ΚΑΝΑΜΕ «ΑΠΟΒΑΣΗ» ΣΤΗΝ ΑΜΟΡΓΟ ΜΕ ΤΙΣ ΚΙΝΗΤΕΣ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ

Το πιο μεθυστικό σουβενίρ από την επίσκεψή μου στην Αμοργό δεν ήταν η «ψημένη» ρακή που έφερα στην πρωτεύουσα, αλλά η συναναστροφή με τους ανθρώπους που στελεχώνουν τις Κινητές Ιατρικές Μονάδες. Αυτούς που παίρνουν τους θαλάσσιους ή στεριανούς δρόμους για το καλό συνανθρώπων μας που για την πολιτεία ενίοτε είναι αόρατοι.

Η μπουκαπόρτα ανοίγει και ο βαρύς μεταλλικός της ήχος μόλις πατάει στην αποβάθρα τραντάζει τη χαραυγή. Οι Κινητές Ιατρικές Μονάδες βγαίνουν στο λιμάνι της Αμοργού. Ξωπίσω τους τρέχουν γιατροί, νοσηλευτές και νοσηλεύτριες, ψυχολόγοι, επισκέπτες υγείας, διαιτολόγοι, άνθρωποι με άλλες ιδιότητες που οργανώνουν τα πάντα στις αποστολές… Όλοι μέλη μιας ομάδας που με αποκλειστική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος κάνει το θαύμα της –μικρότερο ή μεγαλύτερο– εκεί που δεν αρκεί το «βοήθα Παναγία μου». Πώς να το κάνουμε; Χρειάζεται ιατρική φροντίδα ο άνθρωπος.

Αλλά γιατί σας τα λέω όλα αυτά; Επειδή ήμουν κι εγώ εκεί, στην Αμοργό, το τελευταίο τριήμερο του Ιανουαρίου, για να καλύψω τη δράση των Κινητών Ιατρικών Μονάδων σε μέρη όπου υπάρχει ανάγκη για φροντίδα αλλά η φροντίδα από την πολιτεία απουσιάζει. Και, αν πάει ο νους σας μόνο στις εσχατιές της Ελλάδας, όπως πήγαινε και το δικό μου μυαλό πριν παρατηρήσω τους χάρτες των αποστολών, οι Κινητές Ιατρικές Μονάδες πηγαίνουν και σε μέρη στεριανά αλλά απομακρυσμένα από οργανωμένες υπηρεσίας υγείας.

Ένας μαστογράφος ταξιδεύει

Στην Αμοργό τα βαν τράβηξαν χειρόφρενο έξω από το Κέντρο Υγείας του νησιού. Η κυρία Χριστίνα ξύπνησε εκείνη την Παρασκευή με περισσή χαρά. Θα έκανε τη μαστογραφία της στο νησί με την αξιοπιστία της τεχνολογίας αιχμής. Δεν το λες και λίγο αυτό.

«Όσοι περιμένουμε εδώ σήμερα νιώθουμε ευγνωμοσύνη για τους ανθρώπους που έρχονται από την Αθήνα με τις Κινητές Ιατρικές Μονάδες. Όχι μόνο επειδή είναι καλοί επιστήμονες, αλλά γιατί είναι καλοί άνθρωποι, μας μιλάνε με σεβασμό, δείχνουν ενδιαφέρον και φροντίδα για εμάς που ξεχειμωνιάζουμε εδώ», θα μου πει η Χριστίνα Μιχαήλ ενώ περιμένει τη σειρά της για μαστογραφία στον ψηφιακό τρισδιάστατο μαστογράφο. «Οι ελλείψεις που έχουμε σε γιατρούς είναι μεγάλες. Λείπουν πολλές ειδικότητες. Οι γυναίκες κάνουμε τεστ-Παπ και περιμένουμε τα αποτελέσματα να έρθουν από Αθήνα έναν μήνα μετά. Δεν έχουμε γυναικολόγο στο νησί, μόνο μία μαία. Εξετάσεις αίματος κάνουμε και τα δείγματα πάνε Νάξο. Αν δεν μας κλείσει ο καιρός».

Με τα επείγοντα τι γίνεται; ρωτάω. «Εξαρτάται. Αν δεν είναι βαριά ο άνθρωπος και δεν αργεί το πλοίο της γραμμής, θα πάει Νάξο. Αν ο χρόνος πιέζει. ναυλώνονται σκάφη. Στα πιο δύσκολα περιστατικά έρχεται ελικόπτερο», μου λέει και μου δείχνει το ελικοδρόμιο πάνω από το Κέντρο Υγείας. Αλλά ο καιρός δεν είναι πάντα με το μέρος του νησιώτη.

Η συνομιλήτριά μου δεν είναι Αμοργιανή. Νύφη ήρθε στο νησί και, παρότι ζει εδώ κυρίως τα καλοκαίρια, τα τελευταία χρόνια ξέρει από πρώτο χέρι τι γίνεται τον χειμώνα: «Οι άνθρωποι εδώ αναγκάζονται να πάνε στην Αθήνα για κάποιες εξετάσεις και θεραπείες. Κάποιοι έχουν αγοράσει διαμέρισμα στην πρωτεύουσα γι’ αυτό τον σκοπό. Αλλά κι έτσι ακόμη τα έξοδα είναι πολλά. Φαντάσου να μην έχεις σπίτι…»

Η πόρτα του τροχοφόρου ανοίγει για την επόμενη μαστογραφία. Η κυρία Μιχαήλ με χαιρετά βιαστικά και σκάει ένα πλατύ χαμόγελο στη Στέλλα. Είναι η δεύτερη φορά που συναντιούνται μπροστά στον μαστογράφο.

Η Στέλλα Κουκουβά είναι τεχνολόγος ιατρικών μηχανημάτων και εργάζεται ως μόνιμο προσωπικό στο πρόγραμμα Κινητών Ιατρικών Μονάδων από το 2018, πραγματοποιώντας μαστογραφίες, ακτινογραφίες και μετρήσεις οστικής πυκνότητας. Κάνει τις λήψεις και οι γνωματεύσεις γίνονται από γιατρό ακτινοδιαγνώστη εξειδικευμένο στον μαστό. Ο χειρουργός την ίδια μέρα θα κάνει την ψηλάφηση. Και υπέρηχος μαστού γίνεται στις Μονάδες. Όταν υπάρχει υποψία κακοήθειας, η ασθενής παραπέμπεται στην Αθήνα. «Με την πρώιμη διάγνωση κάποιες γυναίκες δεν φτάνουν στη μαστεκτομή, σώζουν τον μαστό τους», θα μου πει η Στέλλα σε ένα διάλειμμα ανάμεσα στα ραντεβού. Εργαζόμενη και όχι εθελόντρια, είναι σαφής όταν μας περιγράφει την εμπειρία της από τις αποστολές: «Καταλαβαίνεις ότι η δουλειά σου αποδίδει στην κοινωνία».

Δέκα χρόνια Κινητές Ιατρικές Μονάδες

Μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, οι δράσεις περιγράφονται με ολοένα μεγαλύτερους αριθμούς: 37.764 ναυτικά μίλια και 36.242 χιλιόμετρα, 160 αποστολές, 53.260 εξετασθέντες, 118.521 ραντεβού, 88.365 κλινικές εξετάσεις.

Μετά την Αμοργό, οι Μονάδες κίνησαν για Κάσο και στη συνέχεια τράβηξαν για Αστυπάλαια. Το Αιγαίο έχει πολλές ανάγκες. Γι’ αυτό και οι νησιώτες υποδέχονται πάντα με χαμόγελα τους εθελοντές.

Στην Αμοργό είδα αυτή τη χαρά που είναι συνδεδεμένη με το αίσθημα ασφάλειας. Οι Κινητές Ιατρικές Μονάδες δεν είναι μόνο οι γιατροί ή οι νοσηλευτές. Είναι και τα εργαλεία, τα μηχανήματα, η τεχνολογία που δίνει απαντήσεις για την υγεία. Που προλαμβάνει ή και θεραπεύει.

Οι Κινητές Ιατρικές Μονάδες μπορούν να παρέμβουν και σε επείγοντα περιστατικά. Μπροστά στα μάτια μου μια μάνα κρατούσε από το χέρι το χτυπημένο στο πρόσωπο παιδί της ζητώντας να του γίνει μία ακτινογραφία. Ακτινολογικό μηχάνημα στο Κέντρο Υγείας υπάρχει, αλλά ο τεχνολόγος δεν είναι εκεί. Για ακτινολόγο ούτε λόγος. Η Στέλλα ετοίμασε το ακτινολογικό του βαν και σε λίγο η ακτινογραφία ήταν έτοιμη. Ο μικρός είχε κάταγμα ρινός. Ο γενικός χειρουργός το εξέτασε, η ανησυχία της μάνας υποχώρησε. Όλα καλά. Αν δεν ήταν εκεί οι μονάδες, αν το ατύχημα συνέβαινε τη Δευτέρα; Εισιτήριο για Νάξο, με όποια ταλαιπωρία συνεπάγεται αυτό για την οικογένεια και τον ασθενή.

«Ήρθαν τα βαν»

Στον προαύλιο χώρο του Κέντρου Υγείας έξω από τη Χώρα της Αμοργού στήνονται «πηγαδάκια». Κι εκεί τα μαθαίνεις όλα: Υπάρχει μία γιατρός στο νησί που έχει ανοίξει ιδιωτικό ιατρείο. Είναι η αγαπημένη των Αμοργιανών και έχει επιλεγεί από όλους ως η προσωπική γιατρός τους. Τα περισσότερα περιστατικά στέλνονται στην Αθήνα. «Τι να σου κάνουν και στη Νάξο;» λέει κάποιος. «Τελικά στην πρωτεύουσα καταλήγεις», θα πει ένας νεαρός που έφερε τον πατέρα του για εξετάσεις.

Μόνιμος οφθαλμίατρος δεν υπάρχει στο νησί και ο Τάσος Μπαξεβανάκης γίνεται ανάρπαστος. Στήνει το οφθαλμολογικό ιατρείο με όλα τα μηχανήματα και βλέπει τον έναν ασθενή μετά τον άλλο. Τα ραντεβού σήμερα έχουν κλειστεί για λίγες ειδικότητες. Δεν είναι μια κανονική αποστολή, βλέπετε, αλλά η επετειακή για τα δέκα χρόνια ενεργής δράσης των Κινητών Ιατρικών Μονάδων. Εξάλλου, δεν πάνε πολλοί μήνες από την τελευταία φορά που όλη η ομάδα πήγε στο νησί.

Μια «κανονική» αποστολή είναι πολυάριθμη: Ακτινολόγοι, γενικοί γιατροί καi παθολόγοι, χειρουργοί, πνευμονολόγοι, γυναικολόγοι, καρδιολόγοι, ορθοπεδικοί, οφθαλμίατροι, ωτορινολαρυγγολόγοι, παιδίατροι, νευρολόγοι, βιοπαθολόγοι, οδοντίατροι, αλλά και ψυχολόγος, και διαιτολόγος, και επισκέπτες υγείας, νοσηλεύτριες, τεχνολόγοι πληροφορικοί και άλλοι ακόμη τεχνικοί. Ομάδα μεγάλη και δυνατή. Η οργάνωση είναι τέτοια, ώστε σε περίπτωση διάγνωσης κάποιας σοβαρής ασθένειας οι ασθενείς να μην αφήνονται στη τύχη τους αλλά να κατευθύνονται για περαιτέρω εκτίμηση στα μεγάλα νοσοκομεία της πρωτεύουσας. Υπάρχει μάλιστα μία γέφυρα επικοινωνίας με το Νοσοκομείο Αττικό και τα ραντεβού κλείνονται άμεσα για να κερδηθεί χρόνος.

«Κάποιος μας νοιάζεται» λέει μία κυρία που περιμένει για μέτρηση οστικής μάζας. Πίσω της μία άλλη κυρία έρχεται με τοπικά πεσκέσια. Η χαρά είναι μεγάλη. Και η μέρα είναι για όλους γιορτή.

Παιδιά χωρίς παιδίατρο

«Η πρόληψη αναστέλλει το επείγον», μου λέει ο Τάσος Μπαξεβανάκης όταν παίρνει μια ανάσα από το ιατρείο. «Μέσα από την οφθαλμολογική εξέταση μπορείς να δεις σημάδια διαβήτη, να μιλήσεις με τον παθολόγο ή τον ενδοκρινολόγο που είναι στην ομάδα, και τελικά ο ασθενής να διαγνωστεί και να πάρει αγωγή», εξηγεί.

Το οφθαλμιατρείο είναι «πακεταρισμένο». Μεταφέρεται και στήνεται σε κάθε αποστολή. Στην Αμοργό φιλοξενήθηκε σε αίθουσα του Κέντρου Υγείας. Το οδοντιατρείο βρίσκεται στα βαν. Κι εκεί η ουρά είναι μεγάλη.

Πρώτη στην αναμονή η Καλλιώβη Γιαννακοπούλου, μία νέα μητέρα τεσσάρων παιδιών ηλικίας από επτά μηνών έως εξίμισι ετών, που ασχολείται με ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και ζει χειμώνα-καλοκαίρι στην Αμοργό. «Το νησί δεν έχει μόνιμο παιδίατρο. Έρχεται κάθε δύο εβδομάδες. Για τα επείγοντα παιδιατρικά περιστατικά τρέχει γενικός γιατρός», θα μου πει. Γι’ αυτό και, όπως λέει, οι κάτοικοι νιώθουν ευγνωμοσύνη όταν τους επισκέπτονται οι Κινητές Ιατρικές Μονάδες. «Εξεταζόμαστε και βλέπουμε πολλούς γιατρούς σε μία μέρα, πράγμα που και στην Αθήνα να πας είναι δύσκολο να το καταφέρεις. Κι αν δεν έχεις σπίτι στην πόλη, ακόμη πιο δύσκολο.

Η οικογένεια της Καλλιώβης έχει σπίτι στην Αθήνα. «Το χρησιμοποιούμε κυρίως για ιατρικούς λόγους. Σκέψου να μην το είχαμε στις γεννήσεις των παιδιών…»

Τι γυρεύει ένας εθελοντής στις Κινητές Ιατρικές Μονάδες;

Το πρωινό της Παρασκευής κύλησε σαν νερό. Οι άνθρωποι εξετάστηκαν και οι πόρτες των βαν έκλεισαn για να μαζευτούν και να πακεταριστούν με ασφάλεια τα μηχανήματα και τα εργαλεία. Προχωράω προς τη χώρα παρέα με τον Πελοπίδα Λομβαρδά, οδοντίατρο της ομάδας. Στο πρόσωπό του η κούραση ανταμώνει με την έξαψη, τη χαρά της προσφοράς.

«Κάθε γιατρός έχει μια έμφυτη διάθεση να προσφέρει. Με τις Κινητές Ιατρικές Μονάδες βοηθάω ανθρώπους απομονωμένους από το αστικό περιβάλλον, χωρίς να μεσολαβεί καμία οικονομική συναλλαγή. Πράγμα που δεν μπορώ να κάνω σαν ιδιώτης γιατρός».

Ο συνομιλητής μου έλκει την καταγωγή του από την Ικαρία και ξέρει τι σημαίνει να είσαι απομονωμένος τον χειμώνα με την ελάχιστη ιατρική βοήθεια. Έτσι, όταν του προτάθηκε να μπει στη νεοσύστατη ομάδα, εννέα περίπου χρόνια, πριν δε δίστασε στιγμή. Σήμερα μετράει εξήντα αποστολές.

«Πάμε σε μέρη με 100-150 κατοίκους που ζουν καταμεσής στο πέλαγος, απομονωμένοι. Εκεί, φαίνεται πιο ξεκάθαρα το κοινωνικό μας έργο. Καθόμαστε στο καφενείο, συζητάμε μαζί τους, φέρνουμε την κοινωνία της πόλης στο λιμάνι τους. Δίνουμε αξία σε ανθρώπους που η Πολιτεία με έναν τρόπο τους έχει πετάξει στην άκρη. Σε αυτή τη μεταξύ μας αλληλεπίδραση παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο οι νοσηλεύτριες και οι νοσηλευτές. Σε εκείνους ανοίγονται πιο εύκολα».

Η Νικολέτσα Μπέλτσιου, νοσηλεύτρια, ζει στα Τρίκαλα και πρόσφερε μέρες από την άδειά της για να αφήσει το νοσοκομείο και να ταξιδέψει με τις Κινητές Ιατρικές Μονάδες ως η βοηθός του οδοντιάτρου. Ξέρει τον τρόπο που θα μιλήσει στους μεγάλους ανθρώπους, πώς θα τους κανακέψει. Και στο τέλος θα εισπράξει κι εκείνη την «ικανοποίηση της προσφοράς», όπως λέει.

Μια γιορτή με κάτι από Λόρκα

Ως επετειακή, η αποστολή ήταν μια γιορτή από την αρχή ως το τέλος της: Δράσεις οργανωμένες, βόλτες στην πόλη και επίσκεψη στο μοναστήρι της Παναγιάς της Χοζοβιώτισσας, μέρος κατανυκτικό όποια κι αν είναι η σχέση σου με τη θρησκεία. «Η Παναγιά τούτη δω μας φυλάει», μου είπε με σιγουριά ένας ηλικιωμένος Αμοργιανός καθώς με είδε να ανεβαίνω τα πρώτα από τα τριακόσια κάτι σκαλιά.

Αργότερα, το βράδυ του Σαββάτου, παρακολουθώντας τις ομιλίες του Παναγιώτη Κουλούβαρη, Αναπληρωτή Καθηγητή Ορθοπεδικής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αττικό, επιστημονικά υπεύθυνου των Κινητών Ιατρικών Μονάδων –που δημιουργήθηκαν με πρωτοβουλία και αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος–, και του Νίκου Σκαρμέα, Καθηγητή Νευρολογίας ΕΚΠΑ στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο, κατανοείς ότι η επιστήμη και η ανθρώπινη αλληλεγγύη είναι η sine qua non των θαυμάτων.

Νυχτώνει στην Αιγιάλη και η αίθουσα εκδηλώσεων μεγάλου ξενοδοχείου γεμίζει με κόσμο. Η βραδιά έχει ομιλίες επισήμων, ευχητήριους λόγους και πολλούς αριθμούς να τρέχουν στην οθόνη: Μελέτες και στατιστικές επιβεβαιώνουν τον βαθμό της προσφοράς. Πόσο κοστίζει η μεταφορά στην Αθήνα; Πόσα χρήματα θα λείψουν από το τραπέζι της οικογένειας όταν συμβεί το κακό και ο ασθενής μεταφερθεί στην πρωτεύουσα;

Από την άλλη μεριά του Ατλαντικού, ο Ανδρέας Δρακόπουλος, Πρόεδρος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), απευθύνει μέσω ψηφιακής πλατφόρμας το δικό του ευχετήριο μήνυμα τονίζοντας την ανάγκη να είναι και να παραμείνει η υγεία ένα δημόσιο αγαθό.

Το χειροκρότημα ζεσταίνει την ατμόσφαιρα και η ψημένη ρακή παίρνει μακριά την κούραση. Στην οθόνη προβάλλεται μία διαφάνεια με το Duende του Λόρκα. Αντιγράφω: D-ue-nd-e (εν+θεός+ουσία).

Η εσωτερική φλόγα που νιώθει κάποιος όταν ξεπερνά τον εαυτό του.

Info:

Οι Κινητές Ιατρικές Μονάδες (KIM) πραγματοποιούν αποστολές 3 φορές το μήνα σε νησιά της άγονης γραμμής και απομακρυσμένες περιοχές σε όλη την Ελλάδα. Φορέας υλοποίησης είναι η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Αναγέννηση και Πρόοδος, υπό την αιγίδα της Α΄ Πανεπιστημιακής Ορθοπαιδικής Κλινικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και σε συνεργασία με την ΑΕΜΥ, (δημόσια επιχείρηση κοινής ωφέλειας) με πρωτοβουλία και αποκλειστική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).