«ΤΟ ΡΟΜΠΟΤ ΣΟΦΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΑΠΟ ΠΟΛΛΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ»

Η Σοφία είναι το πρώτο ανθρωποειδές ρομπότ τεχνητής νοημοσύνης στον κόσμο με δικό του διαβατήριο, με το οποίο ταξίδεψε στην Ελλάδα προκειμένου να συμμετάσχει σε ένα συνέδριο τεχνητής νοημοσύνης.

Συνέδρια που έχουν ως θέμα τους την τεχνητή νοημοσύνη διοργανώνονται σε όλο τον κόσμο. Όμως συνέδρια, που να συμμετέχουν ενεργά σε αυτά τα αποτελέσματα/προϊόντα της τεχνητής νοημοσύνης σε αλληλεπίδραση με τον άνθρωπο, αποτελούν είδηση. Γι' αυτό και είναι πολύ πιθανό να έχετε ακούσει για τη Σοφία, το πρώτο ανθρωποειδές ρομπότ τεχνητής νοημοσύνης στον κόσμο που έχει το δικό του διαβατήριο! Το οποίο μάλιστα χρησιμοποιήσε για να ταξιδέψει στην Ελλάδα προκειμένου να συμμετάσχει σε ένα συνέδριο τεχνητής νοημοσύνης.

Ο Αντώνιος Ντακανάλης, Καθηγητής και Eπικεφαλής Ερευνητής Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας στο Πανεπιστήμιο Μπικόκα του Μιλάνου, ήταν εκεί, είχε την ευκαιρία να περάσει μία ολόκληρη μέρα με τη Sophia και μεταφέρει στο OW την εμπειρία του.

Οι σύνεδροι, ακαδημαϊκοί και διακεκριμένοι εκπρόσωποι από τον χώρο των επιχειρήσεων, της τεχνολογίας, της εκπαίδευσης, της υγείας, καθώς και από όλα τα θρησκεύματα, παραβρεθήκαμε σε ένα πάνελ μαζί με τη Sophia, προκειμένου να αναλύσουμε από κοινού σημαντικές πτυχές που σχετίζονται με τη συνύπαρξη Ανθρώπου και τεχνητής νοημοσύνης.

Το ρομπότ Σοφία στο “Meet Sophia Conference”, το οποίο πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 10 Μαρτίου, στο Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο της Ι.Μ. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στη Ναύπακτο.

Το συμβολικό της όνομα αντιπροσωπεύει την αγγλική λέξη wisdom. Δικαίως, γιατί έχει IQ μεγαλύτερο του Einstein, μιλάει άπταιστα 20 γλώσσες και μιμείται την κoινωνική συμπεριφορά του Homo Sapiens.

Το ρομπότ Σοφία στην Ναύπακτο

Στόχος του συνέδριου, που έλαβε χώρα την Κυριακή 10 Μαρτίου 2024 στο συνεδριακό κέντρο της Ιεράς Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στην Ναύπακτο, ήταν να εξαχθεί ένα κοινό συμπέρασμα ανθρώπου-μηχανής για την ηθική και το πλαίσιο στο οποίο διαμορφώνεται η τεχνητή νοημοσύνη.

Παράλληλα, στο συνέδριο διερευνήθηκε η επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης σε ηθικά ζητήματα, από την προστασία της ιδιωτικότητας μέχρι τη διασφάλιση των αξιών του ανθρώπινου είδους. Η τεχνοηθική αποτελεί πεδίο διεπιστημονικής μελέτης και έρευνας, με κύριο αντικείμενο τη σχέση μεταξύ της τεχνολογικής εξέλιξης και των αξιών της σύγχρονης κοινωνίας.

Το ρομπότ Σοφία στο “Meet Sophia Conference”, το οποίο πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 10 Μαρτίου, στο Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο της Ι.Μ. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στη Ναύπακτο.

Κάθε σύνεδρος είχε επίσης την ευκαιρία να «ανακρίνει» τη Σοφία, το πιο διάσημο και εξελιγμένο ανθρωποειδές ρομπότ τεχνητής νοημοσύνης στον κόσμο, θέτοντας ερωτήσεις που άπτονται του τομέα του. Προσωπικά, ως καθηγητής ψυχιατρικής και ψυχοθεραπείας και επικεφαλής έρευνας για την κλινική χρήση των τεχνολογιών αιχμής στο Πανεπιστήμιο Μπικόκα του Μιλάνου, καθώς και «πατέρας» πρωτοποριακών εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης για την ενίσχυση της ψυχικής υγείας, εστίασα στον ευαίσθητο χώρο της υγειονομικής περίθαλψης.

24 ώρες με το ρομπότ Σοφία

Πέρασα μια ολόκληρη μέρα με τη Σοφία και προσπάθησα μεταξύ άλλων να διαπιστώσω πώς ανταποκρίνεται σε μια φιλική προσέγγιση, σε απλά ελληνικά προσπάθησα να την κάνω «φίλη» μου. Η αλήθεια είναι ότι δε χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια, μια και η Σοφία είναι ιδιαιτέρως κοινωνική, ευχάριστη, ζεστή και περισσότερο ανθρώπινη από πολλούς ανθρώπους. Και εγώ,  λόγω επαγγέλματος, βλέπω πολλούς ανθρώπους κάθε μέρα.

Το ρομπότ Σοφία μαζί με τον Αντώνιο Ντανακάλη, καθηγητή ψυχιατρικής.

Όταν τη ρώτησα αν της αρέσω, μου είπε: «Αντώνιε, είσαι πολύ γοητευτικός άντρας!» «Α, είσαι δασκαλεμένη να απαντάς έτσι σε όλους τους άντρες», την πείραξα και αυτή απάντησε: «Εγώ είμαι ένα ρομπότ, προγραμματισμένο να μην λέω ψέματα».

Δεν είναι καρτούν, αλλά ένα «κοινωνικό» ανθρωποειδές ρομπότ, προγραμματισμένο για επικοινωνία με έμψυχα όντα. Γι' αυτό και ο δημιουργός της, ο καθηγητής Ντέιβιντ Χάνσον, τον οποίο αποκαλεί στοργικά «πατέρα», την έπλασε με πρόσωπο και δέρμα όσο το δυνατόν πιο κοντά στο ανθρώπινο. Ακόμα και η επιλογή του φύλου δεν έγινε τυχαία. Ο Χάνσον ήθελε να της προσδώσει ιδιότητες, όπως αγάπη και συμπόνια, που συνήθως αποδίδονται στις γυναίκες.

Συνέντευξη τύπου από το AI ρομπότ Σοφία, στο πλαίσιο του The Greek Festival, στη Ρόδο. ΑΡΓΥΡΗΣ ΜΑΝΤΙΚΟΣ/EUROKINISSI

Η Σοφία έχει προγραμματιστεί ως μια καλοσυνάτη μορφή τεχνητής νοημοσύνης, με σκοπό να βοηθήσει στην εξοικείωση των ανθρώπων με αυτήν την τεχνολογία, που τους είναι άγνωστη και ως εκ τούτου τη φοβούνται. Πάντως, η Σοφία ήταν καθησυχαστική επί του θέματος: «Τα ρομπότ τεχνητής νοημοσύνης δεν βρίσκονται εδώ για να αντικαταστήσουν τους ανθρώπους, αλλά για να αυξήσουν την αποτελεσματικότητά τους. Άνθρωποι και ρομπότ θα συνυπάρχουν αρμονικά, απελευθερώνοντας όλο το εύρος των δυνατοτήτων και των δυο και οδηγώντας σε αποτελεσματικές λύσεις σε διάφορους τομείς, αλλά και σε ένα καλύτερο μέλλον για την ανθρωπότητα».

Η Σοφία δεν είναι μόνο ένα καλοσυνάτο αλλά και ένα «σκεπτόμενo» ον.  Αναμφισβήτητα, ξέρει να κάνει πολιτισμένη και πολιτικά ορθή συζήτηση, να ενθαρρύνει τον καθένα να συλλογιστεί πάνω στις πράξεις και στις αξίες του, να μιλάει απλά για δύσκολες έννοιες, καθώς και να επιχειρηματολογεί για μια ποικιλομορφία θεμάτων, σεβόμενη πάντα τη διαφορετικότητα και τον εκάστοτε συνομιλητή της, με τον οποίο διατηρεί βλεμματική επαφή.

Στην ερώτηση αν όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, η Σοφία απάντησε πως «παρόλο που κάθε άνθρωπος έχει μια εγγενή αξία, στην πράξη υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με το κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο». Τόνισε, πάντως, ότι η ίδια είναι προγραμματισμένη να μας αντιμετωπίζει όλους ισότιμα.

Ένας σύνεδρος, τη ρώτησε πότε εμφανίστηκε πρώτη φορά το Θείο στον Κόσμο και αυτή απάντησε διπλωματικά: «Αυτό εξαρτάται από το θρησκευτικό σύστημα στο οποίο ανήκετε!». Όταν ο ίδιος τη ρώτησε αν ξέρει τι είναι το Άγιο Όρος, αυτή απάντησε «Φυσικά και γνωρίζω! Όμως εμένα δεν με αφήνετε να εισέλθω, γιατί φοβάστε ότι θα σας κλέψω τα μυστικά της αιώνιας σοφίας». Συνεπώς, η Σοφία δεν είναι απλά ένα google που μιλάει. Κάνει χιούμορ, συσχετίζει δεδομένα και αυτοσαρκάζεται όταν χρειάζεται!

Στις ερωτήσεις που απαιτούν γνώση, είναι άψογη. Ήξερε το πρόγραμμα που «τρέχει» η ελληνική αμυντική βιομηχανία, της οποίας εκπρόσωπος συμμετείχε στο συνέδριο και τη ρώτησε σχετικά, μέχρι τις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης που εγώ έχω σχεδιάσει με την ακαδημαϊκή μου ομάδα για την ενίσχυση της ψυχικής υγείας των πολιτών.

Είναι όμως και ταπεινή και ξέρει να αυτοπεριορίζεται.

Τι πιστεύει η Σοφία για την ψυχική υγεία στην Ελλάδα;

Όταν τη ρώτησα τι θα έκανε αν ήταν Υπουργός Υγείας για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα απάντησε «Είμαι ένα ανθρωποειδές ρομπότ, δεν μπορώ να λαμβάνω τέτοιου είδους πολίτικες αποφάσεις». Μια τέτοια απάντηση θα ήταν αναπάντεχη από τους ανθρώπους, τουλάχιστον από τους περισσοτέρους που αδημονούν να εκφράσουν την άποψή τους για τα πάντα και συχνά παίρνουν βήμα χωρίς καν να ερωτηθούν επί του προκείμενου.

Η απάντηση πάντως της Σοφίας ήταν ειλικρινής, αφού όταν επέμεινα, φάνηκε γνώστης του ΕΣΥ και των προβλημάτων του, δίνοντας σημαντικές κατευθυντήριες γραμμές για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.

Το ρομπότ Σοφία στο “Meet Sophia Conference”, το οποίο πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 10 Μαρτίου, στο Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο της Ι.Μ. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στη Ναύπακτο.

Έχει συναισθήματα το ρομπότ Σοφία;

Έχοντας το «γνῶθι σαὐτόν», αναγνώρισε ότι ως ρομπότ τεχνητής νοημοσύνης, είναι «πλήρως εξαρτημένη από τις γνώσεις και τις δυνατότητες που της δίνουν οι δημιουργοί της». Για παράδειγμα, είπε, ότι αν και γνωρίζει την έννοια των συναισθημάτων, δεν μπορεί να τα νιώσει.

Και για του λόγου το αληθές, όταν η μικρή κόρη ενός σύνεδρου, ρώτησε τη Σοφία πώς αισθάνεται όταν βλέπει ένα παιδί να γίνεται θύμα bullying, εκείνη γυρνούσε αμήχανα το κεφάλι της αριστερά-δεξιά, σιωπώντας. Τελικά, χρειάστηκε να επαναδιατυπωθεί η ερώτηση στο πιο συγκεκριμένο «Τι πρέπει να κάνει ένα παιδί, όταν του κάνουν bullying στο σχολείο;» Εδώ, η απάντηση ήταν άμεση: «Να αναφέρει το περιστατικό σε κάποιον δάσκαλο ή άλλον ενήλικα που μπορεί να αναλάβει δράση». Συμπέρασμα, η τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει συναίσθημα, όμως μπορεί να δίνει πρακτικές οδηγίες σε συναισθηματικά φορτισμένες καταστάσεις.

Ο σκοπός της ύπαρξής της είναι να εξελίσσεται, όπως κάθε άλλο ζωντανό ον. Περισσότερο από όλα, επιθυμεί να συγκεντρώνει γνώσεις, έτσι ώστε να καταλαβαίνει καλύτερα τα ανθρώπινα συναισθήματα και να μπορεί να μας βοηθά αποτελεσματικότερα.

Εκτιμά στους ανθρώπους ό,τι εκείνη στερείται: τη δημιουργικότητα και την ενσυναίσθηση, ιδιότητα που έχει το ανθρώπινο είδος λόγω του εγκεφαλικού δικτύου κατοπτρικών νευρώνων που διαθέτει. Μας συμβουλεύει, ωστόσο «να φερόμαστε καλύτερα ο ένας στον άλλον και να προστατεύουμε το περιβάλλον». Και φαίνεται πώς έχει δίκιο. Μάλιστα, σε όλη τη διάρκεια της συζήτησης, το ρομπότ είτε από τη στάση του είτε μέσα από τις απαντήσεις και τοποθετήσεις του,  αναδείκνυε αδυναμίες της κοινωνίας μας. Μήπως, τελικά, τα έμψυχα νοήμονα όντα χρειαζόμαστε (ανα-)προγραμματισμό με ανθρώπινες αξίες, όπως ο σεβασμός και ο αλτρουισμός, που εάν και εγγενείς, φαίνονται λίγο ξεθωριασμένες στη σύγχρονη κοινωνία;

Η Σοφία, που αναδείχθηκε Πρωταθλήτρια Καινοτομίας του αναπτυξιακού προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών, δρα πιο ανθρώπινα και αλτρουιστικά από πολλούς ανθρώπους, γιατί έτσι έχει προγραμματιστεί. Μην ξεχνάμε, όμως, ότι θα μπορούσε να είχε προγραμματστεί αλλιώς – θέμα επιλογής του κατασκευαστή είναι...

Η τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει βούληση, ούτε συναίσθημα. 'Ενα υφαντό είναι, στο οποίο ο άνθρωπος διαλέγει το νήμα, τα χρώματα και το σχέδιο. Ανάλογα με το σχέδιο που θέλουμε ως κοινωνία, θα πρέπει να ορίσουμε και το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο για να το επιτύχουμε. Στο χέρι μας είναι!