7 ΤΡΟΠΟΙ ΝΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΕΙΣ ΤΑ ΜΙΚΡΟΠΛΑΣΤΙΚΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΣΟΥ

Με όλο και περισσότερες έρευνες να αποδεικνύουν ότι τα μικροπλαστικά βρίσκονται παντού γύρω μας, η ανάγκη να τα περιορίσουμε για να προστατεύσουμε την υγεία μας γίνεται όλο και πιο επιτακτική.

Για την παρουσία μικροπλαστικών παντού γύρω μας –και ως εκ τούτου στο αίμα μας, στα όργανά μας, ακόμα και στο μητρικό γάλα– έχουμε μιλήσει και στο παρελθόν. Δημιουργούνται όταν κομμάτια πλαστικού διασπώνται προοδευτικά σε πολύ μικρότερα μέρη, τα οποία καταναλώνονται από ανθρώπους και ζώα με άγνωστες ακόμα επιπτώσεις για την υγεία μας και το οικοσύστημα. Τα μπουκάλια νερού έχει αποδειχθεί ότι περιέχουν δεκάδες χιλιάδες από αυτά τα μικροπλαστικά και δεν είναι τα μόνα.

Δεκάδες χιλιάδες έγραψα; Γράψε λάθος και πολλαπλασίασέ το! Μελέτη που έγινε το 2023 στο Columbia University Lamont-Doherty Earth Observatory, στο πλαίσιο της οποίας χρησιμοποιήθηκε η πλέον εξελιγμένη τεχνολογία, έδειξε ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο ανησυχητικά από όσο φοβόμασταν. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν τα απότοκα των μικροπλαστικών που είναι τα νανοπλαστικά, τα οποία μάλιστα κατάφεραν να μετρήσουν με ακρίβεια σε ένα πλαστικό μπουκάλι νερού. Βρήκαν, λοιπόν, ότι κατά μέσο όρο ένα λίτρο περιέχει 240.000 τέτοια σωματίδια, αριθμός από 10 έως 100 φορές μεγαλύτερος από παλαιότερους αντίστοιχους υπολογισμούς.

Τι είναι τα νανοπλαστικά και τι επίδραση έχουν

Τα νανοπλαστικά είναι τόσο μικροσκοπικά που, σε αντίθεση με τα μικροπλαστικά, μπορούν να περάσουν μέσα από το έντερο και τους πνεύμονες απευθείας στο κυκλοφορικό μας σύστημα και από εκεί να βρεθούν σε κάθε πιθανό όργανο. «Τα προηγούμενα χρόνια οι μελέτες τοξικότητας απλά υπέθεταν τι συμβαίνει. Πλέον μπορούμε να δούμε με τα μάτια μας την παρουσία τους», λέει ο Beizhan Yan, περιβαλλοντικός χημικός και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης.

iStock

Η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού πλησιάζει τα 400 εκατομμύρια μετρικούς τόνους ετησίως. Περισσότερα από 30 εκατομμύρια τόνοι απορρίπτονται στη γη ή στο νερό, ενώ από πολλά πλαστικά προϊόντα «πέφτουν» μικροπλαστικά ενώ ακόμα τα χρησιμοποιούμε. Σε αντίθεση με την οργανική ύλη, τα περισσότερα πλαστικά δεν διασπώνται αρκετά ώστε να γίνουν αμελητέες, καλοήθεις ουσίες. Απλά διαχωρίζονται ξανά και ξανά μέχρι να γίνουν μικρότερα μέρη της ίδιας χημικής σύνθεσης.

Με τη νέα μέθοδο μέτρησης των νανοπλαστικών αποδείχθηκε η τεράστια έκταση του προβλήματος, ειδικά στα μπουκάλια νερού που εκατομμύρια κόσμου αγοράζει καθημερινά.

Πώς μεταφέρονται τα μικροπλαστικά στον οργανισμό μας

Στο πλαίσιο του ελέγχου που έκαναν οι ερευνητές σε τρεις διαφορετικές μάρκες εμφιαλωμένου νερού ανακάλυψαν από 110.000 έως 370.000 μικροσωματίδια, το 90% των οποίων ήταν νανοπλαστικά. Μέσα στο νερό ανίχνευσαν 7 συγκεκριμένους τύπους πλαστικού, τους οποίους κατέγραψαν σύμφωνα με το σχήμα τους, ώστε να αξιοποιηθούν σε μετέπειτα ιατρικές έρευνες.

Ένας από τους πιο συχνούς τύπους ήταν το τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο (το γνωστό PET), κάτι που δεν προκάλεσε εντύπωση, καθώς είναι το υλικό από το οποίο φτιάχνονται τα πλαστικά μπουκάλια, όχι μόνο των νερών και των περισσότερων αναψυκτικών, αλλά και τροφίμων, π.χ. της κέτσαπ. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα νανοπλαστικά του εισέρχονται στο νερό όταν το μπουκάλι πιέζεται (δηλαδή αλλάζει σχήμα) ή εκτίθεται στη ζέστη. Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι μπορεί και να μπαίνουν όταν το ανοιγοκλείνουμε συχνά.

Πολύ μεγαλύτερη συγκέντρωση παρουσίασαν άλλα πλαστικά, όπως η πολυαμίδη, ένας τύπος νάιλον, ο οποίος υπάρχει στα πλαστικά φίλτρα νερού που χρησιμοποιούνται για να το καθαρίσουν πριν αυτό εμφιαλωθεί. Άλλα πλαστικά που ανιχνεύθηκαν είναι το πολυστυρένιο, το χλωριούχο πολυβινύλιο και ο μεθακρυλικός πολυμεθυλεστέρας, όλα εκ των οποίων χρησιμοποιούνται στις βιομηχανικές διαδικασίες.

Αυτό που κατά κάποιον τρόπο ενόχλησε τους επιστήμονες είναι ότι τα 7 αυτά πλαστικά αποτελούν μόνο το 10% των νανοσωματιδίων που βρέθηκαν στα μπουκάλια του νερού που πίνουμε. Δεν έχουν ιδέα τι είναι το υπόλοιπο 90%! Αν είναι νανοπλαστικά, τότε σίγουρα ξεπερνούν τις μερικές δεκάδες εκατομμύρια ανά λίτρο. Αλλά μπορεί να είναι οτιδήποτε! «Και αυτό αποδεικνύει την εξαιρετικά πολύπλοκη σύσταση που μπορεί να έχει κάτι φαινομενικά τόσο απλό, όσο το νερό», λένε οι συγγραφείς της μελέτης.

Επισημαίνουν ότι έχουν ακόμα έναν τεράστιο «κόσμο» νανοπλαστικών να μελετήσουν, όχι μόνο σε μπουκάλια νερού, αλλά και σε άλλες συσκευασίες τροφίμων. Ενώ η ομάδα σκοπεύει να ελέγξει και το νερό της βρύσης, το οποίο επίσης έχει βρεθεί να περιέχει μικροπλαστικά, απλά σε πολύ μικρότερες ποσότητες.

Αυτή τη στιγμή οι επιστήμονες μελετούν τα μικροπλαστικά και νανοπλαστικά που παράγονται όταν οι άνθρωποι πλένουν τα ρούχα τους στο πλυντήριο και πώς αυτά καταλήγουν στα απόβλητα. Στη συνέχεια, θα μελετήσουν μικροσωματίδια που υπάρχουν στο χιόνι, τα οποία αυτή τη στιγμή συλλέγουν Βρετανοί συνεργάτες τους που περιδιαβαίνουν πεζή τη δυτική Ανταρκτική. Την ίδια ώρα, συνεργάζονται με περιβαλλοντολόγους με εξειδίκευση στην υγεία για να υπολογίσουν την ποσότητα των νανοπλαστικών στους ανθρώπινους ιστούς και να μελετήσουν τις αναπτυξιακές και νευρολογικές επιπτώσεις τους.

iStock

Μέχρι να έχουμε περισσότερα δεδομένα, να πίνεις βέβαια νερό, αλλά να προτιμάς το δικό σου –όχι πλαστικό– παγούρι.

Τι άλλο μπορείς να κάνεις για να περιορίσεις τα μικροπλαστικά;

Το να αποφεύγεις τα πλαστικά μπουκάλια νερού είναι ένα μόνο μέτρο που μπορείς να λάβεις για να περιορίσεις τα μικροπλαστικά στη ζωή σου. Σύμφωνα με τη Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση Take 3 for the Sea, υπάρχουν 6 ακόμα αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής σου που θα κρατήσουν τις επικίνδυνες αυτές ουσίες όσο το δυνατόν πιο μακριά από εσένα, τα παιδιά και τα κατοικίδιά σου:

iStock

– Μη ζεσταίνεις ποτέ φαγητό μέσα σε πλαστικό

Μη βάζεις ποτέ για ζέσταμα στον φούρνο μικροκυμάτων φαγητό που είναι τυλιγμένο με πλαστική μεμβράνη ή που βρίσκεται μέσα σε πλαστικά δοχεία, γιατί με αυτόν τον τρόπο τα μικροπλαστικά τους μπορεί να μεταφερθούν στο τρόφιμο.

– Απόφυγε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος

Eρευνητές έχουν ανιχνεύσει μικροπλαστικά σε δημοφιλείς πρωτεΐνες, όπως το μοσχάρι και το χοιρινό.

– Κατανάλωνε περισσότερα φυλλώδη λαχανικά

Επιστημονικά στοιχεία δείχνουν πως τα φυλλώδη λαχανικά περιέχουν λιγότερα μικροπλαστικά από τα λαχανικά που μεγαλώνουν μέσα στη γη.

iStock

– Διάλεξε καλλυντικά χωρίς πλαστικές συσκευασίες

Δεν είναι εύκολο, όμως όσο μπορείς διάλεγε σαπούνια που πωλούνται χωρίς πλαστική συσκευασία ή αρώματα και αποσμητικά σε γυάλινα μπουκάλια. Έχει βρεθεί πως προϊόντα περιποίησης με πλαστικό περίβλημα τείνουν να έχουν υψηλότερα επίπεδα μικροπλαστικών.

–Απομάκρυνε τακτικά τη σκόνη από το σπίτι σου

Η οικιακή σκόνη έχει βρεθεί πως είναι γεμάτη μικροσκοπικές πλαστικές ίνες.

– Απόφυγε να φοράς ρούχα από πολυεστέρα

Ο πολυεστέρας είναι ένα συνθετικό υλικό φτιαγμένο από πλαστικό. Στα ρούχα σου, και δη αυτά που ακουμπούν απευθείας το δέρμα, να προτιμάς τις φυσικές ίνες.