ΣΤΑΜΑΤΑ ΝΑ ΑΣΧΟΛΕΙΣΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΗΤΡΑ ΜΟΥ!

Μήπως ήρθε η ώρα να καταλάβουμε όλοι πως η μήτρα της κάθε γυναίκας είναι δική της και μόνο δική της, άρα την κάνει ό,τι θέλει;

Νιώθω κάπως άβολα να ακούω διαρκώς άγνωστους άνδρες να μιλούν για το τι πρέπει να κάνω με τη μήτρα μου. Κάτι που δεν συμβαίνει τόσο σπάνια όσο θα υπέθετε κάποιος που ζει στο 2024 και όχι στα κουτάκια των αναχρονιστικών «πρέπει».

Το 2017 αρχίσαμε να μαθαίνουμε τους αμέτρητους τρόπους με τους οποίους κακοποιείται –λεκτικά, σωματικά, σεξουαλικά– μια γυναίκα. Αφορούσαν συμπεριφορές ανδρών που σε παλαιότερες δεκαετίες θεωρούνταν η νόρμα. Ό,τι έβλεπες παντού γύρω σου.

Ευτυχώς, το κίνημα #MeToo βοήθησε αυτόν τον πλανήτη να καταλάβει πως η κακοποίηση είναι παντού ανάμεσά μας (ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ανακοινώσει ότι η σεξουαλική βία αφορά μία στις 3 γυναίκες παγκοσμίως). Και ότι δεν είναι καθόλου ΟΚ να κάνεις και να λες σε κάποιον ό,τι θες, γιατί έτσι θες και γιατί, στην τελική, άνδρας είσαι και το κέφι σου θα κάνεις. Έτσι κι αλλιώς η γυναίκα γεννήθηκε για να σε υπηρετεί. Και να κάνει παιδιά. Ήταν ό,τι μάθαινε η κοινωνία από τον Μεσαίωνα και μετά (έως τη σεξουαλική απελευθέρωση στα τέλη του ’90 με αρχές του 2000), ορίζοντας και τα «πρέπει» που δίνουν ακόμα χρήματα σε ψυχολόγους.

Το Μάιο του 2022, τέθηκε στο πρώτο πλάνο της επικαιρότητας το δικαίωμα της γυναίκας στην άμβλωση, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ανέτρεψε την απόφαση της (προ μισού αιώνα) υπόθεσης Roe vs Wade που αναγνώριζε το συγκεκριμένο συνταγματικό δικαίωμα.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Την ίδια εποχή, διαπιστώθηκε μια αύξηση των δολοφονιών γυναικών, για λόγους άρρηκτα συνδεδεμένους με το φύλο τους. Έτσι, μάθαμε και τη λέξη «γυναικοκτονία», της οποίας ο λόγος ύπαρξης αμφισβητήθηκε από πλήθος κόσμου.

Το United Nations Office on Drugs and Crimes είχε ήδη δημοσιεύσει έκθεση στην οποία αναφερόταν πως «περί τις 47.000 γυναίκες και κορίτσια –παγκοσμίως– δολοφονήθηκαν από συντρόφους τους ή άλλα μέλη της οικογένειας τους το 2020». Αυτό σημαίνει ότι κατά μέσο όρο μια γυναίκα ή ένα κορίτσι χάνει τη ζωή του από χέρια συντρόφου ή άμεσου συγγενή κάθε 11 λεπτά.

Οι λόγοι ποικίλουν. Ξεχωριστή θέση στη λίστα έχει η επιθυμία της γυναίκας να χωρίσει. Είπαμε. Δεν στα είχαν μάθει –εσένα, του άνδρα– έτσι αυτά. Και, στην τελική, τι θα πει η κοινωνία; Πώς θα κυκλοφορήσεις ως παρατημένος;

Πριν μας αφήσει το 2022, οι γυναίκες στήθηκαν στον τοίχο για μία ακόμη φορά, καθώς επανήλθε στην επικαιρότητα το θέμα της παγκόσμιας υπογεννητικότητας. Προφανώς και πολλοί επανέλαβαν πως το χρέος που έχει μια γυναίκα είναι να κάνει παιδιά. Για αυτό ερχόμαστε στον κόσμο. Τι νόμισες; Πως ήρθες για να ζήσεις τη ζωή σου, όπως θες, εφόσον δεν πλήττεις τη ζωή κάποιου άλλου;

Κατακτήσεις, δικαιώματα και παλινδρομήσεις

Γυρίσαμε επισήμως στο Μεσαίωνα. Ίσως και να μη φύγαμε ποτέ από εκεί. Άλλωστε, στην Κλασική Αθήνα οι γυναίκες δεν είχαν νομική υπόσταση. Θεωρούνταν μέρος του οίκου, του οποίου επικεφαλής φυσικά και ήταν ένας άντρας. Αρχικά ο πατέρας τους. Μετά ο σύζυγος τους.

Το 1952, απέκτησαν το νόμιμο δικαίωμα ψήφου. Κάπου εκεί κοντά είχαν τη δυνατότητα και να μορφώνονται.

Το ’80 καταργήθηκε η «προίκα» στην Ελλάδα, η γυναίκα απέκτησε το δικαίωμα να μην παίρνει το επίθετο του συζύγου της μετά τον γάμο, να αιτείται διαζυγίου, καθιερώθηκε η άδεια μητρότητας και αφαιρέθηκε το δικαίωμα της απόλυσης εγκύου από τους εργοδότες. Ακολούθησε το δικαίωμα να κατέχει δημόσια αξιώματα, να συνάπτει νομικές συμβάσεις, να δουλεύει και να κάνει άμβλωση.

Ακόμα παλεύουμε το «να αμείβεται με ίσους μισθούς» που θεσπίστηκε το 1984, και τα αναπαραγωγικά δικαιώματα, ενώ μόλις το 2006 (άρθρο 8 παρ. 1 του Ν. 3500 της 23/24.10.2006) αναγνωρίστηκε ο βιασμός στον γάμο.

Έως τότε, η γενετήσια πράξη ήταν κάτι που έπρεπε να συμβαίνει σε έναν γάμο. Δεν υπήρχε βιασμός σε περίπτωση που η γυναίκα δεν ήθελε να ικανοποιήσει σεξουαλικά τον σύζυγο της, καθώς ήταν υποχρέωση που προέκυπτε από τα ιερά δεσμά του γάμου.

Για να μη μιλήσω για ανήλικα κορίτσια που υποχρεώνονταν –υποχρεώνονται;– να παντρευτούν τους βιαστές τους, ώστε να μη διωχθούν εκείνοι, ή για το ότι φτάσαμε στο 2019 για να θεωρείται κακούργημα ο βιασμός, όταν μιλάμε για σεξουαλική πράξη χωρίς τη συναίνεση του άλλου προσώπου. Ακόμα και αν δεν έχει ασκηθεί βία.

Εξακολουθείς να νιώθεις την ανάγκη να ασχολείσαι με τη μήτρα μου; Τότε έχω να σου πω κάτι ακόμα.

Η εκκλησία κάνει ό,τι μπορεί για να ασχολείσαι συνέχεια με τη μήτρα μου

Όπως μου έχουν εξηγήσει η Λίζα Τσαλίκη, καθηγήτρια στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και η Δέσποινα Χρονάκη, επιστημονικής συνεργάτιδας του ίδιου τμήματος, «στη Δύση ένα μεγάλο ρόλο στη συζήτηση περί γυναίκας έπαιζε πάντοτε η εκκλησία. Δηλαδή, η θρησκεία, είτε ως χριστιανική, είτε ως καθολική, είτε ως προτεσταντική κλπ. Έως τον Μεσαίωνα, οι γυναίκες ως έγκυες είχαν μια τεράστια δύναμη. Η γυναίκα ήταν εκείνη που έφερνε τη ζωή στον κόσμο, το παιδί, “θαύμα της ζωής”. Ό,τι αφορούσε την αναπαραγωγή, τον τοκετό, το αίμα, την έμμηνο ρύση, θεωρούνταν κάτι το θείο. Είχαν ένα πολύ μεγάλο γόητρο.

Με την ανάδυση του Χριστιανισμού, από εκεί που η γυναίκα ήταν αυτή η οποία είχε επαφή με τη Μητέρα Φύση, που είχε τον απόγονο –το μελλοντικό μέλος της κοινωνίας–, έγινε αιτία φθοράς της ψυχής.

Όπως άρχισε να μπαίνει στη ζωή του κόσμου η Εκκλησία, προέκυψε η διαφοροποίηση και η συζήτηση για τη σεξουαλικότητα, με την Παρθένο Μαρία, την καλή και ενάρετη γυναίκα, τον ασκητικό βίο, τη νηστεία και την αποχή από το σεξ (που ήταν κακό, εκτός κι αν ήταν στο πλαίσιο της οικογένειας). Με όσα έπρεπε να κάνει ο καλός Χριστιανός για να βγει ο σατανάς από μέσα του (ο πειρασμός, η Εύα, το μήλο), και άρχισε να χάνεται η γυναικεία σεξουαλικότητα. Το στοιχείο που έως εκείνη την εποχή ήταν καθ’ όλα αποδεκτό και σεβαστό και τότε άρχισε να γίνεται κάτι το κακό».

Ο γάμος προέκυψε για να θεραπεύσει τις επιθυμίες της σάρκας

Το μυστήριο του γάμου, της ευλογίας του Θεού, «δημιουργήθηκε» μόνο για ετερόφυλες σχέσεις και μοναδικό στόχο την απόκτηση παιδιών. Έτσι, περιφρουρήθηκε το κομμάτι των παιδιών που γεννιούνται μέσα στην ευλογημένη από τον Θεό σχέση ενός άνδρα με μια γυναίκα και έγινε σαφές πως το γυναικείο σώμα είναι ευλογημένο μόνο μέσα στον γάμο, όπου υπάρχει αναπαραγωγική σχέση γιατί το επιτρέπει ο Θεός.

Δεν ετίθετο, δηλαδή, θέμα επιθυμίας, αλλά υποχρέωσης κατά τις γραφές («αυξάνεστε και πληθύνεστε», διαφορετικά είστε κακοί Χριστιανοί και μη ενάρετοι). Προφανώς, έπαψε να γίνεται συζήτηση για την ερωτική επιθυμία, καθώς αυτή σήμαινε πως έχεις τον σατανά μέσα σου. Τέθηκαν εκτός η απόλαυση και η ηδονή.

Έκτοτε, η γυναίκα θεωρείτο κατώτερου επιπέδου πλάσμα από τον άνδρα, πράγμα που συνεχίστηκε για αιώνες και κορυφώθηκε την εποχή που «γεννήθηκαν» όλα τα πατριαρχικά στερεότυπα που αποθεώνονται έως σήμερα. Εποχή που θα έλεγες ότι έχουμε μια καλύτερη γνώση για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δηλαδή, το δικαίωμα μου να κάνω παιδιά αν θέλω (όχι γιατί θέλεις εσύ), ή να διαθέσω τη μήτρα μου ώστε να κάνω πραγματικότητα το όνειρο ενός ανθρώπου να γίνει γονέας. Δηλαδή, να γίνω παρένθετη μητέρα. Θέμα για το οποίο ασχολούνται πάλι τώρα, με τη μήτρα μου.

Η πρώτη παρένθετη μητέρα αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη

Κατά μία έννοια, η παρένθετη μητρότητα άρχισε από την Αγάρ, υπηρέτρια της Σαράς στην Παλαιά Διαθήκη. Η Σάρα δεν μπορούσε να γίνει μητέρα και παρακάλεσε τον σύζυγο της, Αβραάμ, να συνευρεθεί με την Αγάρ και να αποκτήσει διά αυτής της οδού παιδί. Έτσι γεννήθηκε ο Ισμαήλ.

Εκτός Βίβλου, μολονότι δεν είναι βέβαιη η ακριβής προέλευση, υπάρχουν ιστορικά αρχεία για σχετικές ρυθμίσεις που χρονολογούνται από αιώνες. Μερικά λοιπόν από τα πρώτα παραδείγματα παρένθετης μητρότητας εντοπίζονται στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη. Στην Ελλάδα, υπήρχε μια πρακτική που ονομαζόταν «μητροξενία», κατά την οποία μια γυναίκα κυοφορούσε ένα παιδί για άλλη γυναίκα που δεν μπορούσε να συλλάβει.

Πώς προσδιορίζεται η παρένθετη μητέρα

Στο βιβλίο με τίτλο «Ιατρικό Δίκαιο, Στοιχεία Βιοηθικής» (εκδ. University Studio Press) που υπογράφουν οι Δημήτριος Ψαρούλης (ομότιμος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ) και Πολυχρόνης Βούλτσος (Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικού Δικαίου και Ηθικής στην Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ) και ασχολείται με τα ζητήματα της κλινικής βιοηθικής, σε συνάρτηση με την ανάπτυξη της βιοτεχνολογίας εξηγούνται τα εξής:

«Κοινωνική μητέρα ονομάζεται η γυναίκα που επιθυμεί και που θα πάρει το παιδί το οποίο θα κυοφορήσει άλλη, η λεγόμενη κυοφόρος ή φέρουσα. Σύμφωνα με τη θεωρία, βιολογική μητέρα ονομάζεται η γυναίκα από την οποία προέρχεται το ωάριο, ενώ όταν το ωάριο προέρχεται από την κοινωνική μητέρα, τότε αυτή είναι ταυτόχρονα και η βιολογική μητέρα. Η παρένθετη είναι η μοναδική κατά γλωσσική ακριβολογία μητέρα, με την έννοια ότι προσφέρει την μήτρα της, λέξη η οποία προέρχεται από τη λέξη “μήτηρ” (μητέρα)».

Δικαίωμα στην υποκατάσταση κύησης έχουν στην Ελλάδα τα ετερόφυλα ζευγάρια και οι γυναίκες που θέλουν να δημιουργήσουν μονογονεϊκή οικογένεια. Απαγορεύεται η χρήση ωαρίων της παρένθετης μητέρας για τη δημιουργία εμβρύου. Η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει την εξωσωματική γονιμοποίηση και τη δωρεά σπέρματος, ωαρίων και εμβρύων.

Ο τρόπος που γίνεται η διαδικασία είναι ο εξής: το ωάριο της ενδιαφερόμενης να γίνει μητέρα (και μπορεί να αποδείξει ιατρικά πως αυτό δεν είναι εφικτό) και το σπέρμα του συντρόφου της, δυνητικού συντρόφου ή δότη χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία εμβρύου που εμφυτεύεται στη μήτρα της παρένθετης μητέρας.

Ως εκ τούτου, η παρένθετη μητέρα δεν έχει βιολογική σχέση με το παιδί. Επίσης, δεν υπάρχει αμοιβή. Υπάρχει αποζημίωση (15.000 ευρώ) για τα χρήματα που θα έβγαζε αν δούλευε, τα ιατρικά και τα όποια άλλα έξοδα μπορεί να προκύψουν στην εγκυμοσύνη και στη γέννα.

Ο όρος «δανεική μήτρα»

Δεν ξέρω αν έχεις δοκιμάσει να κρύψεις μια πεποίθησ;h σου για να φαίνεσαι politically correct. Αν το έχεις κάνει, υποθέτω πως έχεις ζήσει και την ταπείνωση της αποκάλυψης για την οποία ευθύνεται η πραγματική μας φύση. Σε αυτό το πνεύμα, στο ανεπίγραφο άρθρο 1458 του Αστικού Κώδικα αναφέρθηκε ο όρος «δανεική μήτρα» για την παρένθετη μητρότητα.

Ήταν στο επίκεντρο της πρώτη δικαστικής απόφασης που υπήρξε ποτέ στην Ελλάδα για την παρένθετη μητρότητα, προ της ψήφισης της σχετικής νομοθεσίας. Την πήρε το Πολυμελές Πρωτοδικείο Ηρακλείου Κρήτης. Ήταν η 31/5803/176/1999 και αναφέρει ότι το «δανεική μήτρα» είναι ανακριβής ως όρος, καθώς «η εγκυμοσύνη δεν συντελείται με την παραχώρηση χρήσεως ενός οργάνου, αλλά με την επιστράτευση του συνόλου των λειτουργιών μιας γυναίκας».

Μήπως ήρθε η ώρα να καταλάβουμε όλοι πως η μήτρα της κάθε γυναίκας είναι δική της και μόνο δική της, άρα την κάνει ό,τι θέλει; Ότι από την στιγμή που σεβόμαστε τους νόμους, έχουμε το δικαίωμα να γεννήσουμε ή να μη γεννήσουμε, να διακόψουμε μια κύηση αν κρίνουμε πως αυτό πρέπει να κάνουμε, να βάζουμε όρια σε συμπεριφορές και ενέργειες που δεν μας αρέσουν, να φεύγουμε από σχέσεις και να ζούμε τη ζωή μας όπως νιώθουμε, όταν δεν πλήττουμε τη ζωή άλλου;

Πες μου ειλικρινά: Ζητάω πολλά;