ΟΙ 3 ΠΙΟ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΕ ΕΝΟΧΛΗΣΕΙ Ο ΩΜΟΣ ΣΟΥ

Ο ώμος έχει το μεγαλύτερο εύρος κίνησης από κάθε άλλη άρθρωση στο σώμα μας, γεγονός που τον καθιστά και πιο ευάλωτο. Ένας ειδικός εξηγεί ποια είναι τα πιο συνηθισμένα προβλήματα και πώς αντιμετωπίζονται.

Ο ώμος είναι μία πολύπλοκη άρθρωση, που έχει το μεγαλύτερο εύρος κίνησης από οποιαδήποτε άλλη άρθρωση στο ανθρώπινο σώμα. Όπως λέει στο ΟW ο ορθοπεδικός χειρουργός-αθλίατρος Δημήτρης Αργυράκης, «αυτό το χαρακτηριστικό δίνει στον ώμο τη δυνατότητα να επιτελεί πολλές κινήσεις, ταυτόχρονα. Τον κάνει όμως, και ευάλωτο σε τραυματισμούς».

Ζητήσαμε να μάθουμε τους κύριους λόγους που τον επισκέπτονται ασθενείς για προβλήματα στον ώμο. Ο ειδικός έκρινε πως πρέπει να αρχίσει από τη μορφολογία της περιοχής, ώστε να καταλάβουμε και  πώς προκύπτουν τα βασικά ζητήματα.

Όπως είπε, ο ώμος σχηματίζεται από τρία οστά: το βραχιόνιο οστό, την κλείδα, και την ωμοπλάτη.

Το βραχιόνιο οστό μοιάζει με μπαστούνι του γκολφ. Η κεφαλή του εφαρμόζει με την κοίλη επιφάνεια της ωμοπλάτης (ωμογλήνη). Οι δύο αυτές επιφάνειες καλύπτονται καθεμία από ένα λεπτό χαλί αρθρικού χόνδρου που επιτρέπει την κίνηση μεταξύ αυτών, δίχως τριβή.

Η ωμογλήνη με τη σειρά της περιβάλλεται από ένα ελαστικό δαχτυλίδι (επιχείλιος χόνδρος) που παίζει ρόλο στην σταθερότητα του ώμου.

«Όλες οι κινήσεις στη συγκεκριμένη άρθρωση, επιτυγχάνονται από την αρμονική συνεργασία τεσσάρων τενόντων», προσθέτει ο Δρ Αργυράκης. Σημαντικός είναι και ο ρόλος του μακρύ τένοντα του δικεφάλου, ο οποίος πορεύεται εντός της άρθρωσης του ώμου».

Πάμε τώρα και στα πιο συνήθη προβλήματα.

1. Εξάρθρημα ή εξάρθρωση του ώμου

«Από τις πιο συχνές κακώσεις στον ώμο είναι το εξάρθρημα», λέει ο ειδικός. «Είναι η αίσθηση ότι ο ώμος φεύγει από την θέση του – είτε προς τα μπροστά, είτε προς τα πίσω. Τα πρόσθια εξαρθρήματα αντιπροσωπεύουν την συντριπτική πλειοψηφία των περιστατικών (95%). Είναι συνηθέστερα αποτέλεσμα πτώσης, άμεσου χτυπήματος. Παρατηρούνται συχνά και σε τροχαία ή αθλητικά ατυχήματα».

Όπως εξηγεί, το κυριότερο σύμπτωμα είναι ο πόνος, ο οποίος είναι αιφνίδιος. Ταυτόχρονα, παρατηρείται έντονος περιορισμός των κινήσεων, με εξάρσεις πόνου σε κάθε προσπάθεια που κάνουμε να κουνήσουμε το χέρι μας. Παρατηρείται παραμόρφωση της άρθρωσης του ώμου, ενώ συχνή είναι και η εμφάνιση μουδιάσματος στα δάκτυλα του χεριού.

Σε κάθε περίπτωση, πρέπει άμεσα να ξεκαθαρίσουμε αν πρόκειται για πρόσθιο ή οπίσθιο εξάρθρημα, και εν συνεχεία να προχωρήσουμε στην ανάταξη.

Κοινή πρακτική είναι η προσπάθεια κλειστής ανάταξης με την χορήγηση μυοχαλαρωτικών φαρμάκων. Ο πόνος υποχωρεί αισθητά και ο ασθενής μπορεί να κάνει κάποιες κινήσεις, αποφεύγοντας αυτές της απαγωγής και της στροφής. Το χέρι ακινητοποιείται με έναν ειδικό φάκελο ανάρτησης ώμου για 1-2 εβδομάδες.

Ακολουθούν φυσιοθεραπείες, αρχικά με ήπιες ασκήσεις, για να επανέλθει η κινητικότητα, και στη συνέχεια ένα πρόγραμμα σωστής μυϊκής ενδυνάμωσης.

Ένα μήνα μετά γίνεται ο επανέλεγχος. Συχνά προηγείται η διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας για την λεπτομερή αναγνώριση ενδεχομένων βλαβών.

Αντιμετώπιση

Η περαιτέρω αντιμετώπιση μπορεί να είναι συντηρητική ή χειρουργική. Η πρώτη προτιμάται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, σε άτομα χωρίς έντονα συμπτώματα αστάθειας, χωρίς συνοδές βλάβες, και σε άτομα με μειωμένη αθλητική δραστηριότητα.

Περιλαμβάνει την εφαρμογή παγοθεραπείας, τη συνταγογράφηση αναλγητικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, και τη συνέχιση του προγράμματος φυσικοθεραπείας και ενδυνάμωσης για την αποκατάσταση του εύρους κίνησης του ώμου.

Η χειρουργική αντιμετώπιση συνιστάται σε αθλητές, σε άτομα νεαρής ηλικίας, δραστήρια, με αυξημένες λειτουργικές απαιτήσεις. Εφαρμόζεται επίσης σε άτομα με συνοδές βλάβες και σε άτομα με έντονα συμπτώματα αστάθειας που τους περιορίζουν στις καθημερινές τους δραστηριότητες.

Υπάρχουν παράγοντες που επιδρούν στον κίνδυνο υποτροπής. Είναι:

• η ηλικία (οι νεότεροι ασθενείς έχουν αυξημένο κίνδυνο υποτροπής),
• το φύλο (οι άντρες είναι πιο επιρρεπείς στο ενδεχόμενο υποτροπής),
• οι αθλητικές δραστηριότητες (άτομα που ασχολούνται με ρίψεις και αθλήματα επαφής έχουν αυξημένο κίνδυνο υποτροπής),
• συνοδές κακώσεις (κάκωση Bankart, κάκωση Hill Sachs), που αυξάνουν τον κίνδυνο υποτροπής λόγω διάρρηξης της δυναμικής σταθερότητας του ώμου.

«Με την αρθροσκοπική χειρουργική αποκατάσταση επαναφέρουμε την δυναμική σταθερότητα του ώμου», εξηγεί ο γιατρός. «Έτσι μειώνεται αισθητά ο κίνδυνος υποτροπής. Παράλληλα βοηθάμε τον/την ασθενή να επανέλθει με ασφάλεια στις αθλητικές δραστηριότητες».

2. Αρθρίτιδα του ώμου

«Η οστεοαρθρίτιδα του ώμου είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από τη προοδευτική φθορά και την απώλεια χόνδρου στην άρθρωση του ώμου», εξηγεί ο Δρ Αργυράκης. «Ο αρθρικός χόνδρος λειτουργεί ως χαλί ανάμεσα στα οστά, απορροφά τους κραδασμούς, κατανέμει τα φορτία ομοιόμορφα και χρησιμεύει στην κίνηση των αρθρώσεων. Η φθορά του σημαίνει ότι η κεφαλή του βραχιονίου τρίβεται με την κοίλη επιφάνεια της ωμογλήνης. Ως αποτέλεσμα, δημιουργείται εκφύλιση, κύστες και οστεόφυτα».

Η οστεοαρθρίτιδα μπορεί να είναι εκφυλιστικής, μετατραυματικής ή ρευματοειδούς αιτιολογίας.

Συμπτώματα

Τα κύρια συμπτώματα είναι ο πόνος, η μυϊκή αδυναμία και ο σταδιακός περιορισμός του εύρους της κίνησης. Περιορίζουν τον ασθενή στην καθημερινότητά του και μειώνουν αισθητά την ποιότητα ζωής του.

Σε προχωρημένα στάδια της πάθησης ο περιορισμός της κίνησης είναι τόσο έντονος, που ο ασθενής δεν είναι σε θέση να εκτελέσει απλές δραστηριότητες (να φτάσει το πιρούνι στο στόμα του για να φάει).

Σταδιακά παρατηρείται νυχτερινός πόνος που επηρεάζει την ποιότητα του ύπνου. Τα συμπτώματα παρουσιάζουν εξάρσεις και υφέσεις.

Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την ένταση και την συχνότητα των ενοχλήσεων καθώς και από το πόσο επηρεάζεται η ποιότητα ζωής του/της ασθενούς.

«Αξίζει εδώ να επισημάνουμε, πως η ένταση των συμπτωμάτων δεν είναι ανάλογη του βαθμού της οστεοαρθρίτιδας που βλέπουμε στις ακτινογραφίες», τονίζει ο ειδικός. «Ενδέχεται η οστεοαρθρίτιδα να είναι ακτινογραφικά εκτεταμένη, αλλά τα συμπτώματα που βιώνει ο/η ασθενής να είναι ελάχιστα. Αντιστοίχως, υπάρχουν περιπτώσεις πολύ έντονων ενοχλήσεων, παρόλο που ο βαθμός οστεοαρθρίτιδας ακτινολογικά δεν είναι τόσο προχωρημένος».

Η γυμναστική βοηθάει να διατηρήσουμε το εύρος της κίνησης του ώμου, κρατάει τους τένοντες μας σε καλή κατάσταση και δεν επιδεινώνει τον βαθμό της αρθρίτιδας.

Για ήπιες μορφές οστεοαρθρίτιδας (με ελάχιστο πόνο και χρονικά μεγάλες περιόδους ύφεσης χωρίς ενοχλήσεις), προτείνεται η συντηρητική αντιμετώπιση. Συστήνεται η τροποποίηση της φυσικής άσκησης, με μείωση των δραστηριοτήτων που ενδεχομένως να προκαλούν πόνο και προτίμηση άλλων που δεν επιβαρύνουν τόσο τον ώμο (για παράδειγμα, προτείνεται το τρέξιμο αντί για την κολύμβηση).

Συνταγογραφούνται ήπια αντιφλεγμονώδη και αναλγητικά φάρμακα για τις ημέρες που ο πόνος είναι αισθητός. Σε κάποιες περιπτώσεις δίνονται οδηγίες για φυσικοθεραπείες και ενδυνάμωση. Οι διάφορες εγχύσεις που μπορούν να δοκιμαστούν (υαλουρονικό, PRP) έχουν αμφιλεγόμενη αποτελεσματικότητα στη διεθνή βιβλιογραφία.

Για τις περιπτώσεις εκείνες που ο πόνος είναι ανυπόφορος, οι εξάρσεις των ενοχλήσεων συχνές και έντονες, τα συμπτώματα δεν υποχωρούν παρά την συντηρητική αγωγή και ο ώμος παραμένει δύσκαμπτος και μη λειτουργικός (έτσι επηρεάζεται σημαντικά η ποιότητα ζωής του/της ασθενούς),  προτείνεται η ολική αρθροπλαστική.

Γίνεται αντικατάσταση της φθαρμένης άρθρωσης με μία τεχνητή από κράματα μετάλλου και ειδικά συνθετικά υλικά. Το είδος της αρθροπλαστικής εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (ηλικία ασθενούς, κατάσταση των τενόντων του στροφικού πετάλου του ώμου, επίπεδο δραστηριότητας).

3. Ρήξη τένοντα του στροφικού πετάλου του ώμου

«Ως ρήξη τένοντα του στροφικού πετάλου του ώμου ορίζουμε την διακοπή της συνέχειας του τένοντα (σχίσιμο ή κόψιμο). Αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα τραυματισμού μετά από ατύχημα ή πτώση. Παρατηρούνται και άλλες συνοδές κακώσεις στην περιοχή του ώμου, όπως είναι τα κατάγματα και τα εξαρθρήματα. Μπορεί να είναι και αποτέλεσμα χρόνιας εκφύλισης και σταδιακής φθοράς, λόγω καταπόνησης ή προδιάθεσης – συνηθέστερα σε άτομα άνω των 65 ετών».

Η ηλικία, το επάγγελμα (τα χειρωνακτικά επαγγέλματα καταπονούν ιδιαίτερα τον ώμο), το κάπνισμα και η υπερχοληστερολαιμία είναι σημαντικοί προδιαθεσικοί παράγοντες, λέει ο ειδικός.

Η ταυτόχρονη παρουσία συνδρόμου προστριβής, η πρόσκρουση δηλαδή των μυών και τενόντων του ώμου στο οστό κάτω από το οποίο περνούν λόγω σταδιακής στένωσης του διαθέσιμου χώρου, μπορεί να οδηγήσει σε προοδευτική εκφύλιση του στροφικού πετάλου».

Σε ό,τι αφορά τα συμπτώματα «είναι η απώλεια της φυσιολογικής δύναμης του ώμου σε κάποιες κινήσεις, ανάλογα με το ποιος τένοντας έχει επηρεαστεί. Επιπρόσθετα, παρατηρείται συνήθως πόνος, η ένταση του οποίου εξαρτάται από την αιτία της ρήξης και από τις κινήσεις που κάνουμε. Νυχτερινός πόνος παρατηρείται ενίοτε και χαρακτηρίζει τις πιο σοβαρές καταστάσεις. Τέλος, παρατηρείται περιορισμός στο εύρος κίνησης, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της λειτουργικότητας του άνω άκρου. Τα συμπτώματα είναι πιο έντονα στις οξείες τραυματικές ρήξεις».

Η αντιμετώπιση πάλι μπορεί να είναι συντηρητική ή χειρουργική. Οι παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο αντιμετώπισης είναι η ηλικία, οι λειτουργικές απαιτήσεις του/της ασθενούς, το μέγεθος της ρήξης, η χρονιότητα της ρήξης και η ποιότητα του ιστού.

Συντηρητική αντιμετώπιση

Η συντηρητική αντιμετώπιση είναι συνήθως η ενδεδειγμένη σε περιπτώσεις:

• ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας,
• όπου έχουμε μικρής έκτασης ρήξη ή μερικού πάχους ρήξη,
• με καλό εύρος κίνησης και επαρκή μυϊκή ισχύ,
• όπου η λειτουργικότητα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του ατόμου,
• χρόνιας εκφυλιστικής ρήξης.

Περιλαμβάνει την αποφυγή των κινήσεων που προκαλούν ενοχλήσεις, την τροποποίηση των δραστηριοτήτων του ατόμου, τη χρήση φακέλου ανάρτησης του ώμου για να ξεκουράζουμε το χέρι μας, τη συνταγογράφηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, την πραγματοποίηση εγχύσεων ενδαρθρικά για τον περιορισμό της φλεγμονής, καθώς και την εφαρμογή ειδικού προγράμματος φυσικοθεραπείας και ενδυνάμωσης των μυών του στροφικού πετάλου.

Είναι σημαντικό να αποφεύγουμε να σηκώνουμε βάρος κατά το διάστημα της αποθεραπείας, προκειμένου να μην επιβαρύνουμε περισσότερο το χέρι μας.

Χειρουργική αντιμετώπιση

Η χειρουργική αντιμετώπιση, η οποία γίνεται με σύγχρονες αρθροσκοπικές τεχνικές, είναι συνήθως η ενδεδειγμένη σε περιπτώσεις:

• που έχουμε μεγάλης έκτασης ή ολικού πάχους ρήξη,
• που τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα,
• που η λειτουργικότητα του ώμου είναι περιορισμένη,
• που η συντηρητική αντιμετώπιση δεν απέδωσε τα προσδοκόμενα αποτελέσματα,
• ατόμων μέσης ηλικίας με αυξημένες λειτουργικές απαιτήσεις,
• οξείας τραυματικής ρήξης.

Ο ορθοπεδικός χειρουργός-αθλίατρος Αργυράκης Δημήτρης διατηρεί αποκλειστική συνεργασία με την Κλινική Άγιος Λουκάς στη Θεσσαλονίκη.