ΑΝ ΕΧΕΙΣ ΕΝΑ ΑΥΤΟΑΝΟΣΟ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙΣ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΕΙΣ ΚΙ ΑΛΛΟ;

Αρκετός κόσμος πλέον έχει «παντρευτεί» ένα αυτοάνοσο νόσημα. Μερικοί μάλιστα διαπιστώνουν μετά από λίγο ότι έχουν κι ένα ακόμη. Είναι η ύπαρξη ενός αυτοάνοσου ικανή προϋπόθεση για την εμφάνιση ενός άλλου;

Την πρώτη φορά που άκουσα τον όρο «αυτοάνοσο», δεν τον ήξερε σχεδόν κανείς. Σήμερα, όλο και περισσότεροι μοιάζει να έχουν κάποιο αυτοάνοσο, ακόμη κι αν δεν τους βασανίζει στην καθημερινότητά τους, αν δεν παίρνουν κάποια σοβαρή αγωγή κι αν δεν χρειάζεται να αλλάξουν τον τρόπο της ζωής τους.

Σήμερα επίσης, πολλοί από εμάς γνωρίζουμε ότι οι αυτοάνοσες ασθένειες αναπτύσσονται από μια δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο επιτίθεται λανθασμένα στους υγιείς ιστούς του σώματός μας. Και λέμε λανθασμένα, διότι το ανοσοποιητικό σύστημα είναι συνεχώς σε επιφυλακή για τυχόν ξένα σώματα που θα προσπαθήσουν να εισβάλλουν στον οργανισμό, ώστε να στείλει έναν στρατό μαχητικών κυττάρων για να τους επιτεθεί.

Αυτοάνοσα νοσήματα: Ποια είναι και τι προκαλούν

Σε ένα άτομο με αυτοάνοση ασθένεια, το ανοσοποιητικό σύστημα μπερδεύεται και εκλαμβάνει ορισμένα μέρη του σώματος ως ξένα. Σε αυτή την περίπτωση, απελευθερώνει πρωτεΐνες που ονομάζονται αυτοαντισώματα και επιτίθενται σε υγιή κύτταρα.

iStock

Αρκετές αυτοάνοσες ασθένειες επιτίθενται μόνο σε ένα μέρος του σώματος, όπως ο διαβήτης τύπου 1, ο οποίος βλάπτει το πάγκρεας. Άλλες ασθένειες, όπως ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ), επηρεάζουν ολόκληρο το σώμα.

Υπάρχουν περισσότερα από 80 αυτοάνοσα νοσήματα, ορισμένα πολύ σπάνια, γι' αυτό και γίνεται μια συστηματοποιημένη προσπάθεια καταγραφής τους. Μερικά από τα πιο γνωστά είναι:

• ο διαβήτης τύπου 1,
• οι νόσοι του θυρεοειδούς (Hashimoto's and Graves'),
• η κοιλιοκάκη,
• η σκλήρυνση κατά πλάκας,
• η ρευματοειδής αρθρίτιδα,
• η αυτοάνοση αναιμία,
• ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος.

Η ακριβής αιτία των αυτοάνοσων ασθενειών παραμένει ένα μυστήριο. Σε συνομιλία που είχαμε με τον ρευματολόγο Σπύρο Νίκα, μας είπε ότι για να εκδηλωθεί ένα αυτοάνοσο, συνήθως συνυπάρχουν 3 παράγοντες:

1. η γενετική προδιάθεση,
2. η απορρύθμιση του ανοσοποιητικού (ακόμη ερευνάται γιατί συμβαίνει) και
3. οι πυροδοτικοί μηχανισμοί, που ποικίλλουν από μια ιογενή λοίμωξη μέχρι το παρατεταμένο άγχος ή τη συστηματικά κακή διατροφή.

Τα αυτοάνοσα νοσήματα σε νούμερα

Οι αυτοάνοσες ασθένειες γίνονται όλο και πιο συχνές, με τον αριθμό των νέων περιπτώσεων να αυξάνεται έως και 9% κάθε χρόνo. Και, καθώς οι επιστήμονες αναζητούν τις αιτίες, τους μηχανισμούς, αλλά και τις θεραπείες, ανακαλύπτουν διάφορα δεδομένα που κι αυτά αλλάζουν συνεχώς.

Αυξάνει η ύπαρξη ενός αυτοάνοσου τις πιθανότητες να νοσήσει κανείς και από ένα άλλο; Για παράδειγμα, όταν διαγνώστηκα με Hashimoto, η ενδοκρινολόγος μού είπε ότι η ύπαρξη ενός άλλου αυτοάνοσου που είχα είναι αρκετή για να μιλήσουμε με βεβαιότητα για αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα.

Ο συνδυασμός δύο αυτοάνοσων νοσημάτων ονομάζεται πολυαυτοανοσία, με κοινά παραδείγματα τον Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο, που συνυπάρχει συχνά με το σύνδρομο Sjögren, και τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, η οποία «ταιριάζει» με την αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα. Είναι συχνή αυτή η συνύπαρξη;

Θα φέρει το ένα αυτοάνοσο το άλλο;

Περίπου το 25% των ασθενών με αυτοάνοση ασθένεια τείνουν να αναπτύσσουν πρόσθετες αυτοάνοσες ασθένειες, διαβάζω σε μία έρευνα. Σε μία άλλη, που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο Anschutz Medical Campus, διαπιστώθηκε ότι τα ποντίκια με ρευματοειδή αρθρίτιδα ανέπτυξαν βλάβες της σπονδυλικής στήλης παρόμοιες με εκείνες της αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας, η οποία προκαλεί σύμπτηξη των σπονδύλων και κύρτωση της σπονδυλικής στήλης.

«Η αυτοανοσία είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο της ιατρικής επιστήμης, στην οποία εμπλέκονται πολλές ειδικότητες και τα δεδομένα αλλάζουν συνεχώς» μας είπε ο ρευματολόγος Σπύρος Νίκας, τονίζοντας ότι δεν μπορεί κανείς να απαντήσει γενικόλογα με νούμερα και ποσοστά σε παθήσεις που δεν εκδηλώνονται σε όλους με τον ίδιο τρόπο και για τις οποίες η εξατομίκευση είναι η πιο ασφαλής αντιμετώπιση.

Ποια νοσήματα «πάνε πακέτο»

«Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου σίγουρο ότι το ένα αυτοάνοσο θα φέρει το άλλο, υπάρχουν όμως ορισμένα νοσήματα που έχουν αυξημένες πιθανότητες. Πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι ο ΣΕΛ, που συχνά συνυπάρχει με το σύνδρομο Sjögren, και η Μεικτή Νόσος –στην οποία αναφέρεται η παραπάνω έρευνα που κάνει λόγο για 25% των περιπτώσεων– και αφορά τη μυοσίτιδα, τον ΣΕΛ και το σκληρόδερμα», αναφέρει ο κ. Νίκας.

iStock

«Η ψωριασική νόσος (δερματοπάθεια και αρθρίτιδα) δεν θεωρείται πλέον αυτοάνοσο νόσημα με την τυπική σημασία, αλλά φλεγμονώδης νόσος. Μοιράζεται τον ίδιο μηχανισμό με τις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, την ελκώδη κολίτιδα και τη νόσο του Crohn, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ένας ασθενής με μία από αυτές έχει περισσότερες πιθανότητες να έχει και κάποια άλλη. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα διαφέρει: είναι αυτοάνοση και φλεγμονώδης πάθηση, οπότε εδώ είναι πιο πολλές οι πιθανότητες εμφάνισης κάποιας άλλης ασθένειας», συνεχίζει ο κ. Νίκας.

Όπως μας λέει, η κοιλιοκάκη συνήθως δεν συνοδεύεται από κάποιο άλλο αυτοάνοσο, το ίδιο και η Λεύκη –που όμως δεν ανήκει ξεκάθαρα στην ομάδα των αυτοάνοσων– και το σύνδρομο Raynaud.

«Το σύνδρομο Raynaud είναι μια κλινική εκδήλωση, που έχει 10% πιθανότητες να συνοδευτεί από σκληρόδερμα στο μέλλον, σε ασθενείς όμως που θα το εμφανίσουν μετά τα 40. Ένα κορίτσι 17 χρονών που θα παρουσιάσει Reynaud δεν κινδυνεύει», εξηγεί.

Τι πρέπει να θυμάσαι

Η συννοσηρότητα είναι ένα άλλο θέμα, ξεχωριστό. Για παράδειγμα, η ψωριασική νόσος μπορεί να σχετιστεί με υπέρταση, ενώ αρκετά αυτοάνοσα συνοδεύονται από κατάθλιψη και αγχώδη διαταραχή, παθήσεις όμως που έχουν να κάνουν και με την ταλαιπωρία την οποία υφίστανται οι ασθενείς.

Εν κατακλείδι, δεν υπάρχει μια γενική και σίγουρη απάντηση στην ερώτηση. Αν έχεις ένα αυτοάνοσο, δεν σημαίνει ότι θα αποκτήσεις κι άλλο. Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και κυρίως από το είδος του αυτοάνοσου. Καθώς αυτά τα νοσήματα δεν είναι και λίγα, καλύτερα να συζητήσεις τη δική σου περίπτωση με τον γιατρό σου.