ΠΟΙΟΣ ΟΡΙΖΕΙ ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΝΤΥΝΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΑΝΩ ΤΩΝ 50;

Κάπου ανάμεσα στο «φαινόμενο JLo» και τις γιαγιάδες μας, όσον αφορά το ντύσιμο υπάρχουμε κι εμείς που θέλουμε και μετά τα 50 να είμαστε απλά ο εαυτός μας.

Ξεφυλλίζοντας ένα παλιό άλμπουμ, έπεσα πρόσφατα πάνω σε μία φωτογραφία μου με την αγαπημένη μου γιαγιά Ελένη: Μαύρη ρομπίτσα, τα γκρίζα μαλλιά της σε έναν χαλαρό κότσο κι ένα μαύρο μαντήλι περασμένο από πάνω. Δίπλα της εγώ, μία χρωματιστή παραφωνία σε αυτό που θυμάμαι πάντα να είναι το ντύσιμο της γιαγιάς, μέχρι τα 96 της χρόνια που πέθανε.

Η γιαγιά μου, το γιαγιάκι όπως την αποκαλούσαμε, έμοιαζε να είναι ηλικιωμένη, τόσο στη φωτογραφία όσο και όλη μου τη ζωή. Κι όμως. Στο εν λόγω στιγμιότυπο, είναι γύρω στα πέντε με έξι χρόνια μεγαλύτερη από όσο είμαι εγώ σήμερα. Το θέμα είναι ότι εμένα δεν με βλέπω να αφήνω σύντομα τα λιωμένα t-shirts και τις αρβύλες μου στην άκρη για τις χάρες μιας μαύρης ρομπίτσας με κουμπάκια. Φυσικά και τα πρότυπα αλλάζουν από γενιά σε γενιά, ενώ ό,τι θεωρούνταν ΟΚ στο ντύσιμο για έναν άνθρωπο στα 50 του πριν από 50 χρόνια δεν ισχύει απαραίτητα και σήμερα.

Μαζί με τη μόδα έχει αλλάξει και η αντίληψή μας σχετικά με την ηλικία. Ποιος μπορεί να πει στην JLo να μη φοράει βαθιά ντεκολτέ και ποιος θα απαγορέψει στην Ellen Lee DeGeneres να ντύνεται σαν teenager; Κανείς. Μήπως όμως κάποιος θα έπρεπε να μας πει πότε το παρατραβάμε; Μήπως στον βωμό της ελευθερίας έκφρασης ξεπερνάμε άθελά μας κάποια όρια αισθητικής; Ή μήπως και αυτά τα όρια δεν είναι παρά άλλη μία καλυμμένη κοινωνική δικτατορία;

Το ντύσιμο και η παγίδα της μοναδικότητας

Η «υπερήλικη fashion icon» Iris Apfel –που μας άφησε χρόνους την 1η Μαρτίου 2024 σε ηλικία 102 ετών– επικροτείτο για το ιδιαίτερο προσωπικό της στιλ, που την ανέδειξε σαν «φαινόμενο», κάτι ξεχωριστό και άρα μοναδικό, κάτι που ξεφεύγει των συνηθισμένων. Η 54χρονη JLo γίνεται συχνά επίκεντρο συζητήσεων για την εμφάνισή της παρά την ηλικία της, και όχι άσχετα με αυτή. Αν το καλοσκεφτείτε, παρά την αλλαγή στη νοοτροπία μας, αυτές οι γυναίκες αντιμετωπίζονται πάντα σαν εξαιρέσεις. Πόσοι από εσάς που θαυμάζατε την κυρία Apfel δεν θα της λέγατε να «βάλει κάτι πιο απλό» αν ήταν η μαμά ή η γιαγιά σας και σας συνόδευε έξω για έναν καφέ; Πόσο προσκρούει ο θαυμασμός πάνω στα κοινωνικά «πρέπει»; Και πόσο έχουμε μάθει αυτά τα «πρέπει» να καθορίζουν τη ζωή και τις επιλογές μας ακόμα και στο ντύσιμο;

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Θυμάμαι τον σύντροφό μου, λίγες ημέρες πριν κλείσει τα τριάντα, να μου δηλώνει ότι «μετά τη δεύτερη δεκαετία της ζωής του, ένας άντρας οφείλει να σταματά να φορά μπλούζες με στάμπες». Εκείνη την εποχή δούλευε σε ανδρικό περιοδικό για το στιλ και ο «κανόνας» αυτός ήταν ένας από τους θεμελιώδεις κώδικες της έκδοσης. Την ίδια περίπου εποχή, η μητέρα μου, στην ίδια ηλικία που έχει το γιαγιάκι στη φωτογραφία μας, επισκέφτηκε το φροντιστήριο αγγλικών του τότε οκτάχρονου γιου μου, μόνο και μόνο για να έρθει αντιμέτωπη με την απόλυτη ντροπή του εγγονού της. Μόλις έφυγαν παρέα από τα αγγλικά του, της δήλωσε πόσο εξευτελιστικά ένιωσε που όλη του η τάξη είδε τη γιαγιά του να φοράει μία μπλούζα η οποία έγραφε με στρασάκια Kiss me. Πιο πολύ δεν ήξερε τι τον πόνεσε. Τα στρασάκια ή η πρό(σ)κληση.

H απάντηση της Iris Apfel σε ανάλογες αντιδράσεις ίσως και να τον αποστόμωνε: «Ποτέ δεν με πείραξε κάποιο αρνητικό σχόλιο για τα ρούχα μου, γιατί ντύνομαι για να ευχαριστήσω τον εαυτό μου», είχε πει. «Εάν σε κάποιον δεν αρέσω, αυτό είναι δικό του πρόβλημα και όχι δικό μου».

«ΜOΛΙΣ ΑΝΑΚΑΛYΨΟΥΜΕ ΜEΣΑ ΜΑΣ ΤΙ ΣΗΜΑIΝΕΙ ΓΙΑ ΜΑΣ ΝΕΑΝΙΚO ΚΑΙ ΤΙ ΝΕΑΝIΖΟΝ, OΛΑ ΞΕΔΙΑΛYΝΟΝΤΑΙ».

Την ώρα που γράφω αυτές τις λέξεις, ένας εγχώριος σχεδιαστής μόδας ανεβάζει στο facebook το εξής debate: «Άσχετη ερώτηση της ημέρας», γράφει το post του, «είναι το μίνι chic μετά από κάποια ηλικία; ΥΓ Ανεξαρτήτως πόσο καλοδιατηρημένο είναι το σώμα». Ο ίδιος απαντά από κάτω «κατηγορηματικά όχι», ενώ ανάμεσα στις εκατοντάδες απαντήσεις και σχόλια, μπορεί κανείς να συναντήσει, από αφοριστικές δηλώσεις του στιλ «όσο ανεβαίνουν τα χρόνια κατεβαίνει το μήκος της φούστας», μέχρι ανακουφιστικές απόψεις αρκετά νεότερων ατόμων, όπως «Κάθε γυναίκα έχει δικαίωμα να φοράει ό,τι επιθυμεί ανεξάρτητα από την ηλικία, τον σωματότυπο, το ύψος, την οικογενειακή της κατάσταση, το θρήσκευμα, τη σεξουαλικότητά της, την καταγωγή, το χρώμα, το κοινωνικό της status, το μορφωτικό της επίπεδο, την επαγγελματική της ιδιότητα, τις τάσεις της μόδας, τις νόρμες».

Γιατί κάνω αυτό το ντύσιμο στα 52 μου

Κρατώντας μία άνω τελεία στο μυαλό μου όλα αυτά τα χρόνια, φτάνω σήμερα να διανύω το 52ο έτος μου πάνω στη Γη, με τα ίδια ακριβώς ρούχα που φορούσα και πριν από δέκα, είκοσι, τριάντα χρόνια. Εντάξει, όχι ακριβώς τα ίδια. Σίγουρα όμως η βάση στο ντύσιμό μου παραμένει η ίδια: Μαύρα All Star, Dr. Martens, μακρυμάνικα t-shirts, τα στρατιωτικά τζάκετ του μπαμπά μου.

Τι έχει αλλάξει στο ντύσιμό μου με την ηλικία; Έχω σταματήσει να φοράω σκισμένα τζιν (κάποτε σήμα-κατατεθέν μου), μην πω και τζιν γενικότερα. Οι μπλούζες μου έχουν πολύ καλύτερη ποιότητα, ενώ όταν επιλέγω να φορέσω ένα λιωμένο t-shirt, θα το συνδυάσω με ένα καλό παντελόνι.

Γενικά είμαι αυτή που ήμουν, αλλά μεγαλωμένη. Προσέχω να είμαι πιο φροντισμένη, χωρίς εξάρσεις αλλά με μία επιμέλεια. Τα μαλλιά μου είναι γκρίζα, σε χαμηλό τυλιγμένο κοτσιδάκι-φόρο τιμής στο γιαγιάκι, αλλά το κοτσάκι μου συνδυάζεται με αθλητικό φούτερ. Με ή χωρίς στάμπες. Κάποιες φορές, όταν ντύνομαι, ο μικρός μου γιος μπορεί να μπει στο δωμάτιο και να σχολιάσει θετικά την εμφάνισή μου. Εννέα στις δέκα τέτοιες φορές, έχω ντυθεί με συνέπεια στον κάποτε πανκ/grunge εαυτό μου, αλλά και την ηλικία μου.

Γυναίκες-πρότυπα

Κάποιες φορές σκέφτομαι πόσο εύκολο θα ήταν για μένα να είμαι μία από αυτές τις κυρίες που χαζεύω στον ινσταγκραμικό λογαριασμό sciuraglam. Κομψές, σοβαρές, φινετσάτες, μοιάζουν να ήταν πάντα έτσι, ή να εξελίχθηκαν αβίαστα σε μεσήλικες κύκνους. Όπως η Naomi Watts και η Chloe Sevigny στη σειρά Feud: Capote vs the Swans. Πραγματικά είναι ένας ύμνος στις γυναίκες 50 ετών και άνω, η επιτομή, το αρχέτυπο. Όμως, δεν είμαστε όλες έτσι.

Κάπου ανάμεσα σε αυτές τις υπέρκομψες icons και τις συνομήλικές μου που να ντύνονται σαν εικοσάχρονες για να εξαπατήσουν τους γύρω τους, τον χρόνο, τον ίδιο τους τον εαυτό, υπάρχουν κάμποσες από εμάς που απλά θέλουμε να είμαστε o εαυτός μας, σε κάθε ηλικία. Θυμάμαι τότε μία ψυχολόγο που μου είχε πει μία πολύ ωραία κουβέντα: «Η διαφορά βρίσκεται στην αυθεντικότητα. Μόλις ανακαλύψουμε μέσα μας τι σημαίνει για μας νεανικό και τι νεανίζον, όλα ξεδιαλύνονται».

Γι’ αυτό και κανείς δεν μιλάει ποτέ για την εμφάνιση της Patti Smith, η οποία κυκλοφορεί με τα ίδια μποτάκια-t-shirt-τζιν-καρό πουκάμισα εδώ και μισό αιώνα. Γιατί, στην περίπτωσή της, δεν έχει καμία απολύτως σημασία.