4 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΠΑΡΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΣΧΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΣΟΥ ΥΓΕΙΑ

Κι όμως, μπορείς να πάρεις μερικά αξιόλογα μαθήματα από το Πάσχα που θα ωφελήσουν τον ψυχισμό σου. Με τη βοήθεια των ειδικών, ξεχωρίσαμε 4 από αυτά.

Με τον ίδιο τρόπο που ορισμένοι άνθρωποι αναζητούν σε έναν πνευματικό τον ψυχολόγο τους, έχω την αίσθηση ότι οι θρησκείες ανά τον κόσμο προσπάθησαν (και προσπαθούν) να ανακουφίσουν συναισθηματικά τους πιστούς και να απαλύνουν τον πόνο που προκύπτει μέσα σε μια ανθρώπινη ζωή.

Έτσι, ανεξάρτητα από το αν πιστεύεις ή όχι, υπάρχουν σε όλα τα δόγματα συμβολισμοί οι οποίοι λειτουργούν καταπραϋντικά, εφόσον βέβαια μπορείς να τους εντοπίσεις και να τους προσαρμόσεις στα δικά σου δεδομένα. Υπάρχουν άραγε μαθήματα ζωής που μπορεί να πάρει κανείς από το Πάσχα;

Οι συμβολισμοί του Πάσχα, που θεωρείται η μεγαλύτερη γιορτή του χριστιανισμού, είναι πράγματι σημαντικοί από ψυχολογική άποψη, εάν θελήσεις να τους απομονώσεις και να δεις τη θεραπευτική τους αξία.

Το βασικό μήνυμα της γιορτής της Ανάστασης, που έρχεται μετά το απόλυτο πένθος, έχει να κάνει όχι με τη ρεαλιστική ανάσταση, αλλά με τη μεταφορική αναγέννηση, η οποία μπορεί να συμβεί με πολλούς και διάφορους τρόπους στη ζωή και σίγουρα παραπάνω από μία φορές. Όχι τυχαία, λοιπόν, γιορτάζεται την ίδια εποχή που και η φύση ξαναγεννιέται, δηλαδή την άνοιξη.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Εμείς εντοπίσαμε, με τη βοήθεια των ειδικών, 4 μαθήματα από το Πάσχα που θα ωφελήσουν την ψυχική σου υγεία. Με άλλα λόγια, ξεχωρίσαμε τα μηνύματα εκείνα που θα σε βοηθήσουν να δεις με διαφορετική οπτική τυχόν δυσκολίες και να πραγματοποιήσεις ουσιαστικά βήματα αναφορικά με την προσωπική σου εξέλιξη. Με την προϋπόθεση πάντα ότι θέλεις να τα εκλάβεις ως μαθήματα. 

1. Αφέσου στο πένθος

Η θλίψη και το πένθος είναι συνυφασμένα με τη ζωή. Υπάρχουν όσο υπάρχουμε κι εμείς. Τη θλίψη σου δεν έχει νόημα να την καταπιέζεις, να την εκλογικεύεις, να προσπαθείς να την κάνεις να διαρκέσει λιγότερο. Είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που προκύπτει ως αντίδραση σε ένα στενόχωρο γεγονός, όπως έχει αναφέρει στο OW ο καθηγητής ψυχιατρικής Δημήτρης Δικαίος, διαχωρίζοντάς την από την κατάθλιψη.

Αρκετοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι τα συναισθήματα που δεν εκφράζονται μπορεί να σωματοποιηθούν και να γίνουν επιβαρυντικά ακόμη και για την υγεία σου στο μέλλον. Η ψυχολόγος Dr Edith Eger υποστηρίζει μάλιστα ότι το αντίθετο της κατάθλιψης δεν είναι η χαρά, αλλά η συναισθηματική έκφραση, η οποία λειτουργεί προληπτικά όσον αφορά στην εκδήλωση τυχόν καταθλιπτικών επεισοδίων.

Το πένθος, στην ίδια όχθη με τη θλίψη, είναι όχι απλώς συναίσθημα, αλλά μία συναισθηματική διαδικασία η οποία περνάει μέσα από 5 ψυχολογικά στάδια: την άρνηση, τον θυμό, τη διαπραγμάτευση, τη θλίψη και την αποδοχή. Πολλές φορές και άθελά μας μπλοκάρουμε αυτή τη διαδικασία.

Τις περισσότερες φορές πίσω από αυτό το μπλοκάρισμα βρίσκεται η αποφυγή, η ανάγκη μας να διώξουμε ή να καταπνίξουμε τα λυπηρά συναισθήματα, με αποτέλεσμα να καθυστερούμε την ίαση του πένθους που επέρχεται με την ολοκλήρωση της παραπάνω διαδικασίας.

Η Νάνσυ Ψημενάτου, Σύμβουλος Πένθους, συγγραφέας του βιβλίου Πένθος-Το ταξίδι στη χώρα του παράδοξου και ιδρύτρια της ΑΜΚΕ Μαθήματα Ζωής αναφέρει: «Όταν κλειδώνουμε μέσα μας τα πένθη και υποκρινόμαστε ότι είμαστε καλά, χάνουμε την αυθεντική σύνδεση με τον εαυτό μας και τα συναισθήματά μας. Είναι πιθανό να χρησιμοποιήσουμε τότε ''εξωτερική βοήθεια'', όπως είναι η χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών, η κατάχρηση συνταγογραφούμενων χαπιών, η συναισθηματική υπερφαγία, η εργασιομανία κ.ά.».

Συνεπώς, η Μεγάλη Εβδομάδα, με την κορύφωση της Μεγάλης Παρασκευής, μοιάζει να σου λέει: το πένθος είναι ένα βαθύ συναίσθημα που επιτρέπεται και οφείλεις να το ζήσεις, αλλά δεν διαρκεί για πάντα.

2. Συγχώρησε και δώσε μια δεύτερη ευκαιρία (στον εαυτό σου)

Όσο μεγάλη κι αν είναι η προδοσία, τα συναισθήματα οργής που κρατάς μέσα σου μπορεί να βλάψουν εσένα τον ίδιο. Ομάδα επιστημόνων, ανάμεσά τους και ο Everett Worthington, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κοινοπολιτείας της Βιρτζίνια, σύμβουλος γάμου και ψυχολόγος, ολοκλήρωσε τον Μάρτιο του 2023 μια μελέτη που έδειξε πως όταν η συγχώρεση διδάσκεται, εξασκείται και προσφέρεται με επιτυχία, έχει σαν αποτέλεσμα οφέλη για την ψυχική και συνολική ευεξία. Μάλιστα, σύμφωνα με τα πορίσματά της, η μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους ήταν ένα από αυτά τα οφέλη.

Η κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Κατερίνα Τρικουράκη μας θυμίζει ότι συγχωρούμε όχι επειδή οι πράξεις και τα λόγια όσων μας πλήγωσαν είναι αποδεκτά, αλλά ουσιαστικά επειδή θέλουμε να έχουμε πρόσβαση στην καρδιά μας. Να είναι ανοιχτή η καρδιά μας, ώστε να αγαπάμε και να αγαπιόμαστε.

Συνεπώς, η συγχώρεση είναι μια απελευθέρωση από το τραύμα, πρώτα για εμάς τους ίδιους. Και το Πάσχα μεταφέρει το μήνυμα της απόλυτης συγχώρεσης, χωρίς ωστόσο να το επιβάλλει. Μοιάζει να σου λέει: ακόμη και από τη χειρότερη προδοσία μπορεί να βγει κάτι καλό, αν εσύ το επιτρέψεις.

3. Να ελπίζεις: Οι δυσκολίες μπορεί να δώσουν τη θέση τους στη χαρά

Πιστεύεις ότι υπάρχει φως στην άκρη του τούνελ; Όταν βιώνεις μεγάλες δυσκολίες, έχεις την αίσθηση ότι κάποια στιγμή θα δώσουν τη θέση τους στην αίσια έκβαση; Όχι πάντα, πλην όμως σίγουρα το έχεις δει να συμβαίνει κάποιες φορές.

Το Πάσχα λέει αυτό ακριβώς: η θλίψη και η απόγνωση που προκύπτουν από τις δυσκολίες και τον πόνο που αντιμετωπίζεις τώρα θα σε βγάλουν σε ένα μεγάλο ξέφωτο χαράς και ανακούφισης. Αξίζει να ελπίζεις. Άλλωστε, το είπαμε και πιο πριν, η θλίψη δεν κρατάει για πάντα.

Το συγκεκριμένο μήνυμα, ίσως το πιο δυνατό από τους συμβολισμούς του Πάσχα, υπογραμμίζει και η ψυχολόγος Ναταλία Κουτρούλη θέλοντας να μας καθοδηγήσει να εξηγήσουμε στα μικρά παιδιά τη γιορτή αυτή.

«Αν θέλουμε να δώσουμε μια απλή εξήγηση στα παιδιά, βασισμένη περισσότερο σε μια ψυχολογική και όχι θρησκευτική σκοπιά, μπορούμε να μιλήσουμε για την έννοια της ελπίδας και της πίστης. Μπορούμε να εστιάσουμε στους συμβολισμούς της γιορτής και να πούμε ότι το Πάσχα μάς δείχνει ότι τα πράγματα μπορούν να βελτιωθούν στη ζωή μας, ακόμη κι εκεί που δεν το περιμένουμε. Ότι πρέπει να διατηρούμε πάντα την ελπίδα μας ζωντανή και να πιστεύουμε στο καλό που μπορεί να έρθει», αναφέρει.

4. Η ζωή προσφέρει άπειρα ξεκινήματα: Εξελίξου

Κάθε άνοιξη η φύση ξαναγεννιέται. Κάθε Πάσχα ο θάνατος νικιέται συμβολικά. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Και πρέπει να επαναλαμβάνεται. Γιατί, αν έχει μια δύναμη η ζωή απέναντι στον θάνατο, είναι όλες αυτές οι μικρές της νίκες. Όλες οι πιθανότητες που ανοίγονται κάθε φορά που γίνεται μια καινούργια αρχή.

Καινούργιες αρχές γίνονται συνεχώς, συνήθως μετά από οποιοδήποτε τέλος. Αυτό το άνοιγμα στο νέο, που είναι απροσδιόριστο και πολύ ελπιδοφόρο, αυτό σηματοδοτεί το Πάσχα. Το ίδιο συμβαίνει και μέσα στην ίδια τη ζωή ενός ανθρώπου. Τις συμφορές και τις απώλειες διαδέχονται πολλές φορές νέες προοπτικές.

Η Ανάσταση συμβολίζει τη δυνατότητα που έχεις να ξαναγεννηθείς μεταφορικά, να ανοίξεις έναν νέο κύκλο στη ζωή σου. Ίσως θα έχεις ακούσει το «ό,τι δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό». Ανεξάρτητα από το αν συμφωνείς ή όχι με την καθολική ισχύ του, το φαινόμενο έχει μελετηθεί από τους ειδικούς και αφορά τη δύναμη που έχει μια δύσκολη δοκιμασία να αλλάξει τον άνθρωπο προς το καλύτερο. Να τον εξελίξει και να τον κάνει πιο δυνατό.

Λέγεται μάλιστα «μετατραυματική ανάπτυξη», όρο που χρωστάμε στους ψυχολόγους Richard Tedeschi και Lawrence Calhoun. Οι δυο τους τη δεκαετία του 1990 όρισαν ως μετατραυματική ανάπτυξη (post-traumatic growth) τη θετική ψυχική αλλαγή του ατόμου μετά από μια πολύ τραυματική εμπειρία ή ένα «σεισμικό γεγονός».

Δεν είναι απαραίτητο ότι κάθε τραύμα κάνει δυνατούς όλους τους ανθρώπους. Οι Tedeschi και Calhoun καταλήγουν πως για να επιτευχθεί μετατραυματική ανάπτυξη θα πρέπει:

• Το άτομο να έχει βιώσει τραυματικά ένα γεγονός (τα άτομα που δεν θεωρούν ότι έχουν αναστατωθεί από το γεγονός έχουν σημαντικά λιγότερες πιθανότητες για μετατραυματική ανάπτυξη).
• Να κάνει τον δικό του προσωπικό αγώνα γνωστικής επεξεργασίας του συμβάντος.
• Να καταφέρει να το επιλύσει συναισθηματικά.
• Να ανακαλύψει ένα νέο νόημα.

Το μήνυμα εδώ είναι να ανακαλύψεις αυτό το νόημα και να επιτρέψεις στις δυνάμεις που βρίσκονται μέσα σου να εκφραστούν και σε εξελίξουν.