ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΕΚΑΡΙΑΤΟ ΚΑΙ ΤΙ ΣΧΕΣΗ ΕΧΕΙ ΜΕ ΤΟΥΣ MASSIVE ATTACK;

Είναι το νέο προλεταριάτο και βιώνει μια εργασιακή πραγματικότητα, επιεικώς, δύσκολη. Με αφορμή την Εργατική Πρωτομαγιά, υπενθυμίζουμε τις προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσει σήμερα το σύγχρονο πρεκαριάτο.

Η Εργατική Πρωτομαγιά, με την τεράστια σημασία της και τον συμβολισμό της για τις εργασιακές διεκδικήσεις, είναι η ιδανική αφορμή να μιλήσει κανείς για τον νέο όρο που γίνεται όλο και πιο γνωστός στην πολιτική σκέψη και έρχεται να αντικαταστήσει τον όρο προλεταριάτο: το πρεκαριάτο.

Ο Guy Standing, οικονομολόγος, καθηγητής, ιδρυτικό μέλος και επίτιμος πρόεδρος του Παγκόσμιου Δικτύου για το Βασικό Εισόδημα, αναπτύσσει τον όρο του πρεκαριάτου στο βιβλίο του Πρεκαριάτο: Η νέα επικίνδυνη τάξη.

Εκδόθηκε το 2010, στην κορύφωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης, προκάλεσε έντονη συζήτηση και μεταφράστηκε σε 25 γλώσσες, ενώ το 2022 κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Τόπος.

iStock

Πρεκαριάτο, το νέο προλεταριάτο

Ο όρος πρεκαριάτο προέρχεται από το λατινικό precarious (που σημαίνει αβέβαιος, επισφαλής). Είχε κάνει την εμφάνισή του σε μαρξιστικές αναλύσεις από τη δεκαετία του ’80, περιγράφοντας μια νέα τάξη εργαζομένων που δουλεύουν διανοητικά ή χειρωνακτικά με ελαστικούς όρους εργασίας, καθώς και ανέργους και χαμηλοσυνταξιούχους.

Το πρεκαριάτο αναφέρεται και στους εργαζόμενους με μπλοκάκι, στους εργαζόμενους που δουλεύουν περιστασιακά ή εποχικά, και δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο επίκαιρο σε μια εποχή που η ελαστική και η επισφαλής εργασία αγγίζει όλο και μεγαλύτερα κομμάτια του πληθυσμού.

Αυτή την πραγματικότητα αναλύει ο Guy Standing στο βιβλίο και στις ομιλίες του ανά τον κόσμο, περιγράφοντας το πρεκαριάτο σαν μια ευρύτατη και υπό διαμόρφωση τάξη «πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο, δίχως μια άγκυρα σταθερότητας», που βιώνει άγχος, αποξένωση, ανομία και αγανάκτηση, και που περιλαμβάνει νέους εργαζόμενους, μεσήλικες, ακόμη και συνταξιούχους.

ΠΡΕΚΑΡΙΑΤΟ: H ΝΕΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΤΑΞΗ

Εκδόσεις Τόπος

Αγόρασέ το

public.gr

Αλίμονο στους Νέους

Οι νέοι απασχολούν ιδιαίτερα τον Standing. Ενώ καλούνται να έχουν αυξημένα προσόντα από πολύ νωρίς, μπροστά τους ανοίγεται ένα απολύτως αβέβαιο μέλλον και ένα κακοπληρωμένο και με δύσκολες συνθήκες εργασίας παρόν, που δεν μπορεί να καλύψει ακόμη και τις βασικές τους ανάγκες. Με μισθούς εξαιρετικά χαμηλούς και με υπερβολικά υψηλά ενοίκια, τα νεαρής ηλικίας μέλη του πρεκαριάτου δεν μπορούν να ανεξαρτητοποιηθούν, να μείνουν μόνα ή να κάνουν οικογένεια. Οι μεσήλικοι και ηλικιωμένοι γονείς τους παρέχουν στέγη και τους βλέπουν να αναλώνονται σε κακοπληρωμένες δουλειές, που ούτε αξιοποιούν ούτε πληρώνουν την εξειδίκευσή τους. Ποιος εργαζόμενος και ποια οικογένεια στην Ελλάδα δεν θα μπορούσε να ταυτιστεί με αυτό;

Υπάρχει μία ακόμη διάσταση την οποία περιγράφει στο βιβλίο του ο Standing, με την οποία πολλoί εργαζόμενοι μπορούν να ταυτιστούν. Για τους πρεκάριους, η δουλειά που κάνουν είναι απλώς διεκπεραιωτική και είναι απίθανο να μπορέσει να αποτελέσει για αυτούς μια επιθυμητή επαγγελματική ταυτότητα ή να τους προσφέρει νόημα και ικανοποίηση.

Οι περισσότεροι από όσους ανήκουν στο πρεκαριάτο δεν έχουν επαγγελματική ασφάλεια, δηλαδή την αίσθηση και την πεποίθηση ότι οι ίδιοι μπορούν να εξελιχθούν και να αναπτυχθούν μέσω της δουλειάς τους. Ένα ακόμη ιστορικά πρωτόγνωρο φαινόμενο είναι ότι όλο και περισσότεροι πρεκάριοι θα αναγκάζονται να δεχτούν δουλειές που απαιτούν χαμηλότερα προσόντα από αυτά που απέκτησαν στις σπουδές, στις επιμορφώσεις ή από την εμπειρία τους στη δουλειά.

guystanding.com

Ο Standing αφιερώνει ένα μεγάλο κομμάτι της ανάλυσής του στους νέους. Πρόκειται για νεαρά άτομα που θα έχουν πολλά προσόντα από πολύ νωρίς, αλλά θα βιώσουν έλλειψη θέσεων εργασίας, θα εργάζονται σκληρά, περισσότερες από 8 ώρες τη μέρα, χωρίς να μπορούν να καλύπτουν οικονομικά τις βασικές τους ανάγκες και θα ανατρέφουν παιδιά των οποίων το παρόν και το μέλλον θα διαγράφεται τελείως αβέβαιο.

Οι νέοι αυτοί, αν μπορέσουν να επιβιώσουν μέχρι τη σύνταξη (με την συντάξιμη ηλικία συνεχώς να παρατείνεται) θα κληθούν παρά τους χαμηλούς μισθούς να πληρώσουν υψηλές κρατήσεις για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της γήρανσης του πληθυσμού. Κρατήσεις οι οποίες θα υποστούν το ρίσκο της επένδυσης, επομένως καθίστανται αυτόματα και μη εγγυημένες. Όλο αυτό το πλαίσιο εκτυλίσσεται έχοντας τις φωνές των επισφαλώς εργαζομένων ή ανέργων «σε σίγαση», λόγω της κρίσης που περνά ο θεσμός των συνδικάτων.

Με την επισφάλεια της εργασίας στους νέους ασχολείται και το ερευνητικό πρόγραμμα Youth Precarity του Ινστιτούτου για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή Eteron, το οποίο εξετάζει τις διεθνείς τάσεις στην εργασία, την κατάσταση των νέων ηλικίας 18–34 ετών στην ελληνική αγορά εργασίας, αλλά και την επίδραση των εμπειριών εργασιακής επισφάλειας στην ταυτότητα, τις απόψεις και τις προσδοκίες των νέων ανθρώπων.

Το πρεκαριάτο και οι Massive Attack

Σε συνέντευξη του στο Eteron, ο Guy Standing μίλησε για το πώς διαμορφώνονται οι εργασιακές σχέσεις στο μεταπανδημικό περιβάλλον, γιατί οι εργαζόμενοι χάνουν τον έλεγχο του χρόνου τους και βρίσκονται σε ένα συνεχές άγχος, αλλά και πως προέκυψε το σχετικό βίντεο των Massive Attack, από το άλμπουμ Eutopia. Το βίντεο αναφέρεται ακριβώς στη θεωρία του Standing για το πρεκαριάτο και έχει εκατομμύρια προβολές στο You Tube, γεγονός ασυνήθιστο για έναν καθηγητή οικονομολόγο.

Όπως αναφέρει στη συνέντευξη του o Standing, κατά τη διάρκεια της πανδημίας οι Massive Attack επικοινώνησαν μαζί του με ένα ασυνήθιστο αίτημα. «Μου ζήτησαν να φτιάξουμε ένα μουσικό βίντεο με το επιχείρημά ότι πρέπει να αναγνωρίσουμε το πρεκαριάτο και να ενισχύσουμε το αίσθημα της ανθεκτικότητάς μας, ότι είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε τυχόν χτυπήματα και να νιώθουμε σιγουριά ότι θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε το όποιο πλήγμα».