ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Η ΕΠΩΔΥΝΗ ΑΠΟΛΑΥΣΗ ΤΟΥ ΑΤΕΛΕΙΩΤΟΥ ΞΥΣΙΜΑΤΟΣ

Γιατί η αίσθηση φαγούρας πυροδοτεί την ανάγκη μας για ξύσιμο και –κυρίως– γιατί συχνά δεν το σταματάμε πριν ματώσουμε;

Έχω ατοπική δερματίτιδα. Αν συμπάσχεις, ξέρεις και την απίστευτη ευχαρίστηση που προσφέρει η κατά τα άλλα επώδυνη διαδικασία του ανηλεούς ξυσίματος της περιοχής στην οποία νιώθουμε κνησμό (βλ. φαγούρα). Ανοίγει πληγή, αλλά εσύ συνεχίζεις ακάθεκτος/ακάθεκτη το ξύσιμο, αφού πρόκειται περί απαράμιλλης απόλαυσης.

Έχεις αναρωτηθεί ποτέ τι μας πιάνει; Τι μας συμβαίνει; Η αλήθεια είναι πως οι επιστήμονες δεν είχαν ερευνήσει επαρκώς. Ωστόσο, όσο αυξάνονται τα προβλήματα που προκαλούν συνθήκες ακραίου ξυσίματος, σε συνάρτηση με την αύξηση των διαγνώσεων τύπων καρκίνου, νόσων και ψυχολογικών καταστάσεων που το προκαλούν (βοηθώ αν πω ότι η λίστα αρχίζει με το άγχος;), αυξάνονται οι σχετικές εργασίες.

Έχει γίνει γνωστό πως η αίσθηση της φαγούρας μεταδίδεται από έναν αριθμό νευρώνων και μονοπατιών που εξειδικεύονται σε αυτήν, γεγονός που επιτρέπει μια νέα προσέγγιση ως προς τις πιθανές θεραπείες. Ακόμα όμως δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι πώς προκύπτει η φαγούρα ευθύς εξαρχής.

Όπως αναφέρεται στο BBC Future, η κυρίαρχη θεωρία υποστηρίζει ότι τα θηλαστικά εξέλιξαν αρχικά την αίσθηση αυτή ως ένα είδος αντανακλαστικού για να απομακρύνουν τα παράσιτα, τις ψείρες και τα ακάρεα από το σώμα τους, και να αποτρέπουν έτσι πιθανή μόλυνση. Δηλαδή, ξύνονταν για την επιβίωση τους.

Πλέον, είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχει και μια ψυχολογική «πινελιά» στην ιστορία. Eπιβεβαιώνεται κάθε φορά ξύνεσαι όταν βλέπεις κάποιον άλλον να ξύνεται.

iStock

Πώς λειτουργεί το σύστημα της φαγούρας

Όλα ξεκινούν από τα αισθητήρια νεύρα του δέρματος και την ανίχνευση ερεθιστικού παράγοντα. Μπορεί να πρόκειται για τσίμπημα κουνουπιού, για αφυδατωμένο δέρμα ή για αλλεργική αντίδραση. Τα νεύρα αυτά «ενημερώνουν» τον νωτιαίο μυελό για τις εξελίξεις και, τελικά, τον εγκέφαλό μας. Αυτός μεταφράζει τα σήματα ως φαγούρα, που μπορεί να είναι τσούξιμο, η αίσθηση πως κάτι περπατάει στο δέρμα μας ή το κάψιμο. Πιάνουμε λοιπόν, δουλειά και αρχίζουμε το ξύσιμο. Έτσι, ενεργοποιούμε διαφορετικές νευρικές ίνες από αυτές που προκαλούν τη φαγούρα.

Αυτά τα νέα σήματα παρακάμπτουν για λίγο τα σήματα φαγούρας στον εγκέφαλο και δημιουργούν μια σύντομη αίσθηση ανακούφισης. Παράλληλα, με το ξύσιμο απελευθερώνεται σεροτονίνη, που μειώνει περαιτέρω την αίσθηση κνησμού. Η απελευθέρωσή της είναι προσωρινή και οδηγεί τελικά σε ισχυρότερη φαγούρα. Την ίδια ώρα, μέσω του ξυσίματος προκαλείται η απελευθέρωση και άλλων χημικών ουσιών που ενισχύουν τη διάθεση να… βγάλουμε το δέρμα μας. Κάπως έτσι, δεν τελειώνει η περιπέτεια μας πριν δημιουργηθεί πληγή.

Υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν παραληρηματική παρασίτωση. Είναι διαταραχή που δημιουργεί στον ασθενή την έμμονη πεποίθηση πως το σώμα του έχει μολυνθεί από ζωντανούς ή νεκρούς παθογόνους μικροοργανισμούς, όπως παράσιτα, έντομα ή άλλα ζωύφια. Εξ ου και ξύνεται χωρίς τέλος.

Πώς θα σταματήσεις το ξύσιμο πριν γίνει πληγή

Κατά τον Gil Yosipovitch, καθηγητή δερματολογίας του University of Miller School of Medicine στο Μαϊάμι που μίλησε στο BBC Future, το τελευταίο που μπορεί να προτείνει ένας γιατρός σε έναν ασθενή που ξύνεται ανηλεώς είναι να σταματήσει: «Είναι σαν να λένε σε έναν που χασμουριέται να σταματήσει. Δηλαδή, κάτι το αδύνατο, αφού είναι αντανακλαστικό».

Μπορούν μόνο να προτείνουν τρόπους να σταματήσει η φαγούρα. Υπάρχουν από ειδικές κρέμες έως άλλα σκευάσματα.