ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ ΣΤΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ

Η πρόσφατη αποκάλυψη της κόρης του Bruce Willis ότι διαγνώστηκε με αυτισμό στα 30 της έφερε στο προσκήνιο το ζήτημα του αυτισμού στους ενήλικες.

Το βίντεο που ανέβασε η Tallulah Willis στο Instagram έγινε viral στο διαδίκτυο. Σε αυτό τη βλέπουμε σε ηλικία 10 ετών στην αγκαλιά του πατέρα της, Bruce Willis, στην πρεμιέρα της ταινίας The Whole Ten Yards, να παίζει επίμονα με το αυτί του. «Πες μου ότι είσαι αυτιστικός χωρίς να μου πεις ότι είσαι αυτιστικός» έγραψε. Το ενδιαφέρον στην περίπτωση της είναι ότι ο αυτισμός της πέρασε αδιάγνωστος για πολλά χρόνια, μέχρι το περσινό καλοκαίρι οπότε και το ανακάλυψε σε ηλικία 30 ετών πια.

Η αποκάλυψη της Tallulah Willis ήρθε να υπoγραμμίσει τη δραματική αύξηση διαγνώσεων της διαταραχής φάσματος αυτισμού σε ενήλικες που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια. Αλλά και τα οφέλη που έχει και την ανακούφιση που μπορεί να προσφέρει στο άτομο που λαμβάνει τη διάγνωση τελικά.

Η διαταραχή αυτιστικού φάσματος ή αλλιώς αυτισμός είναι μια κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στην επικοινωνία και στην κοινωνική αλληλεπίδραση, αλλά και από επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές. Από αυτήν μπορεί να πάσχουν άτομα κάθε ηλικίας και κάθε κοινωνικοοικονομικής ομάδας.

Ο Bruce Willis με τις τρεις κόρες που απέκτησε με την Demi Moore, τις Rumer, Tallulah και Scout, στην πρεμιέρα της ταινίας «Ocean’s Twelve», 8 Δεκεμβρίου 2004. Kevork Djansezian/AP Photo

Ο αυτισμός μπορεί να αφορά κι εσένα

Αν έχεις παρατηρήσει ότι ο τρόπος που σκέφτεσαι, που αισθάνεσαι ή που κάνεις τα πράγματα δεν είναι ο συνηθισμένος, μπορεί κάποιες στιγμές να έχεις σκεφτεί ότι κάτι δεν πάει καλά με σένα, ακόμη κι αν ως παιδί δεν διαγνώστηκες ποτέ με αυτισμό. Ίσως η γλώσσα του σώματός σου, οι κοινωνικές σου δεξιότητες, τα ενδιαφέροντα και οι συμπεριφορές σου δεν είναι σαν αυτές των γύρω σου. Ίσως ακόμη το παιδί σου να διαγνώσθηκε πρόσφατα με αυτισμό και να διακρίνεις κάποιες ομοιότητες στην συμπεριφορά σας.

Μήπως και εσύ πάσχεις από νευροδιαφορετικότητα;

Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερο η επιστήμη υιοθετεί τον όρο της νευροδιαφορετικότητας. Την ιδέα δηλαδή ότι νευρολογικές διαφορές όπως ο αυτισμός, η ΔΕΠΥ, η δυσλεξία ή η δυσπραξία είναι αποτέλεσμα μίας φυσιολογικής διακύμανσης του ανθρώπινου γονιδιώματος, που είναι χρήσιμη και δεν πρέπει να «θεραπεύεται».

Όσο κι αν κανείς αποδεχτεί την ιδέα της νευροδιαφορετικότητας, η διάγνωση αυτισμού σε ενήλικη ηλικία είναι πάντα μια έκπληξη που μπορεί να βιώσεις με άρνηση και άγχος. Από την άλλη, κάποιος που για καιρό υποπτεύονταν ότι πάσχει από κάποια τέτοια διαταραχή μπορεί να ακούσει αυτή τη διάγνωση με ανακούφιση. Ξαφνικά, πολλές εμπειρίες, περιστατικά και προβλήματα του παρελθόντος βγάζουν νόημα και ξεκαθαρίζουν στο μυαλό του.

Γιατί οι ενήλικες με αυτισμό δεν είχαν διαγνωσθεί νωρίτερα

Πολλές φορές οι γονείς και οι γιατροί δεν δίνουν σημασία στα συμπτώματα παιδιών τα οποία είναι απολύτως λειτουργικά στην καθημερινότητά τους. Αυτά τα παιδιά συνήθως πάσχουν από το λεγόμενο παλαιότερα σύνδρομο Άσπεργκερ (ο όρος πλέον αποφεύγεται), που ανήκει στο ευρύτερο φάσμα του αυτισμού.

Επίσης, κάποιες φορές ο αυτισμός λανθασμένα εκλαμβάνεται σαν Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), γιατί και αυτή η διαταραχή χαρακτηρίζεται από δυσκολία στις επικοινωνιακές δεξιότητες και εμφανίζει επαναληπτικές συμπεριφορές. Αν και είναι πολύ συχνό το φαινόμενο ένα άτομο να εμφανίζει και τις δύο διαταραχές, οι ειδικοί πια όλο και περισσότερο μαθαίνουν να τις ξεχωρίζουν.

iStock

Ενδείξεις και συμπτώματα του αυτισμού στους ενήλικες

Ακόμη και στις περιπτώσεις του λειτουργικού αυτισμού, όταν δηλαδή κάποιος πάσχει από αυτισμό αλλά είναι απολύτως λειτουργικός στην καθημερινότητά του, το φάσμα των συμπτωμάτων είναι ευρύ. Συνήθως τα συμπτώματα αφορούν επικοινωνιακές δεξιότητες, ενδιαφέροντα, επαναλαμβανόμενα μοτίβα σε συναισθήματα και συμπεριφορές, καθώς και ευαισθησία σε ερεθίσματα, όπως ο θόρυβος και η αφή.

– Προβλήματα στην επικοινωνία

Αν είσαι ενήλικας με διαταραχή φάσματος αυτισμού, ίσως δυσκολεύεσαι να αποκωδικοποιήσεις τις εκφράσεις του προσώπου, τις χειρονομίες ή τον τόνο της φωνής του συνομιλητή σου, αλλά και τα σχήματα λόγου, την ειρωνεία και τον σαρκασμό στα λεγόμενα του. Αυτό κάνει πολύ δύσκολο να καταλάβεις τι αισθάνεται και να επικοινωνήσεις ουσιαστικά μαζί του.

– Περιορισμένα ενδιαφέροντα

Ο καθένας μας έχει τα δικά του ενδιαφέροντα, αλλά τα άτομα με αυτισμό επικεντρώνονται σε ένα ή δύο θέματα που τους παθιάζουν ιδιαίτερα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να συμμετέχουν σε συζητήσεις που αφορούν άλλα ζητήματα και συχνά να αποφεύγουν τις κοινωνικές συναναστροφές γιατί τους είναι δυσάρεστες.

– Επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά

Η εμμονική διατήρηση μιας σταθερής ρουτίνας ή η οργάνωση των αντικειμένων με μια πολύ συγκεκριμένη σειρά μπορεί να βοηθά ένα άτομο που βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού να νιώθει ότι έχει τον έλεγχο της ζωής του. Έτσι, όταν η καθημερινή ρουτίνα και οι τελετουργίες του διακόπτονται –αν πρέπει π.χ. να ακολουθήσει μια νέα διαδρομή για να πάει στη δουλειά ή κάποιος μετακινήσει τα πράγματά του–, μπορεί να νιώσει δυσφορία και να έχει ξεσπάσματα θυμού.

– Αισθητηριακά προβλήματα

Για κάποιον με διαταραχή φάσματος αυτισμού, ορισμένες αισθήσεις μπορεί να είναι ανυπόφορες. Μπορεί να νιώσει πόνο αν κάποιος τον χτυπήσει στο χέρι, ενώ ορισμένοι ήχοι, μυρωδιές ή υφές μπορεί να του προκαλέσουν δυσάρεστη αντίδραση.

Το προφίλ ενός ενήλικου στο φάσμα του αυτισμού

• Στην οικογένεια του όλοι αναφέρονται σε αυτόν σαν τον εκκεντρικό επιστήμονα.
• Δεν κατάφερε ποτέ να κάνει έναν κολλητό φίλο.
• Δεν καταλαβαίνει φράσεις όπως «Η περιέργεια σκότωσε τη γάτα».
• Συνεχώς πέφτει πάνω σε πράγματα ή παραπατάει.
• Σε χώρους που επικρατεί απόλυτη ησυχία, όπως στην βιβλιοθήκη ή στην διάρκεια ενός meeting, κάνει διαρκώς θορύβους.
• Όταν μιλά στον διευθυντή του δεν τον κοιτά στα μάτια, αλλά κοιτά στον τοίχο ή στα παπούτσια του.
• Οι συνάδελφοί του αναφέρουν ότι μιλά σαν ρομπότ.
• Όλα τα πράγματα στο γραφείο του έχουν συγκεκριμένη θέση και δεν του αρέσει κανείς να τα μετακινεί.
• Όταν του απευθύνεται ο διευθυντής του, το άτομο δεν μπορεί να καταλάβει αν είναι ικανοποιημένος από την απόδοση του ή αν είναι δυσαρεστημένος.

Αν υποπτεύεσαι ότι και εσύ πάσχεις από αυτισμό που δεν έχει διαγνωσθεί, μπορείς να κάνεις ένα ενδεικτικό τεστ (στα αγγλικά).