο. Το κέικ που έψησες και έκαψες, όμως, μην το δώσεις στην οικογένειά σου, γιατί η δυσαρέσκειά τους θα επηρεάσει και τη δική σου γνώμη γι’ αυτό. Αντίθετα, αν το φας μόνη/ος σου μπορεί να μη σου φανεί τόσο κακό.

iStock

Απόφυγε τους παρασκηνιακούς ήχους (ή συνδύασέ τους με αυτό που τρως)

Όπως είπαμε παραπάνω, το βουητό από τις τουρμπίνες του αεροπλάνου μπορεί να επηρεάσει το πώς αντιλαμβανόμαστε τη γεύση ενός φαγητού. Την ίδια ώρα οι παρασκηνιακοί ήχοι παρεμβαίνουν και στον ήχο που κάνει ένα φαγητό όταν το τρώμε. Αυτό μπορεί να είναι καλό για όσους υποφέρουν από μισοφωνία, όμως για άλλους χάνεται όλη η απόλαυση π.χ. ο ήχος των τραγανών τσιπς!

Πώς να αξιοποιήσεις αυτή την πληροφορία:

1. Αν τρως σε ένα μέρος με πολλή φασαρία, βάλε ακουστικά και άκου ένα χαλαρό, ευχάριστο, ιδανικά ορχηστρικό τραγούδι.
2. Να προτιμάς πολύ γευστικές τροφές, όπως οι ντομάτες, τα μανιτάρια ή το τυρί. Οι τροφές αυτές μοιάζουν να μην επηρεάζονται τόσο από τους παρασκηνιακούς ήχους.
3. Στο αεροπλάνο προτίμησε πικάντικες τροφές, τραγανά σνακ και παγωτό (θα τις απολαύσεις περισσότερο). Απόφυγε τα ψαρικά, το κοτόπουλο και το κρασί. Επίσης, κατανάλωνε πολλά υγρά για να μειώσεις το αίσθημα ξηρότητας λόγω του αέρα.

Επίλεξε έξυπνα το χρώμα του φαγητού

Η φύση έχει βρει τον τρόπο να δείχνει στον άνθρωπο ποιες τροφές είναι κατάλληλες για βρώση και τι γεύση μπορεί να έχουν αυτές, ανάλογα με το χρώμα τους. Ο εγκέφαλός μας, λοιπόν, έχει εγκαταστημένη την πληροφορία ότι κάθε απόχρωση έχει το δικό της διατροφικό προφίλ και έτσι όταν κοιτάζουμε ένα φαγητό, ανάλογα με το χρώμα του, έχουμε ήδη σχεδόν αποφασίσει αν θα μας αρέσει ή όχι. Θυμήσου το αυτό την επόμενη φορά που θα φτιάξεις ένα νέο πιάτο ή ένα γλυκό.

Τα σκεύη και τα μαχαιροπίρουνα παίζουν τον ρόλο τους

Ακούγεται παράξενο: Δεν αρκεί αυτά να είναι καθαρά και λειτουργικά, για να απολαύσουμε ένα φαγητό; Όχι. Μελέτες δείχνουν πως το ίδιο φαγητό μάς φαίνεται πιο νόστιμο όταν το τρώμε με μεταλλικό παρά με πλαστικό πιρούνι. Το ίδιο ισχύει και με τα ποτήρια: Διαφορετική γεύση θα σου φανεί ότι έχει μία μπίρα αν την πιείς από μια… κούπα αντί για το κλασικό ψηλό ποτήρι. Και μάλιστα, χειρότερη. Ακούγεται λογικό.