ΕΝΑΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΝΑ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΣΕΞ

Πότε και πώς μιλάμε στα μικρά παιδιά για την αναπαραγωγή; Πώς να απαντήσουμε στις επίμονες ερωτήσεις τους για το πώς γεννιούνται τα μωρά; Ένα διαφορετικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα έχει τις απαντήσεις.

«Μαμά, από πού βγαίνει το μωράκι;». «Μπαμπά, εγώ πώς μπήκα μέσα στην κοιλιά της μαμάς;». Σχεδόν 50 χρόνια μετά τη σεξουαλική απελευθέρωση, τέτοιου είδους συζητήσεις παραμένουν ταμπού για αρκετούς γονείς, που δυσκολεύονται να δώσουν απαντήσεις. Άλλοι αναζητούν τον πιο σωστό τρόπο και άλλοι αναρωτιούνται για την κατάλληλη ηλικία των παιδιών. Πότε μιλάμε στα παιδιά για το σεξ ως αρχή μιας νέας ζωής; 

Οι ειδικοί έχουν τοποθετηθεί. Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς για να αρχίσει να αναρωτιέται ένα παιδί. Οι ερωτήσεις αυτές ενδέχεται να ξεκινήσουν ακόμη και από τα 3 χρόνια και αυτό σηματοδοτεί ότι τα παιδιά είναι έτοιμα να ακούσουν την αλήθεια. Οι γονείς πρέπει πάντα να απαντάνε σε αυτές τις ερωτήσεις και όχι να τις αφήνουν μετέωρες. Πρέπει να μιλάνε για την αναπαραγωγή με λόγια που να είναι κατανοητά στο παιδί ανάλογα με την ηλικία του και, σίγουρα, να μην του λένε ψέματα. 

Πότε μιλάμε για σεξ στα παιδιά;

«Γύρω στα 4, το παιδί φυσιολογικά θα αρχίσει να ρωτάει γύρω από τη γέννηση των παιδιών», λέει η Ιωάννα Κούρια, ψυχολόγος-οικογενειακή θεραπεύτρια. «Τότε είναι η καλύτερη ηλικία για να αρχίσει η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Αν το παιδί ως τα 6 του δεν έχει ρωτήσει, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει κάτι στη στάση των γονέων που το εμποδίζει να απευθυνθεί σε αυτούς για να πάρει τις απαντήσεις που θέλει. Θα πρέπει τότε οι ίδιοι οι γονείς να βρουν την κατάλληλη ευκαιρία για να μιλήσουν στο παιδί για το σεξ και την αναπαραγωγική διαδικασία».

Χριστίνα Αβδίκου

Τι μας μαθαίνει το «Ταξίδι της ζωής»;

Ως μητέρες παιδιών σχολικής ηλικίας και ως επαγγελματίες περιγεννητικής φροντίδας, η Ευτυχία Τοπούζη και η Θέμις Στυλιανοπούλου παρατηρούσαν καθημερινά την απουσία της επαφής των παιδιών με τη σεξουαλικότητα, τις αλλαγές που συμβαίνουν στο ανθρώπινο σώμα με την ηλικία, τη διαδικασία αναπαραγωγής, την ανάπτυξη του μωρού στη μήτρα και τη γέννησή του.

Οι δυο τους, σε συνεργασία με την εκλιπούσα ψυχοπαιδαγωγό, ψυχοθεραπεύτρια και παιγνιοθεραπεύτρια Γιώτα Αντωνοπούλου, έφτιαξαν ένα βιωματικό, διαδραστικό πρόγραμμα, το «Ταξίδι της ζωής», με στόχο να λύσουν όλες τις απορίες γύρω από τη δημιουργία μιας νέας ζωής. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η λέξη «σεξ» χρησιμοποιείται με την ευρύτερη έννοια. Το εν λόγω πρόγραμμα αφηγείται στα παιδιά τη δημιουργία ενός νέου ανθρώπου και το πώς αυτός έρχεται στη ζωή. Δεν είναι δηλαδή ένα πρόγραμμα που αφορά τη σεξουαλική πράξη. Αποτελεί ωστόσο μία πρωτότυπη και ευφάνταστη εισαγωγή σε αυτό που αποκαλούμε σεξουαλική διαπαιδαγώγηση.

Απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 5-8 ετών και πραγματοποιείται σε σχολεία (νηπιαγωγεία και δημοτικά) και χώρους δημιουργικής απασχόλησης, παρουσία των γονέων. Με δημιουργικό και ανάλαφρο τρόπο, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με την ανάπτυξη του μωρού, τη γέννηση και τις πρώτες ημέρες της εξωμήτριας ζωής του. «Θα μπορούσαμε να πούμε μεταφορικά πως είναι μια παιχνιδιάρικη, διασκεδαστική διαδρομή του σπόρου που γίνεται δέντρο», σχολιάζουν. Οι πληροφορίες και τα ερεθίσματα που δίνονται είναι απλά και ακριβή, ώστε να γίνεται ξεκάθαρη αυτή η τόσο φυσική ροή της γέννησης και της ανάπτυξης του ανθρώπου.

Ο Δημήτρης Δεσποτής, ένας από τους νηπιαγωγούς που φιλοξένησαν τη δράση, λέει: «Με μία εκπληκτική επιλογή φωτογραφιών, σύμφωνη με την ηλικία των παιδιών, παρακολουθούμε την εξέλιξη του εμβρύου μέχρι τη γέννηση. Η δράση κρατά τα παιδιά καθηλωμένα και τα παιχνίδια που επιλέγονται τα κάνουν να διασκεδάζουν και να μαθαίνουν, απαντώντας ταυτόχρονα στα ερωτήματά τους για τη δημιουργία της ανθρώπινης ύπαρξης και τις ομοιότητες και διαφορές της από κάθε άλλο ζωντανό πλάσμα στον πλανήτη μας».

Τι κερδίζουν τα παιδιά;

«Τα παιδιά είναι γεμάτα απορίες, απίστευτη περιέργεια και θέληση για μάθηση και κατανόηση», λέει η κ. Τοπούζη. «Όσο πιο απλά τους μιλάς, όσο περισσότερο τα εμπλέκεις στη διαδικασία, τόσο πιο κοντά σου έρχονται. Στη δράση μας δεν υπάρχει μυστήριο ή κρυφά μηνύματα, κάτι που θα τα μπέρδευε. Μέσα από τις βιωματικές δραστηριότητες που κάνουν, λειτουργούν με ενεργητικότητα και ενθουσιασμό και λαμβάνουν με ευκολία και φυσικότητα τις απαντήσεις στις ερωτήσεις τους».

«Το πρόγραμμα φέρνει σε επαφή τα παιδιά με πληροφορίες που είναι ήδη εγγεγραμμένες στο σώμα τους, που τις έχουν ήδη βιώσει», προσθέτει η κ. Στυλιανοπούλου. Φέρνοντάς τες στο φως, δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά να εκφράσουν συναισθήματα και να κάνουν ερωτήσεις. Δίνεται επίσης η ευκαιρία στους γονείς (όταν εκείνοι είναι παρόντες σε χώρους εκτός σχολείου) να μιλήσουν όσο και όπως μπορούν για το ταξίδι τους. Πολλές φορές αυτό μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά και για τις δύο πλευρές. Επιθυμία μας και στόχος είναι τα παιδιά να γνωρίσουν τη ζωή και τον ερχομό του ανθρώπου στον κόσμο ως μία φυσική διαδικασία, όπως ακριβώς είναι».

Τι κερδίζουν οι γονείς;

Οι δημιουργοί του προγράμματος παρατηρούν ότι και οι ίδιοι οι γονείς όποτε συμμετέχουν σε αυτό «ξεκλειδώνουν». «Ως πατέρας δύο κοριτσιών, βεβαίως κι ένιωσα πολλές φορές αμηχανία να εξηγήσω το φαινόμενο της ζωής – κοινώς, να απαντήσω πώς γεννιούνται τα παιδιά», παραδέχεται ο Αλέκος Πέτρου. «Κι όμως, τελικά τα παιδιά λύνουν τις απορίες τους με τρόπο φυσικό και απλό, με τρόπο παιχνιδιάρικο». 

«Το πρόγραμμα αποδεικνύει πως δεν υπάρχουν θέματα ταμπού για τα παιδιά, όταν τα προσεγγίζεις με ειλικρίνεια, σεβασμό και την απαραίτητη δόση από παιχνίδι», αναφέρει ο Αρχοντής Κίτσιος. «Με τις αστείες αναφορές σε γυρίνους, τα διάπλατα μάτια τους μπροστά στις υπέροχες φωτογραφίες και τα υπερβολικά “κλάματά” τους στους ρόλους των νεογέννητων, τα παιδιά διέψευσαν και καθησύχασαν τους όποιους φόβους γεννάει στους γονείς η ιδέα της αναφοράς στον τοκετό και τη γέννηση». 

Το «Ταξίδι της ζωής» είναι ένα πρόγραμμα που έχει σχεδιαστεί με ασφάλεια για την πρωτοσχολική ηλικία, καθώς είναι φτιαγμένο με την καθοδήγηση ψυχοπαιδαγωγού. Πραγματοποιείται πάντοτε με την παρουσία είτε των δασκάλων-παιδαγωγών, είτε των ίδιων των γονέων, όταν γίνεται εκτός της σχολικής αίθουσας. Στόχος του είναι η εξοικείωση με τη σεξουαλική αγωγή γονέων, παιδιών και εκπαιδευτικών. 

H Ευτυχία Τοπούζη είναι επαγγελματίας περιγεννητικής φροντίδας & εκπαίδευσης και παρέχει Attachment-Focused και Trauma-Informed προετοιμασία, υποστήριξη και συμβουλευτική.

Η Θέμις Στυλιανοπούλου είναι πιστοποιημένη βοηθός μητρότητας τοκετού/λοχείας, εκπαιδευμένη και στην αντιμετώπιση του περιγεννητικού πένθους.