ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΤΟΥΣ ΑΝΤΡΕΣ;

Ποιες διαφορές έχει η κατάθλιψη στους άντρες, πώς μπορεί κάποιος να συνειδητοποιήσει ότι πάσχει και γιατί είναι σημαντικό να ζητήσει βοήθεια;   

Υπάρχουν δύο ας πούμε παραδοξότητες σχετικά με τον όρο «ανδρική κατάθλιψη». Η πρώτη είναι ότι ο όρος καθαυτός χρησιμοποιείται καταχρηστικά, όχι επειδή η κατάθλιψη είναι διαφορετική πάθηση ανάλογα με το φύλο, αλλά επειδή αρκετές φορές στους άντρες εκφράζεται με διαφορετικά συμπτώματα.

Η δεύτερη έχει να κάνει με τον αριθμό των νοσούντων και την υποδιάγνωση στους άντρες. Δεν αποκλείεται, δηλαδή, η κατάθλιψη να πλήττει τους άντρες σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ’ όσο πιστεύουμε. Επιπλέον, μερικές φορές η κατάθλιψη εκφράζεται με κάποια πρώιμα σημάδια που δεν είναι εύκολα διακριτά. 

Πόσο συχνά παθαίνουν οι άντρες κατάθλιψη;

Τα στοιχεία για την κατάθλιψη μιλούν για αναλογία 1:5 στις γυναίκες και 1:8 στους άντρες. Σύμφωνα με έρευνα της Mayo Clinic, η γυναικεία κατάθλιψη αγγίζει διπλάσια ποσοστά, για λόγους που έχουν να κάνουν με το διαφορετικό ορμονολογικό υπόβαθρο (νωρίτερη εφηβεία, εγκυμοσύνη, λοχεία, εμμηνόπαυση).

Ωστόσο, από νέα δεδομένα που έρχονται στο φως, η επίσημη καταγραφή των οποίων δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, οι άντρες φαίνεται να είναι εξίσου ευάλωτοι με τις γυναίκες στην κατάθλιψη. Είναι απλώς μια πάθηση που ενδέχεται να υποδιαγιγνώσκεται στον ανδρικό πληθυσμό, όχι μόνο εξαιτίας των διαφορετικών συμπτωμάτων με τα οποία εκδηλώνεται, αλλά και επειδή οι άντρες είναι λιγότερο πιθανό να μιλήσουν γενικά για ό,τι τους συμβαίνει και να ζητήσουν θεραπεία. 

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία, το 30,6% των αντρών παρουσιάζουν καταθλιπτικά συμπτώματα τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους (δηλαδή 1:3), ενώ ο αριθμός των θανάτων λόγω αυτοκτονιών στους άντρες είναι 3-4 φορές μεγαλύτερος σε σύγκριση με τις γυναίκες. 

Στοιχεία που έχει συγκεντρώσει το Mental Health Foundation στη Βρετανία κάνουν λόγο για μεγαλύτερα ποσοστά στους άντρες όσον αφορά στην κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών, αυτοκτονίες, δυσκολίες στον ύπνο, έλλειψη ικανοποιητικής ζωής και εξαφανίσεις, και για σημαντικά μικρότερα ποσοστά απεύθυνσης σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας για την αναζήτηση θεραπείας. 

Στο βιβλίο της με τίτλο Η επιστροφή του άνδρα, η Ελισάβετ Μπαρμπαλιού, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, πρόεδρος και επιστημονικά υπεύθυνη του ΚΕΣΥΨΕ, γράφει: «Οι περισσότεροι άντρες δεν βρίσκουν τον λόγο να απευθυνθούν σε ειδικό παρά μόνο όταν μια κατάσταση ή ένας άνθρωπος τους σπρώξει προς αυτή την κατεύθυνση. Έρχονται μόνο όταν πιστέψουν ότι δεν έχουν εναλλακτική λύση. Ενώ ελάχιστοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν και αποδέχονται τα ευεργετικά αποτελέσματα της θεραπείας». Είναι ένα απόσταγμα της εμπειρίας της από τις συνεδρίες με 300 ασθενείς.

Ελένη Καστρινογιάννη

Σε τι διαφέρει η κατάθλιψη στους άντρες;

«Η κατάθλιψη είναι ίδια τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες», λέει ο Δημήτρης Δικαίος, καθηγητής Ψυχιατρικής. «Παρόλο που οι γυναίκες φανερώνουν τα συναισθήματά τους ευκολότερα, όταν δεν το κάνουν, μπορεί η κατάθλιψη να εκδηλωθεί μέσα από σωματικά συμπτώματα, όπως ζαλάδες, αϋπνίες, πονοκέφαλους ή πόνους στις αρθρώσεις, που τις οδηγούν εν τέλει σε κάποιον γιατρό. Αντ’ αυτού, οι άντρες μπορεί να καταφύγουν σε κάποια κατάχρηση. Ο αλκοολισμός, για παράδειγμα, είναι ένα πολύ συνηθισμένο καταθλιπτικό σύμπτωμα στους άντρες». 

«Η ανδρική κατάθλιψη αναγνωρίζεται πιο δύσκολα», αναφέρει η κ. Μπαρμπαλιού, «επειδή οι άντρες έχουν την τάση να αρνούνται την καταθλιπτική τους διάθεση, η οποία καλύπτεται συνειδητά ή ασυνείδητα κάτω από άλλες αντιδράσεις και συμπεριφορές, με αποτέλεσμα να μην αναζητούν επαγγελματική βοήθεια, βρίσκοντας διαφορετικούς τρόπους αντιμετώπισής της».

Είναι συνηθισμένο για τους άντρες να εμπλέκονται σε δραστηριότητες που προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση ή που τους αποσπούν την προσοχή από τα βασανιστικά τους συναισθήματα. 

Συχνά, λοιπόν, η ανδρική κατάθλιψη εκφράζεται με: 

• Εργασιομανία 
• Εμμονική ενασχόληση με τα σπορ 
• Γρήγορη και επιθετική οδήγηση 
• Υπερφαγία 
• Εξάρτηση από τα τυχερά παιχνίδια 
• Κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών 
• Μείωση σεξουαλικού ενδιαφέροντος 
• Επιθετικότητα 
• Έντονο εκνευρισμό 
• Υπερβολική κόπωση
• Αϋπνία ή υπερυπνία 

Κοινωνικά στερεότυπα και αιτίες

Η Ελισάβετ Μπαρμπαλιού κρίνει ότι σε μεγάλο βαθμό η ανδρική κατάθλιψη «θα μπορούσε να είναι το αποτέλεσμα της μακρόχρονης και επαναλαμβανόμενης θυσίας του εαυτού, των αναγκών και των επιθυμιών του άντρα, καθώς και της άρνησης των συναισθημάτων του», στο πλαίσιο κοινωνικών στερεοτύπων. 

Ο βασικός ρόλος που απέδιδε κατά παράδοση η ελληνική κοινωνία στον άντρα είναι αυτός του «κουβαλητή», του οικονομικού και ψυχικού στηρίγματος της οικογένειας, του επιτυχημένου επαγγελματικά, εκείνου στον οποίο δεν επιτρέπεται να λυγίζει συναισθηματικά. «Οι άντρες δεν κλαίνε», άκουσαν μεγαλώνοντας πολλά αγόρια.

Παλαιότερα, όταν ο πατέρας της οικογένειας απουσίαζε πολλές ώρες από το σπίτι, ήταν οι γιοι που αναλάμβαναν το βαρύ φορτίο να «προσέχουν τη μάνα» τους, να στηρίζουν εκείνη και τις αδελφές τους σαν άλλοι πατεράδες. Πολλοί άντρες έχουν μάθει να καταπνίγουν τα συναισθήματά τους και να φορούν το προσωπείο του κυνηγού, καλλιεργώντας ένα ανταγωνιστικό προφίλ στη δουλειά και συχνά στις σχέσεις τους. Ένα προφίλ που δεν αφήνει περιθώριο στην προσωπική έκφραση και στο συναίσθημα. 

«Δεν είναι παράξενο, επομένως, που στην απλή ερώτηση “πώς νιώθεις;” η απάντηση αργεί να βγει ή δεν βγαίνει καθόλου από τα χείλη του άντρα, αφού εγείρονται αυτόματα φραγμοί που απαγορεύουν το ξεδίπλωμα των συναισθημάτων του», σημειώνει η κ. Μπαρμπαλιού. 

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΑ

Εκδόσεις Πεδίο

Αγόρασέ το

Public.gr

Ο δρόμος προς τη θεραπεία 

Πολλοί άντρες πηγαίνουν σε ειδικό ύστερα από πίεση της συζύγου τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις «δεν αποκλείεται να νιώθουν ταπεινωμένοι ή ηττημένοι, εκλαμβάνοντας τη συμπεριφορά της ως επίκριση και αποδοκιμασία, και ερμηνεύοντας την επίκληση για βοήθεια ως σημάδι αδυναμίας», γράφει η κ. Μπαρμπαλιού. 

Είναι πολύ σημαντικό ο ασθενής να πάει στον γιατρό έχοντας συνειδητοποιήσει ο ίδιος ότι χρειάζεται βοήθεια. Είναι σημαντικό να αναλογιστεί εκείνος πόσα πράγματα τον ενοχλούν, «για παράδειγμα, ότι δεν βλέπει πια τους φίλους του, ότι δεν ασχολείται με το αγαπημένο του χόμπι ή ότι το υπερβολικό στρες τον κουράζει», λέει ο κ. Δικαίος.

Η κατάθλιψη αντιμετωπίζεται. Και το πρώτο βήμα είναι να πάει κανείς στον γιατρό, όπως ακριβώς θα πήγαινε στον ορθοπεδικό, αν πονούσε το πόδι του. Ένας ειδικός εξοικειωμένος να αφουγκράζεται και να αναγνωρίζει τις βαθύτερες ανάγκες του άνδρα, θα τον βοηθήσει να ανακτήσει την πίστη στον εαυτό του και στις δυνάμεις του, διευρύνοντας τον ορίζοντα της ζωής του.