ΤΕΛΙΚΑ ΓΙΑΤΙ ΞΕΧΝΑΜΕ;

Μια νέα θεωρία προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα γιατί ξεχνάμε, υποστηρίζοντας ότι τα «παιχνίδια» της μνήμης αποτελούν μέρος της διαδικασίας μάθησης.

Μήπως βιαζόμαστε να αποδώσουμε την αδυναμία μας να θυμηθούμε κάποια περιστατικά στα χρόνια που περνούν; Μήπως άδικα κατηγορούμε τον/τη σύντροφό μας ότι ποτέ δεν θυμάται περασμένα γεγονότα;

Αν και οι περισσότεροι πιστεύουμε ότι οι αναμνήσεις μας ξεθωριάζουν καθώς μεγαλώνουμε, επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η λήθη μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία μάθησης.

Η αλληλεπίδραση με το περιβάλλον

Σύμφωνα με τη νέα θεωρία, που περιγράφεται στο περιοδικό Nature Reviews Neuroscience, η ικανότητα πρόσβασης σε συγκεκριμένες αναμνήσεις βασίζεται στο feedback που λαμβάνουμε από το εκάστοτε περιβάλλον και την ικανότητα να προβλέπουμε μελλοντικές καταστάσεις.

Όπως εκτιμούν οι Tomás Ryan, αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Βιοχημείας και Ανοσολογίας και στο Ινστιτούτο Νευροεπιστημών του Κολλεγίου Trinity στο Δουβλίνο, και Paul Frankland, καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Τορόντο, το να ξεχνάμε δεν είναι απαραίτητα ένα «σφάλμα» που παρουσιάζει ο εγκέφαλος. Μπορεί να αποτελεί ένα λειτουργικό χαρακτηριστικό (σκεφτείτε το όπως το λειτουργικό σύστημα ενός υπολογιστή), το οποίο του επιτρέπει να αλληλεπιδρά δυναμικά με το περιβάλλον.

iStock

Η μνήμη και η μάθηση

Σε έναν κόσμο που δεν προλαβαίνουμε τις εξελίξεις και αδυνατούμε να διαχειριστούμε τον καθημερινό όγκο πληροφοριών που δεχόμαστε, το να μην θυμόμαστε τα πάντα δεν είναι απαραίτητα κακό. Αν κάποιες αναμνήσεις αποκτήθηκαν σε συνθήκες που δεν σχετίζονται με τις τρέχουσες, το να τις ξεχνάμε μπορεί να βελτιώσει την ικανότητά μας να λαμβάνουμε αποφάσεις και να μας κάνει πιο ευέλικτους.

Σε ορισμένες περιπτώσεις η λήθη οφείλεται σε αλλαγές στον τρόπο πρόσβασης σε αναμνήσεις και όχι σε προβλήματα που σχετίζονται με τη μνήμη, πιστεύουν οι δύο ειδικοί.

«Οι αναμνήσεις αποθηκεύονται σε συναθροίσματα κυττάρων που ονομάζονται «μνημονικά εγγράμματα» (είναι σαν να λέμε η φυσική τους ενσάρκωση). Η επιτυχής ανάκλησή τους περιλαμβάνει την επανενεργοποίηση των συναθροισμάτων αυτών. Με άλλα λόγια, οι αναμνήσεις βρίσκονται εκεί, αλλά δεν μπορούμε να τις ανακαλέσουμε στη μνήμη μας, αν τα συγκεκριμένα συναθροίσματα δεν ενεργοποιηθούν. Είναι σαν να αποθηκεύετε τις αναμνήσεις σας σε ένα χρηματοκιβώτιο, αλλά να μην μπορείτε να θυμηθείτε τον κωδικό για να το ξεκλειδώσεετε», εξηγεί ο δρ. Ryan.

«Αυτό που προτείνουμε είναι ότι η λήθη αποτελεί στην πραγματικότητα μια μορφή μάθησης, η οποία τροποποιεί την πρόσβασή μας στη μνήμη ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε και το πόσο προβλέψιμο είναι», καταλήγει.