ΤΟΥΜΠΑ ΜΕ ΤΟ ΠΟΔΗΛΑΤΟ

Μπορεί η υπερβολική αυτοπεποίθηση, η αισιοδοξία και η χαλαρότητα να μας οδηγήσουν σε ατυχήματα; Τι μας συμβαίνει τη στιγμή ενός ατυχήματος και πώς θα μπορούσαμε ενδεχομένως να το προλάβουμε;

Πριν λίγες μέρες είχα ένα ατύχημα με το ποδήλατο. Μιλώντας με μία γνωστή μου κυρία της είπα πως είχε αμβλυνθεί σημαντικά η προσοχή μου όταν έκανα το λάθος που με οδήγησε στα ατύχημα. Της ανέφερα μάλιστα πώς ένας πρώην μαθητής μου, ο οποίος κάνει ιστιοσανίδα, μου είπε ότι κάθε φορά που νιώθει πολύ χαλαρός βγαίνει έξω από το νερό, γιατί ξέρει πως μπορεί να κάνει μοιραίο λάθος στη θάλασσα.

Η κυρία με παρακάλεσε να γράψω κάτι γι' αυτό το θέμα γιατί το βρήκε πολύ σημαντικό. Και το κάνω με τρόπο σύντομο και επιγραμματικό.

Τι μας συμβαίνει τη στιγμή που γίνεται ένα ατύχημα;

Ζήτημα πρώτο

Όλοι γνωρίζουμε από εμπειρία, και πάρα πολλές έρευνες το έχουν επιβεβαιώσει, ότι η επιτέλεση μιας εργασίας γίνεται καλύτερα με ένα μέσο επίπεδο άγχους και διέγερσης. Δεν είναι καλό να είσαι ούτε αφασία ούτε τσιτωμένος.

iStock

Ζήτημα δεύτερο

Υπάρχουν έρευνες που έχουν δείξει ότι έμπειροι χειρουργοί μπορεί να αποβούν μοιραίοι για τον ασθενή λόγω υπερβολικής αυτοπεποίθησης. Δεν κάνουν σχολαστικά και με το απαιτούμενο δέος τη δουλειά τους, θεωρώντας πως είναι απίθανο αυτοί να κάνουν λάθος με την γνώση, εξοικείωση και εμπειρία που έχουν. Αυτό φυσικά δεν αφορά μόνο στους χειρουργούς…

Ζήτημα τρίτο

Τελευταία εμφανίστηκαν κάποιες έρευνες με το απρόσμενο συμπέρασμα ότι η υπερβολική αισιοδοξία δεν είναι πάντα καλή. Άνθρωποι που πιστεύουν πως τα πράγματα θα εξελιχθούν έτσι κι αλλιώς κατ’ ευχήν, συχνά δεν λαμβάνουν τα μέτρα τα οποία χρειάζονται για τη δική τους προστασία ή την προστασία των άλλων. Για τον λόγο αυτό βρίσκονται συχνά εκτεθειμένοι σε προβλήματα που κάποιος άλλος, λιγότερο αισιόδοξος, έχει προβλέψει να αντιμετωπίσει.

Ευθύνεται η αυτοπεποίθηση, η αισιοδοξία και η χαλαρότητα για τα ατυχήματα που μας συμβαίνουν;

Οι παραπάνω επισημάνσεις είναι άραγε ενάντια στην κοινή πίστη πως είναι καλό για έναν άνθρωπο να έχει στην πράξη αυτοπεποίθηση, αισιοδοξία και να είναι χαλαρός, χωρίς άγχος; Προφανώς όχι, εφόσον η έλλειψη αυτοπεποίθησης και αισιοδοξίας είτε το υπερβολικό άγχος δεν είναι επίσης σύμμαχοι στη δράση, και μάλιστα με πιο άμεσο και δραματικό τρόπο.

Ωστόσο, είναι γεγονός πως το να τρέμουν τα πόδια σου από φόβο ή άγχος, να μην νιώθεις καθόλου αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία για την έκβαση μιας δραστηριότητας με σημαντικό βαθμό κινδύνου, είναι πιθανό να σε αποτρέψουν ακόμα και από το να την επιχειρήσεις. Αν την επιχειρήσεις, μπορεί να μην την εκτελέσεις καλά ή και ακόμα να κάνεις επίσης καταστροφικά λάθη.

Αν η ένταση ωστόσο των αρνητικών αυτών είναι σε κάποιο ελεγχόμενο επίπεδο, μπορεί να βοηθήσουν να έχεις την προσοχή σου τεταμένη σε αυτό που κάνεις. Αντίθετα, αν νιώθεις πολύ χαλαρός και με μεγάλη αυτοπεποίθηση, θα προβείς εύκολα στην πράξη, αλλά ίσως με μειωμένη προσοχή: «το έχω εύκολα». Κι αν κατά κακή συγκυρία, κάτι κάπως απρόσμενο συμβεί, είναι πολύ πιθανό ότι θα συμβεί ατύχημα.

Δηλαδή, ίσως είναι καλό να είμαστε επιφυλακτικοί με τον εαυτό μας, όχι μόνο όταν μας κόβονται τα πόδια μπροστά σε μια δραστηριότητα, αλλά και όταν βλέπουμε ότι παραείμαστε χαλαροί και αμβλύνεται η προσοχή μας, φεύγοντας από αυτό που κάνουμε.

Ο Στέλιος Κερασίδης είναι φυσικός, Διδάκτωρ Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης.