ΤΙ ΘΑ ΔΕΙΣ ΣΤΟ ΝΕΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗ ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ

Ένα ολοκαίνουργιο μουσείο στη Βαρκελώνη δίνει δεύτερη ευκαιρία σε έργα τέχνης που έπεσαν θύματα λογοκρισίας και απαγορεύτηκαν για κοινωνικούς, πολιτικούς και πολιτισμικούς λόγους, να εκτεθούν ξανά.

Ο Χριστός εσταυρωμένος πάνω σε ένα αμερικανικό μαχητικό αεροπλάνο, ο δικτάτορας Φρανθίσκο Φράνκο μέσα σε ένα ψυγείο αναψυκτικών, 30 γόβες στιλέτο πάνω σε μουσουλμανικά χαλάκια προσευχής είναι κάποια μόνο από τα 200 έργα που φιλοξενεί το νέο Μουσείο Απαγορευμένης Τέχνης (Museu de l’Art Prohibit) στη Βαρκελώνη.

Πρόκειται για το πρώτο μουσείο ανά τον κόσμο με έργα τα οποία έχουν ένα πρωτοφανές κοινό χαρακτηριστικό: έχουν επικηρυχτεί, έχουν κατακριθεί και έχουν αφαιρεθεί από εκθέσεις ανά τον κόσμο, καθώς (λογο)κρίθηκαν ως προσβλητικά και ακατάλληλα. Γιατί, όμως;

Μουσείο Απαγορευμένης Τέχνης: Για κάποιους τέχνη, για άλλους προσβολή

«Τα έργα αυτά ίσως δεν έχουν μεγάλη καλλιτεχνική αξία, όμως είναι η ιστορία τους που τα κάνει να αξίζουν μία θέση σε αυτό το μουσείο», λέει στον Guardian ο ιδρυτής του μουσείου, Tatxo Benet, δημοσιογράφος και επιχειρηματίας που ξεκίνησε να συλλέγει τα έργα αυτά πριν από πέντε χρόνια. «Η λογοκρισία είναι το κοινό χαρακτηριστικό τους, η οποία όμως απέτυχε γιατί πλέον μπορεί κανείς να τα απολαύσει. Αυτό είναι ένας θρίαμβος της ελευθερίας της έκφρασης».

"Εσταυρωμένος Ιησούς", του Leon Ferrari Museu de l'Art Prohibit

Ανάμεσα στα έργα θα δει κανείς μια συλλογή ζωγραφιών από πρώην κρατούμενους του Γκουαντάναμο που ενώ εκτέθηκαν στη Νέα Υόρκη το 2017, αποφασίστηκε από την αμερικανική κυβέρνηση μετά να καταστραφούν. «Η έκθεσή τους εδώ σημαίνει ότι τις απελευθερώσαμε», λέει ο Benet.

Ο ιδρυτής του Μουσείου Απαγορευμένης Τέχνης Tatxo Benet Museu de l'Art Prohibit

Μαζί με τις ζωγραφιές «απελευθερώθηκαν» πολλά ακόμα έργα από την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία που θίγουν διάφορα θέματα, πολύ συχνά και τη θρησκεία, τόσο τον Χριστιανισμό όσο και το Ισλάμ.

"Silence", της Γαλλο-Αλγερινής καλλιτέχνιδας Zoulikha Bouabdellah Museu de l'Art Prohibit

Ιδιαίτερη αίσθηση δημιουργεί η εγκατάσταση της Γαλλο-Αλγερινής καλλιτέχνιδας Zoulikha Bouabdellah με τον τίτλο «Silence». Σε αυτήν 30 ζευγάρια γόβες στιλέτο στέκονται πάνω σε ισάριθμα μουσουλμανικά χαλάκια προσευχής. Καθώς η μουσουλμανική θρησκεία απαγορεύει να προσεύχεται κανείς φορώντας παπούτσια, το έργο αυτό της Bouabdellah φλερτάρει με τα όρια ανάμεσα στο προφανές και το βέβηλο –κάπου ανάμεσα σε αυτά τα όρια πασχίζει να σταθεί και η Μουσουλμάνα γυναίκα. Το αποτέλεσμα είναι η «σιωπή» («Silence»), γιατί έτσι απαιτεί η προσευχή και έτσι οφείλει η γυναίκα.

"King Juan Carlos I getting it", της Ines Doujak Museu de l'Art Prohibit

Η εγκατάσταση της Zoulikha Bouabdellah φιλοξενούνταν σε μουσείο του Clichy της Γαλλίας, μέχρι που έλαβαν χώρα οι επιθέσεις κατά του προσωπικού της σατυρικής εφημερίδας Charlie Hebdo, το 2015, οπότε και απομακρύνθηκε.

Το έργο "Make America Great Again" της Αυστραλής καλλιτέχνιδας Illma Gore LLUIS GENE/AFP

Άλλα έργα βάζουν στο στόχαστρο πολιτικά πρόσωπα, όπως ο πίνακας της Illma Gore «Make America Great Again» με τον γυμνό (και με μικροσκοπικό πέος) Ντόναλντ Τραμπ. Η Αυστραλή καλλιτέχνης είχε δημοσιεύσει την εικόνα αυτή στη σελίδα της στο Facebook, που λίγες ώρες αργότερα έκλεισε τον λογαριασμό της λόγω «αισχρότητας και γυμνού». Την ίδια ώρα, η ίδια άρχισε να δέχεται διαδικτυακά απειλές για τη ζωή της, ενώ ένας υποστηρικτής του Τραμπ τη γρονθοκόπησε στη μέση του δρόμου.

"La Revoliucion", του Fabián Cháirez Museu de l'Art Prohibit

Τα έργα του Fabián Cháirez, με τον Μεξικανό επαναστάτη Εμιλιάνο Ζαπάτα να ιππεύει με ένα ροζ σομπρέρο και ψηλοτάκουνα, και του Eugenio Merino, με τον δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο μέσα στο ψυγείο των αναψυκτικών, ευτυχώς δεν προκάλεσαν παρά γέλια σε όσους τα αντίκρισαν.

"Always Franco", του Eugenio Merino Museu de l'Art Prohibit

Σε μια εποχή που ο πουριτανισμός επιστρέφει δυναμικά και τόσο τα μέσα μαζικής ενημέρωσης όσο και οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης μοιάζουν πιο χειραγωγούμενα από ποτέ, το νέο Μουσείο Απαγορευμένης Τέχνης αποτελεί μια πραγματικά επαναστατική πράξη, μια διέξοδο των κατατρεγμένων καλλιτεχνών που ενοχλούνται και ενοχλούν.

Έργο του Νοτιοαφρικανού φωτογράφου Zanele Muholi Museu de l'Art Prohibit

Οι επικεφαλής του Μουσείο, μάλιστα, ακυρώνουν εντελώς κάθε απειλή: «Η λογοκρισία δεν είναι εφικτή σήμερα όπως ήταν κάποτε. Οι κοινωνίες είναι έτοιμες να απαντήσουν», αναφέρει χαρακτηριστικά σε συνέντευξή της η Carles Guerra, καλλιτεχνική διευθύντρια του μουσείου.

Το μήνυμα του συγγραφέα Salman Rushdie στην είσοδο του μουσείου είναι σαφές: «Τι είναι η ελευθερία έκφρασης; Χωρίς την ελευθερία να προσβάλλει, παύει να υφίσταται».