ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΨΑΧΝΕΙΣ ΣΠΙΤΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΣΗΜΕΡΑ

Ο Γιάννης δεν φανταζόταν τι τον περίμενε όταν μαζί την σύντροφό του, τη Σοφία, χρειάστηκε να αφήσουν το αγαπημένο τους διαμέρισμα και να αρχίσουν να ψάχνουν για να νοικιάσουν ένα νέο σπίτι. Αυτό που μέχρι τότε διάβαζε σε άρθρα και σε έρευνες, έγινε η καθημερινότητα του. Μια πραγματικότητα κουραστική και ψυχοφθόρα, γεμάτη ταλαιπωρία και σουρεαλισμό.

Η οικογένεια μου είχε πάντα τη «μικροαστική» και χαρακτηριστικά ελληνική νοοτροπία να αφήσουμε στα παιδιά ένα σπίτι. Συνεπώς στην ζωή μου δεν χρειάστηκε να μετακομίσω ή να ψάχνω να νοικιάσω ένα σπίτι, απολαμβάνοντας το προνόμιο της ιδιοκατοίκησης. Για πρώτη φορά άκουσα υπερβολικές ιστορίες αναζήτησης σπιτιού από μια παιδική μου φίλη, όταν αυτή μετακόμισε για να αναζητήσει την τύχη της στο Βερολίνο πριν από μια δεκαετία. Τρομακτικές σπιτονοικοκυρές που δεν σου άνοιγαν να δεις το σπίτι αν αργούσες δύο –κυριολεκτικά– λεπτά στο ραντεβού που με κόπο είχες κλείσει. Ουρές απέξω και συνωστισμός μέσα στα σπίτια που ήταν ανοιχτά για τους υποψήφιους ενοικιαστές τους μόνο για μερικές ώρες και αλίμονο σου αν έχανες το slot.

Σε μια περιπλάνηση στην πόλη του Βερολίνου το 2016 έβλεπες συνθήματα και καμπάνιες κατά του Airbnb, σαν αυτά που λίγα χρόνια μετά θα βλέπαμε και στην Αθήνα. H φίλη μου περιέγραφε την πιθανότητα να πρέπει να αφήσεις το σπίτι σου και να ψάξεις να νοικιάσεις άλλο σαν «το τρίτο χειρότερο πράγμα που μπορεί να σου συμβεί μετά από το να χάσεις κάποιον δικό σου άνθρωπο και να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα με την υγεία σου». Λίγα χρόνια μετά από εκείνο το μακρινό 2016, μια ανάλογη κατάσταση έφτασε και στην χώρα μας με τα δημοσιεύματα για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις και για τα ύψη των ενοικίων να πληθαίνουν. Η στέγαση, βασική ανθρώπινη ανάγκη και θεμελιώδες δικαίωμα, αποτελεί ένα από τα βασικά κοινωνικά προβλήματα στην Ελλάδα σήμερα, με την οικονομικά προσιτή ενοικιαζόμενη κατοικία να αποτελεί ζητούμενο.

Mε τα ενοίκια και συνολικότερα το κόστος στέγασης να αυξάνεται συνεχώς, την αγορά κατοικίας να αλλάζει και βασικές σταθερές να τίθενται σε αμφιβολία, όλο και περισσότεροι Έλληνες που ζουν στο ενοίκιο έρχονται αντιμέτωποι με μια πολύ έντονη στεγαστική επισφάλεια. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε το Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή Eteron, το 47% των ενοικιαστών και των ενοικιαστριών δυσκολεύεται ή αδυνατεί να πληρώσει το ενοίκιο.

Σύμφωνα με τις ετήσιες έρευνες που δημοσιεύει η κτηματομεσιτική εταιρεία RE/MAX, έχει αγγίξει ακόμα και το 30% σε κεντρικές περιοχές από το 2016 και μετά. Πρόσφατη έρευνα του Πανελλαδικού Κτηματομεσιτικού Δικτύου E-Real Estates αποκαλύπτει ότι περίπου τα ⅔ των κατοικιών που βρίσκονται στο κέντρο της Αθήνας έχουν μίσθωμα πάνω από 600 ευρώ. 

Γιάννης Παναγόπουλος / Eurokinissi

Ισόγειο με αίσθηση 2ου ορόφου και νεόδμητο του '60

Έρευνες, ημερίδες σαν αυτή που οργάνωσε το Eteron με τίτλο The Roof is on Fire, ντοκιμαντέρ αλλά και mockumentaries όπου stand up comedians περιγράφουν τον σουρεαλισμό του να ψάχνεις σπίτι στην Αθήνα το 2024 άρχισαν να κάνουν φανερό και δημόσιο αυτό που πολλοί άνθρωποι βίωναν σιωπηλά και ιδιωτικά. Κάποιοι από αυτούς απλά μοιράζονταν τις σουρεαλιστικές αλλά και δυσάρεστες καταστάσεις που βίωναν –απίστευτες αγγελίες, στις οποίες βρίσκεις ένα ισόγειο με αίσθηση 2ου ορόφου, και ένα νεόδμητο διαμέρισμα του ’60– τις καλπάζουσες τιμές των ενοικίων και την κυριολεκτικά τραυματική εμπειρία του να ψάχνεις σπίτι στην Αθήνα σε ιδιωτικές συζητήσεις, σε παρέες, σε εξόδους για φαγητό ή ποτό.

Ήταν σε μια τέτοια συζήτηση που ο Γιάννης μου μίλησε για την δική του εμπειρία. Η ιστορία του Γιάννη ξεκινάει με ένα προνόμιο. Αυτό ενός σπιτιού ευκαιρία, ενός ρετιρέ με τεράστιο μπαλκόνι σε μια πολυκατοικία στο Θησείο, με ενοίκιο 420 ευρώ τον μήνα. «Σε αυτό το σπίτι έμενα με την σύντροφό μου από το 2015 και κάποια στιγμή οι ιδιοκτήτες το θέλησαν για ιδιοκατοίκηση. Ή τουλάχιστον έτσι μας είπαν, γιατί λίγο καιρό μετά είδα ότι το σπίτι είχε βγει σε αγγελία. Μπορεί απλά να ήθελαν να το γυρίσουν σε Airbnb. Είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο».

Η δύσκολη πίστα «ψάχνω σπίτι»

Από την στιγμή που τους το ανακοίνωσαν, ο Γιάννης και η Σοφία είχαν έξι μήνες μπροστά τους να ψάξουν για σπίτι. Και κάπου εκεί η περιπέτειά τους ξεκίνησε. Οι δύο τους δεν ήξεραν ακριβώς τι να περιμένουν. Αν και άκουγαν και διάβαζαν για το τι συμβαίνει στην πόλη, είχαν την ελπίδα ότι θα σταθούν τυχεροί. «Ξεκινήσαμε πολύ χαλαροί και εκλεκτικοί. Μας έδιναν αυτή την πολυτέλεια οι έξι μήνες που είχαμε μπροστά μας. Μας φαίνονταν πολλοί. Κοιτούσαμε τις αγγελίες και έπρεπε κάτι να μας κάνει πολύ κλικ για να ασχοληθούμε. Στο μεταξύ, διαπιστώναμε πως οι τιμές είχαν ανέβει πολύ. Είχαμε ένα απίστευτα καλό ενοίκιο στο προηγούμενο σπίτι. Τώρα, όποιο τριάρι και να βλέπαμε δεν έπεφτε κάτω από 600 με 650 ευρώ, και αυτό ήταν το καλό σενάριο. Θα ήμασταν διατεθειμένοι να τα δώσουμε, αν ήταν κάτι καλό. Μιλάμε όμως για το bare minimun», μου λέει ο Γιάννης.

Έχοντας συνηθίσει να ζουν σε ένα όμορφο και οικονομικό σπίτι, ό,τι έβλεπαν τους φαίνονταν υπερτιμημένο. «Ναι, το προηγούμενο μας σπίτι όταν μπήκαμε, το 2015, ήταν ευκαιρία και, όπως τα χρόνια περνούσαν και η κατάσταση με τα ενοίκια ξέφευγε, έφτασε να είναι πολύ καλό για να είναι αληθινό», διαπιστώνει ο Γιάννης. Αρχικά δοκίμασαν να ψάξουν στο Θησείο και τα Πετράλωνα. Τα ενοίκια ήταν πολύ ψηλά. Βρήκαν σπίτι 32 τετραγωνικά με 900 ευρώ. Στο Κουκάκι ήξεραν πως δεν θα είχαν καμιά ελπίδα. Ακόμη όμως και όταν κινήθηκαν σε μεγαλύτερη ακτίνα και έψαξαν Αμπελόκηπους, Εξάρχεια, Γκύζη, ακόμη και Καλλιθέα, οι τιμές παρέμεναν υψηλές και τα σπίτια υπερτιμημένα. «Για να βρεις σπίτι έπρεπε να είσαι διατεθειμένος να πληρώσεις γύρω στα 1000 ευρώ. Επίσης, αν δεν έχεις την ευελιξία από τη δουλειά σου να φύγεις άμεσα όποτε σου πουν για να δεις ένα σπίτι, είναι πολύ πιθανόν να το χάσεις. Συχνά τα ραντεβού ήταν συγκεκριμένα, όχι όποτε μπορείς, Αν δεν ήσουν άμεσος, το έχανες το σπίτι. Τα καλά σπίτια φεύγουν μέσα σε τρεις μέρες. Και πολύ λέω», αναφέρει ο Γιάννης.

Γιάννης Παναγόπουλος / Eurokinissi

Ο χρόνος περνάει, τα standards πέφτουν

Οι μήνες περνούν και ο Γιάννης με τη Σοφία αρχίζουν να γίνονται λιγότερο χαλαροί σε διάθεση αλλά πιο χαλαροί σε standards. «Υπήρχαν σπίτια πολύ παλιά και παρατημένα, για τα οποία οι ιδιοκτήτες ζητούσαν όσα ήθελαν. Σπίτι του 1966 που είχε να το βάψει περίπου από τότε, για το οποίο ζητούσε 400 ευρώ. Κάποια από τα τριάρια που βλέπαμε ήταν συμπαθητικά, αλλά δεν έπεφταν κάτω από 700 ευρώ. Είχε κάποια σπίτια που ήταν καινούργια αλλά μικρά, με μικρά δωμάτια και το πλυντήριο στην κουζίνα. Σίγουρα δεν θα μπορούσαμε να παραμείνουμε στο κέντρο, που ήταν αυτό που θέλαμε και ψάχναμε. Η λύση στα χρήματα που είχαμε ήταν να φύγεις πολύ μακριά από το κέντρο ή, αν παρέμενες κέντρο, να πας σε αρκετά υποβαθμισμένες περιοχές. Και αυτό έναν χρόνο πριν. Τώρα η κατάσταση με τις τιμές είναι ακόμη χειρότερη».

Οι δυο τους ξεκίνησαν αρχικά να ψάχνουν μόνοι τους, βλέποντας όμως τα πράγματα να γίνονται δύσκολα απευθύνθηκαν και σε μεσίτες. «Απορρίψαμε πολλά σπίτια που δεν είχαν μπαλκόνι. Έχουμε εμμονή με το μπαλκόνι. Θέλουμε να έχουμε την ψησταριά μας, να καλούμε τους φίλους μας και να έχουμε θέα στον αττικό ουρανό». Ίσως να ακούγεται πολυτέλεια σε μια χώρα που η έλλειψη διαθέσιμης και οικονομικά προσιτής στέγης είναι σχεδόν στην καθημερινή ειδησεογραφία, δεν θα έπρεπε όμως να είναι για τους κατοίκους μιας μεσογειακής χώρας που το μόνο που θέλουν είναι τα απλά και βασικά που συνιστούν μια καλή ποιότητα ζωής.

Μεσίτες από άλλο ανέκδοτο

Τον ρωτάω ποια ήταν η εμπειρία τους και οι εντυπώσεις τους με τους μεσίτες. «Συνήθως δεν λάμβαναν υπόψη τους αυτό που θέλαμε και γενικά δεν βοήθησαν πολύ. Ήταν η χαρακτηριστική περίπτωση πωλητή που θα πει τα πάντα για να προχωρήσει η πώληση. Πολλοί από αυτούς ήταν απόλυτα ερασιτέχνες. Σου έδιναν την αίσθηση ότι δεν είχαν καμία σχέση με το επάγγελμα, πως δεν το έκαναν σοβαρά και επαγγελματικά, αλλά περιστασιακά, γιατί υπάρχει μεγάλη ζήτηση. Έδιναν την αίσθηση ότι ήταν η δεύτερη ή η τρίτη τους δουλειά. Ένας από αυτούς είχε έρθει με λάθος κλειδιά, δεν το είδαμε ποτέ αυτό το σπίτι. Κάποιοι άλλοι μας ειδοποιούσαν να πάμε να δούμε το σπίτι και εκεί ανακαλύπταμε ότι υπήρχαν άλλα είκοσι άτομα».

Γιάννης Παναγόπουλος / Eurokinissi

Είχα ακούσει ανάλογες ιστορίες για οργανωμένες ομαδικές επισκέψεις σε σπίτια από υποψήφιους ενοικιαστές στην Ευρώπη, αλλά δεν ήξερα πως κάτι τέτοιο συμβαίνει και στην Αθήνα. «Ναι, συμβαίνει πολύ συχνά πια αυτό. Αλλά εμείς δεν μπήκαμε στη διαδικασία. Με το που είδαμε αυτό το τσούρμο, κάναμε μεταβολή και φύγαμε. Δεν είχα διάθεση να σπρωχνόμαστε για το ποιος θα πάρει το σπίτι. Κάποια στιγμή βρήκαμε ένα ωραίο σπίτι που ήταν στα 800 ευρώ και ήταν αυτό που ψάχναμε, ο ιδιοκτήτης ήθελε ένα χρόνο ενοίκια μπροστά και σε καμία περίπτωση δεν μπορούσαμε να υποστηρίξουμε κάτι τέτοιο».

Μέσα σε αυτούς τους έξι μήνες αναζήτησης, έναν μεσίτη ξεχώρισε ο Γιάννης και η Σοφία. Τους είχε δείξει ένα παλιό σπίτι του 1960 και, μόλις κατάλαβε ότι δεν ήταν αυτό που έψαχναν, τους έδωσε μια σοφή και προφητική συμβουλή. «Μας είπε: Ακούστε να σας πω, άμα το σπίτι δεν σας κάνει ή δεν είστε σίγουροι ότι σας κάνει, μην ασχολείστε καθόλου. Η μετακόμιση θα σας κοστίσει τουλάχιστον δύο χιλιάρικα και σε λίγο καιρό θα ψάχνετε πάλι σπίτι». Έτσι ακριβώς έγινε. Ο Γιάννης και η Σοφία, όταν πια κόντευε να φτάσει η εκπνοή των έξι μηνών, βρήκαν ένα σπίτι με το οποίο συμβιβάστηκαν, το αντιμετώπισαν σαν λύση ανάγκης και 1,5 χρόνο μετά σήμερα ψάχνουν πάλι για σπίτι. Έχουν δώσει προθεσμία στον εαυτό τους μέχρι το καλοκαίρι. Ο Γιάννης και η Σοφία ξέρουν πως σε λίγο καιρό θα περάσουν πάλι τα ίδια. «Είναι εξαιρετικά κουραστική και ψυχοφθόρα διαδικασία να ψάχνεις σπίτι. Είμαστε προετοιμασμένοι για τα χειρότερα».