MΗΠΩΣ ΕΙΣΑΙ Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΣΑΜΠΟΤΕΡ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΣΟΥ;

Μερικές φορές, συνειδητά ή ασυνείδητα κάνουμε πράγματα που όχι μόνο δεν μας βοηθούν, αλλά ουσιαστικά υπονομεύουν τις προσπάθειές μας. Το να καταλάβεις αν είσαι σαμποτέρ του εαυτού σου είναι και το πρώτο βήμα για να το αλλάξεις.

Υπάρχουν ορισμένες φράσεις που είναι ενδεικτικές για το αν είσαι σαμποτέρ του εαυτού σου. Ας πούμε:

• Γιατί συμβαίνει πάντα αυτό σε εμένα;
• Δεν το αξίζω αυτό.
• Καλύτερα να μην κάνω κάτι, από το να αποτύχω.
• Η επιτυχία περιλαμβάνει υπερβολική ευθύνη.
• Τίποτα από ό,τι κάνω δεν είναι αρκετά καλό.
• Δεν διαχειρίζομαι καλά τις αλλαγές.

Αν τις λες συχνά στον εαυτό σου, μεμονωμένες ή συνδυαστικά, να ξέρεις ότι τον σαμποτάρεις. Δεν χρειάζεσαι κάποιον άλλον να σου βάζει εμπόδια. Τα βάζει εσείς στον εαυτό σου.

Η αλήθεια είναι ότι αυτό ακούγεται ως κάτι πολύ απλό και ξεκάθαρο, αλλά δεν είναι. Πρόκειται για περίπλοκο φαινόμενο, που εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, ψυχολογικούς και συναισθηματικούς. Ας το αναλύσουμε.

Τι είναι το self-sabotage

Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, η αυτό-υπονόμευση είναι συμπεριφορά που στρέφεται ενάντια στους δικούς σου στόχους, τη δική σου ευημερία, και είναι κάτι που μπορεί να κάνουμε σκόπιμα ή και ασυνείδητα.

Συμβαίνει, για παράδειγμα, όταν επαναλαμβάνουμε κάτι που ήταν αποτελεσματικό σε ένα ορισμένο πλαίσιο αλλά πλέον είναι αχρείαστο. Κάτι τέτοιο μπορεί να είναι μια συμπεριφορά η οποία μας βοήθησε να επιβιώσουμε από κάποιο σοκ που βιώσαμε στην παιδική μας ηλικία, ή ο τρόπος που βγήκαμε από μια τοξική σχέση. Μπορεί να νομίζουμε ότι η συνθήκη που ζούμε τώρα είναι σχετική, ενώ στην πραγματικότητα είναι άσχετη.

Στο επίκεντρο είναι η ανάγκη μας να προστατεύουμε τον εαυτό μας, αλλά καταλήγουμε στο να φερόμαστε με τρόπο που μας βλάπτει. Δηλαδή, εμποδίζουμε την εξέλιξη και την επιτυχία μας, καταστρέφουμε σχέσεις και πλήττουμε την ψυχική μας υγεία.

Μελέτες δείχνουν πως η συνήθεια αυτή σχετίζεται με αυξημένο άγχος, αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης και ανθυγιεινή αντιμετώπιση πραγμάτων (π.χ. με αποφυγή, χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών κ.ά.).

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Οι τρόποι που σαμποτάρουμε τον εαυτό μας

Υπάρχουν ουκ ολίγοι τρόποι που βάζουμε τρικλοποδιά στον εαυτό μας. Οι επικρατέστεροι είναι:

• Να κατηγορούμε τους άλλους για ό,τι πάει λάθος.
• Να εγκαταλείπουμε όταν ζοριζόμαστε.
• Η αναβλητικότητα.
• Να προκαλούμε αχρείαστους και άσκοπους τσακωμούς με φίλους και συντρόφους.
• Να έχουμε για συντρόφους ανθρώπους που ξεκάθαρα είναι πολύ λάθος για εμάς.
• Να δυσκολευόμαστε να ενημερώσουμε για τις ανάγκες μας.
• Να μειώνουμε την αξία μας.

Η συνέπεια όλων των μεθόδων είναι πως μένουμε στάσιμοι και διαλύουμε όχι μόνο τον εαυτό μας, αλλά και τις σχέσεις μας.

Γιατί γίνεσαι σαμποτέρ του εαυτού σου

Όπως είπε ο ψυχολόγος Dr. Maury J. Joseph στο Healthline, συνήθως δεν είναι μία η κατάσταση που μας κάνει σαμποτέρ του εαυτού μας, αλλά συνδυασμός πραγμάτων, όπως:

• χαμηλή αυτοπεποίθηση,
• παιδικά βιώματα (κερδίζαμε την προσοχή των γονιών μας όταν τους εξοργίζαμε κι έτσι κάνουμε το ίδιο με φίλους, συντρόφους και συνεργάτες),
• δυναμικές προηγούμενων σχέσεων (μεταφέρουμε σε έναν νέο άνθρωπο ό,τι πήραμε μαζί μας από τον προηγούμενο),
• ο φόβος για την όποια αλλαγή ή το άγνωστο,
• η ανάγκη μας να έχουμε τον έλεγχο (όταν μας κάνουμε κακό, αποκτάμε την αίσθηση του ελέγχου).

Γενικά, θα γνωρίζετε πως κατασκευαστικά (εξελικτικά) είμαστε προγραμματισμένοι να αποφεύγουμε απειλές και κίνδυνο. Οπότε, πολλά από όσα κάνουμε αποδίδονται σε αυτήν τη «λειτουργία». Επιπροσθέτως, μπορεί ο φόβος της αποτυχίας να είναι μεγαλύτερος από το ενδιαφέρον μας να κάνουμε κάτι, και να μας «φρενάρει». Μόνο όποιος δεν προσπαθεί δεν κάνει λάθη, σωστά; Επίσης, δεν αποτυγχάνει κάποιος που δεν προσπαθεί.

Υπάρχουν ωστόσο, κι εκείνοι που διακατέχονται από το φόβο της επιτυχίας. Δηλαδή, επικεντρώνουν στην αύξηση των υποχρεώσεων ή της προσοχής, στο τι πρέπει να κάνουν για να παραμείνουν επιτυχημένοι και «τι θα γίνει αν δεν τα καταφέρω».

Εν πάση περιπτώσει, άνθρωποι είμαστε. Όχι μηχανές. Οπότε, μέχρι ένα σημείο είναι λογικό να φοβόμαστε την απόρριψη, την αποτυχία ή τον συναισθηματικό πόνο. Αν όμως αποφεύγουμε τα πάντα για να το καταφέρουμε, τότε γινόμαστε σαμποτέρ του εαυτού μας.

Πώς θα νικήσεις το self-sabotage

Όπως σε όλα τα πράγματα που αφορούν εμάς… κι εμάς, δεν βοηθάει το αυτομαστίγωμα. Αγκαλιάζουμε τον εαυτό μας, τον κατανοούμε και τον αγαπούμε, ενώ προσπαθούμε να αλλάξουμε ό,τι έχουμε αποφασίσει πως δεν μας αφήνει να νιώθουμε καλά και να εξελισσόμαστε.

Το να βάζουμε εμπόδια στον εαυτό μας δεν είναι δείγμα αδυναμίας. Το πρώτο βήμα για τη νίκη μας είναι να εντοπίσουμε το λόγο που κρύβεται πίσω από τη συμπεριφορά μας (οκνηρία, φόβος, αμφιβολίες, βίωμα;) και να τον τακτοποιήσουμε. Βοηθά η συνεργασία με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, ειδικά αν έχουμε αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.

Δεν υπάρχουν χρονοδιαγράμματα και χρυσοί κανόνες. Ο καθένας φτάνει εκεί όπου θέλει, στο χρόνο που θέλει και μπορεί.