ΓΙΑΤΙ ΕΙΣΑΙ ΔΙΑΡΚΩΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΓΚΡΙΝΙΑ;

Αν είσαι από τους ανθρώπους που γκρινιάζουν διαρκώς, έχεις πάρει τον σίγουρο δρόμο για να καταστρέψεις όλες τις σχέσεις σου – ακόμα και αυτή με τον εαυτό σου.

Κρίνοντας από την καθημερινότητά μας, σε συλλογικό επίπεδο δεν έχουμε και λίγους λόγους να γκρινιάζουμε. Από πού να το πιάσεις; Από τους μισθούς μας; Τις συντάξεις των ηλικιωμένων; Τα προβλήματα στις δημόσιες δομές; Το ανικανοποίητο αίσθημα δικαίωσης για όσα εγκληματικά συμβαίνουν γύρω μας; Κανείς δεν μπορεί να σε κατηγορήσει αν κατά καιρούς παραπονιέσαι για όλα αυτά. Σε ατομικό επίπεδο, όμως, όσα στραβά κι αν σου συμβαίνουν, δεν γίνεται να μουρμουράς έναν διαρκή θυμό από το πρωί μέχρι το βράδυ. Το κακό, βέβαια, είναι ότι συχνά... γίνεται.

«Θα κάνω ό,τι θέλω και σε όποιον αρέσω», μπορεί να σκεφτείς και έχεις κάθε δικαίωμα. Αν σε ενδιαφέρει όμως να διατηρήσεις κάποιες σχέσεις σημαντικές για τη ζωή σου, ίσως θέλεις να ξέρεις ότι η διαρκής γκρίνια σου κάνει τους γύρω σου να νιώθουν σαν κάδοι απορριμμάτων για να ξεφορτώνεις όλη την ψυχική σου σαβούρα.

Το χειρότερο; Με τη συμπεριφορά σου αυτή σταδιακά θα αρχίσεις να χάνεις και την καλή σχέση με τον ίδιο σου τον εαυτό! Η διαρκής γκρίνια, όπως αναφέρει το Harvard Business Review, μπορεί ακόμα και να προκαλέσει βλάβη στον ιππόκαμπο, το τμήμα του εγκεφάλου που χρησιμοποιείται για την επίλυση προβλημάτων και τη γνωστική λειτουργία. Με την πάροδο του χρόνου, λοιπόν, θα βουτάς όλο και πιο βαθιά στο δράμα που έχεις δημιουργήσει εξαιτίας της γκρίνιας σου. Θέλεις πραγματικά να ζεις έτσι;

Γιατί γκρινιάζεις

1. Γιατί έτσι έμαθες

Κάποιος που γκρινιάζει από μικρή ηλικία μπορεί να ξεκίνησε να το κάνει ως μέσο για να αποκτήσει ορατότητα μέσα στην οικογένεια, στο σχολείο και στις παρέες. Με τον τρόπο αυτό κατάφερνε πάντα να πείθει τους γονείς, τους παππούδες, τα αδέρφια να ικανοποιούν τις επιθυμίες του, με αποτέλεσμα να εκπαιδεύσει τον εγκέφαλό του να λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο. Η γκρίνια έγινε έτσι μέρος της ταυτότητάς του, ανεξάρτητα από το αν αντιμετωπίζει πραγματικά προβλήματα ή όχι.

Μπορεί, ωστόσο, και να «κληρονόμησες» την γκρίνια σου. Η Ειρήνη Τζελέπη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, γράφει σε άρθρο της ότι «αν σαν παιδιά έχουμε ζήσει κάποιο σημαντικό πρόσωπο της οικογένειας να λαμβάνει την προσοχή των άλλων μέσα από την γκρίνια, τότε μπορεί να έχουμε μάθει κι εμείς να λειτουργούμε με αυτό τον τρόπο».

2. Γιατί είδες ότι πιάνει

Σε μεγάλο βαθμό η γκρίνια αποτελεί ένα εργαλείο χειρισμού, έναν τρόπο να ασκήσεις εξουσία στο άτομο που τη δέχεται, στις σκέψεις και στις αποφάσεις του. «Καθώς όμως στους περισσότερους δεν αρέσει να τους τραβούν και να τους πιέζουν, μπορεί ως αντίδραση στην γκρίνια να αποσυρθούν συναισθηματικά και να κλειστούν στον εαυτό τους», λέει η κ. Τζελέπη. Αυτή η συναισθηματική απόσυρση του άλλου μπορεί να σου προκαλέσει ανασφάλεια και έτσι να καταλήξεις να γκρινιάζεις ακόμα πιο πολύ, διαιωνίζοντας έναν φαύλο κύκλο.

3. Γιατί είσαι τελειομανής ή έχεις αυθαίρετες προσδοκίες

Ο ψυχολόγος Brandy Engler υποστηρίζει πως η γκρίνια μπορεί να είναι και αποτέλεσμα αυθαίρετων προσδοκιών, π.χ. μπορεί να γκρινιάζεις στον σύντροφό σου που δεν μαζεύει το πιάτο του αμέσως αφού φάει και το αφήνει για ώρες αργότερα. «Το ότι εσύ θεωρείς ότι το πιάτο πρέπει να μαζευτεί τη δεδομένη στιγμή δεν υποχρεώνει τον σύντροφό σου να το κάνει. Έχει συμφωνήσει ποτέ ότι θα το κάνει πάντα τη στιγμή που θες εσύ;» λέει ο Engler και συνεχίζει: «Και δεν είναι μόνο οι δουλειές του σπιτιού. Οι άνθρωποι τείνουν να γκρινιάζουν για πράγματα όπως το σεξ ή το πόσο ασχολείται κανείς μαζί τους. Και οι περισσότεροι το κάνουν επειδή νομίζουν πως τα πράγματα πρέπει να γίνονται πάντα με τον δικό τους τρόπο, πράγμα άδικο για τους άλλους, καθώς θα έπρεπε να έχουν και εκείνοι άποψη που να ακούγεται».

4. Γιατί δεν ξεκουράζεσαι αρκετά

Έρευνες έχουν δείξει πως ο καλός ύπνος παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των νευρικών δενδριτών στον εγκέφαλο, δηλαδή των νευρικών απολήξεων που επιτρέπουν στους νευρώνες να επικοινωνούν μεταξύ τους, ώστε να μεταφέρονται έτσι πιο σωστά οι πληροφορίες. Στον αντίποδα, όπως αναφέρει και έρευνα του Journal of Neuroscience, όταν δεν κοιμάται καλά, ο εγκέφαλος αρχίζει να «τρώει» τον εαυτό του. Σημαντικές συνδέσεις καταστρέφονται ακόμα και οριστικά, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται αρνητικά η συναισθηματική και ψυχική σου κατάσταση.

5. Γιατί με τη γκρίνια «φρενάρεις» την οργή και την επιθετικότητά σου

Γεγονός είναι ότι με την γκρίνια εκτονώνεσαι, γιατί αλλιώς, όπως μάλλον λες, θα έσκαγες! Την ίδια ώρα όμως, όπως λέει και η κ. Τζελέπη, ενεργοποιείς έναν μηχανισμό που βάζει όρια στον θυμό και την επιθετικότητά σου. «Μπορεί το άτομο που γκρινιάζει να μην είναι βίαιο, όμως υπάρχει τόση κρυμμένη επιθετικότητα στα λεγόμενά του, που ο ακροατής νιώθει ένταση και τάση να απομακρυνθεί», εξηγεί η ίδια.

6. Γιατί δεν περνάς στην πράξη

Η κ. Τζελέπη συμπληρώνει ότι ακόμα κι αν η γκρίνια τους έχει κάποια βάση, «οι άνθρωποι που γκρινιάζουν συνεχώς μοιάζουν σαν να μην επιδιώκουν, ή ασυνείδητα να μην θέλουν κιόλας να αλλάξουν κάτι σε αυτό που τους δυσαρεστεί». Όπως εξηγεί: «Νιώθουν ανήμποροι και εγκλωβισμένοι στον ίδιο τους τον εαυτό, και το αίσθημα της παγίδευσής τους ενισχύει την ανάγκη να γκρινιάζουν αναμασώντας διαρκώς τα ίδια. Στην ουσία, γκρινιάζουν γιατί νιώθουν μειονεκτικά, ανεπαρκείς, και ουσιαστικά γκρινιάζουν για αυτή την αδυναμία τους».

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Είναι η γκρίνια ψυχική διαταραχή;

Καταρχάς, πρέπει να διευκρινιστεί ότι η γκρίνια καθαυτή δεν έχει αναγνωριστεί ως ψυχική διαταραχή. Ωστόσο, αρκετοί ακαδημαϊκοί συμφωνούν πως έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με την παθητική-επιθετική διαταραχή προσωπικότητας, η οποία χαρακτηρίζεται από έναν διαρκή αρνητισμό.

Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Seth Meyers, οι άνθρωποι που διαρκώς γκρινιάζουν συχνά είναι εμμονικοί, δηλαδή «κολλάνε» με τις δραστηριότητες των άλλων. Μπορεί, π.χ. να γκρινιάζεις διαρκώς στο παιδί σου επειδή δεν φοράει μπουφάν και να το κάνεις κάθε μέρα, παρόλο που βλέπεις ότι με την γκρίνια σου δεν αλλάζει κάτι. «Το άτομο που το κάνει αυτό προσπαθεί με την γκρίνια να εκτονώσει το στρες που η εμμονή του προκαλεί», λέει ο ειδικός.

Σταματά ποτέ η γκρίνια;

Τα τελευταία χρόνια, που ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει μελετηθεί περισσότερο από ποτέ, οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το σπουδαίο αυτό όργανο έχει την τάση να αλλάζει διαρκώς, να αναδιοργανώνεται μέσω του περιβάλλοντος, της συμπεριφοράς, της σκέψης και των συναισθημάτων. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται νευροπλαστικότητα και –τα καλά νέα– μπορούμε να την επηρεάσουμε.

Μπορείς, δηλαδή, να δημιουργήσεις ένα περιβάλλον που αντί για αρνητισμό να προωθεί συστηματικά τη θετική διάθεση και να ξεκινήσεις μια σειρά από δραστηριότητες που σου φέρνουν χαρά, που σε κάνουν να νιώθεις καλά και μειώνουν τους λόγους και την πρόθεση να γκρινιάξεις. Τι μπορείς να κάνεις;

• Να μάθεις κάτι νέο (μια τέχνη, μια ξένη γλώσσα, ένα μουσικό όργανο).
• Να κάνεις ταξίδια και να γνωρίσεις νέους τόπους.
• Να διαβάζεις ή να παρακολουθείς ενδιαφέροντα ντοκιμαντέρ (ειδικά ντοκιμαντέρ για τη φύση μας κάνουν να νιώθουμε πολύ καλά).
• Να παίζεις! Είτε επιτραπέζια, είτε ακόμα και παιχνίδια μνήμης.
• Να γυμνάζεσαι: «Η συστηματική άσκηση βοηθά την εγκεφαλική λειτουργία ποικιλοτρόπως», λέει ο Φυσικοθεραπευτής Στέφανος Μοροχλιάδης, αφού πέρα από εγκεφαλική ευεξία χάρη στις ορμονικές αλλαγές που προκαλεί, έχει αποδειχθεί ότι αποτρέπει τη νευρωνική γήρανση.
• Να εκφράζεις τις προσδοκίες και την ευγνωμοσύνη σου: Λέγεται και σωστή επικοινωνία. Ζήτα ξεκάθαρα αυτό που θέλεις από τον άλλον, εξήγησέ του γιατί, άκου τι έχει να σου πει και δείξει ότι εκτιμάς κάθε προσπάθεια που κάνει να σε ικανοποιήσει.

Αν όλα τα παραπάνω δεν καταφέρουν να μειώσουν την γκρίνια σου, μην διστάσεις να απευθυνθείς σε έναν ψυχοθεραπευτή. Πιθανώς σου δείξει πως αντί να γκρινιάζεις διαρκώς ζητώντας αυτό που θέλεις, μπορείς ίσως να σηκωθείς και να το πάρεις μόνος/η σου.