ΚΡΙΣΗ ΠΑΝΙΚΟΥ: Ο ΦΟΒΟΣ ΓΕΝΝΑΕΙ ΦΟΒΟ

Μια κρίση πανικού έρχεται εκεί που δεν το περιμένεις και μπορεί να αφορά κάτι που έχει συμβεί πολύ νωρίτερα. Αντί να αποφεύγουμε ό,τι νομίζουμε πως μπορεί να την προκαλέσει, είναι καλύτερα να ζητάμε βοήθεια από ειδικό, ώστε να φτάσουμε στη ρίζα του προβλήματος και να το αντιμετωπίσουμε.

Και ξαφνικά έρχεται η κρίση πανικού. Δεν το περίμενες, γιατί ένιωθες ότι όλα είναι καλά στη ζωή σου. Όμως, εκείνη τη στιγμή υπάρχει κάτι άγνωστο, κάτι που συμβαίνει πρώτη φορά. Ένα αίσθημα μουδιάσματος και τρόμου, γιατί ήταν απρόσμενη η κρίση και ίσως είχες μάθει να τα έχεις όλα υπό έλεγχο ή να μπορείς να προβλέπεις. Αλλά δεν πρόβλεψες την κρίση πανικού...

Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού, η αντίδραση στην απειλή είναι δυσανάλογη προς την κατάσταση, η οποία συνήθως αποδεικνύεται ότι δεν είναι τόσο απειλητική. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τα όρια της απειλής και, όταν εμφανίζεται το έντονο σωματικό σύμπτωμα, κυριαρχεί ο φόβος, ο πανικός, η ανησυχία.

«Πεθαίνω», σκέφτονται. «Τι μου συμβαίνει;» αναρωτιούνται. Η επίσκεψη στα επείγοντα ενός νοσοκομείου, το καρδιογράφημα, η αναζήτηση των συμπτωμάτων στο διαδίκτυο είναι συνηθισμένοι τρόποι αντιμετώπισης.

Σταδιακά, το άτομο που πάσχει από κρίσεις πανικού αναπτύσσει έναν μόνιμο και κλιμακούμενο φόβο ότι θα πάθει ακόμη μία. Συνέπειες αυτού του φόβου είναι η έκπτωση της λειτουργικότητας, η έκπτωση της ποιότητας ζωής, η αποφευκτική συμπεριφορά, ο αποκλεισμός δραστηριοτήτων ή συμπεριφορών που το άτομο μπορεί να συσχετίσει με τις κρίσεις πανικού. Δηλαδή, στην πραγματικότητα αρχίζει να αποφεύγει οτιδήποτε μπορεί να πυροδοτήσει μια κρίση πανικού.

Όμως, ο φόβος γεννάει φόβο. Το άγχος γεννάει άγχος, οι σκέψεις γεννούν περισσότερες σκέψεις. Οι αποφυγές πολλαπλασιάζονται και οι άνθρωποι ζουν περιμένοντας την επόμενη κρίση πανικού.

Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ ΠΑΝΙΚΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΠΑΥΕΙ ΝΑ ΕΜΠΙΣΤΕΥΕΤΑΙ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ.

Τι προκαλεί μια κρίση πανικού

Κρίσεις πανικού, λοιπόν. Ένα εμπόδιο στην καθημερινότητά μας, μια αιτία για να είμαστε δυσλειτουργικοί. Μια αιτία για να ενεργοποιούνται σκέψεις, μια αιτία για να ενεργοποιείται το αίσθημα της αβοηθησίας και της αναξιότητας, η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα για το μέλλον – το οποίο φαντάζει κάθε μέρα και χειρότερο.

Οι κρίσεις πανικού συνήθως εμφανίζονται μετά από στρεσογόνα γεγονότα, μετά από μία απώλεια, ένα πένθος, μετά από ψυχοπιεστικές καταστάσεις, από έντονη πίεση, έντονη κόπωση, από υπέρβαση των ορίων μας, ακόμα και αν έχει περάσει καιρός. Εμφανίζονται συνήθως απροσδόκητα και αυτό είναι που προκαλεί τη μεγαλύτερη ανασφάλεια στο άτομο.

Η μεγαλύτερη επίπτωση των κρίσεων πανικού είναι ότι πλέον το άτομο παύει να εμπιστεύεται το σώμα του και τον εαυτό του, παύει να νιώθει ασφάλεια, ζει με έναν καθημερινό φόβο και μουδιάζει στη σκέψη της επόμενης κρίσης πανικού, την οποία περιμένει και θεωρεί ότι δεν θα μπορέσει να διαχειριστεί.

Η διαταραχή πανικού (με ή χωρίς αγοραφοβία) χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες προσβολές πανικού, που είναι συνήθως απροσδόκητες και διαρκούν μερικά λεπτά.

Ως προσβολή πανικού χαρακτηρίζεται η περίοδος έντονου φόβου ή δυσφορίας, κατά τη διάρκεια της οποίας τέσσερα ή περισσότερα συμπτώματα εμφανίστηκαν απότομα ή έφτασαν στο αποκορύφωμά τους εντός περίπου δέκα λεπτών. Τα συμπτώματα που παρατηρούνται συνήθως είναι:

• Αίσθημα παλμών και ταχύπνοια
• Εφίδρωση
• Τρόμος
• Βάρος στο στήθος
• Αίσθημα πνιγμονής
• Ναυτία
• Αίσθημα ζάλης, αστάθεια
• Φόβος για απώλεια ελέγχου
• Φόβος για επερχόμενο θάνατο
• Ρίγη ή εξάψεις

Εκτός από τα έντονα σωματικά συμπτώματα, αυτό που καθηλώνει τους ανθρώπους που βιώνουν κρίσεις πανικού είναι ο φόβος της επόμενης φοράς και οι σκέψεις που αυτός κινητοποιεί.

Μια κρίση πανικού θα μπορούσε να συμβεί μέσα στο αυτοκίνητο, σε ένα ασανσέρ, στον χώρο εργασίας, στο σινεμά, στο αεροπλάνο, στο λεωφορείο, μέσα στο μετρό. Και η κινητοποίηση του έντονου φόβου και των σκέψεων ταυτόχρονα κινητοποιεί την αποφευκτική συμπεριφορά.

Ελένη Καστρινογιάννη

Σκέψεις και αποφυγές

Οι σκέψεις συνήθως αντικατοπτρίζουν τον έντονο φόβο.

Τρελαίνομαι. Πεθαίνω. Πότε θα τελειώσει όλο αυτό; Γιατί δεν τελειώνει; Θα με κοροϊδεύουν όλοι και θα με σχολιάζουν αν το καταλάβουν...

Αν συνεχίσουμε τις αποφυγές, θα υπάρξει κάποια στιγμή που θα γίνουμε τόσο δυσλειτουργικοί, ώστε θα δυσκολεύεται η καθημερινότητά μας και οι σχέσεις μας με τους άλλους. Θα αρχίσουμε να αποφεύγουμε όλο και πιο πολλά πράγματα, θα γινόμαστε όλο και πιο εσωστρεφείς και θα έχουμε ένα αίσθημα μόνιμης ανηδονίας.

Η αποφυγή εμφανίζεται ως μια βολική λύση, προσωρινή όμως, γιατί ουσιαστικά δεν μας βοηθάει στην επίλυση του προβλήματος και στην διαχείρισή του.

Αποφεύγοντας καταστάσεις και ερεθίσματα πετυχαίνουμε να συντηρούμε την πραγματική αιτία των προβλημάτων.

Εκείνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι οι  κρίσεις πανικού θεραπεύονται. Μπορεί εκείνη τη στιγμή να νιώθουμε ότι βυθιζόμαστε και να μην μπορούμε να το αντιληφθούμε, αλλά θεραπεύονται.

Γι’ αυτό είναι σημαντικό να ζητήσουμε βοήθεια, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι θα πρέπει να νικήσουμε τον εαυτό μας και τις αποφυγές μας.

Γι’ αυτό είναι σημαντικό να σκεφτούμε ότι οι κρίσεις πανικού –όπως και τα ψυχοσωματικά συμπτώματα– είναι η κορυφή στο παγόβουνο της καθημερινότητας ή των συνηθειών μας, και θέλουν να μας δείξουν κάτι.

Ας ακούσουμε το σώμα μας, λοιπόν. Ας μάθουμε να φροντίζουμε το σώμα μας και τον ψυχισμό μας, χωρίς να αποφεύγουμε την αντιμετώπιση καταστάσεων που θα μας βοηθήσουν να μάθουμε καλύτερα τον ίδιο μας τον εαυτό.

Η Ελένη Σολταρίδου είναι ψυχολόγος, M.Sc., Υποψήφια Διδάκτωρ Ιατρικής, εξειδικευμένη στη Γνωσιακή και στη Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία.