ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ Η ΥΠΟΤΑΣΗ;

Η υπόταση ή αλλιώς χαμηλή αρτηριακή υπόταση συνήθως δεν είναι επικίνδυνη, αλλά μπορεί να αποτελεί ένδειξη για να κάνετε έναν αιματολογικό έλεγχο. Δείτε τι συμβαίνει στο σώμα όταν πέφτει η πίεση και λάβετε τα μέτρα σας αναλόγως.

Σε έναν κόσμο όπου όλοι μιλάνε για την υπέρταση και όλοι τη φοβούνται, η αντίθετη περίπτωση, η υπόταση, μοιάζει παραμελημένη. Σίγουρα ο πιο σημαντικός λόγος έχει να κάνει με το ότι η υπόταση δεν αποτελεί κίνδυνο για την υγεία, τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που το κάνει η υπέρταση.

Ωστόσο, όταν δημιουργεί συμπτώματα, μπορεί να γίνει ενοχλητική και σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις επικίνδυνη. Η υπόταση δεν αφορά μικρό μέρος του πληθυσμού, αλλά το ακριβές ποσοστό είναι αδύνατον να προσδιοριστεί, καθώς αρκετές φορές δεν παρουσιάζεται κανένα σύμπτωμα.

Ειδικά τις μέρες με πολλή ζέστη η υπόταση είναι ένα πρόβλημα που αφορά όλο και περισσότερους από μας. Ας δούμε πότε η υπόταση είναι επικίνδυνη.

Τι είναι η αρτηριακή πίεση

Προτού δούμε τι σημαίνει η υπόταση για το σώμα, ας διευκρινίσουμε τι σημαίνει πίεση. Η πίεση που ασκείται στις αρτηρίες από το αίμα, το οποίο εκτοξεύει η καρδιά σε αυτές, λέγεται συστολική πίεση και είναι η λεγόμενη «μεγάλη».

Η διαστολική πίεση είναι η πίεση που υπάρχει στις αρτηρίες ανάμεσα σε δύο συσπάσεις της καρδιάς και είναι η λεγόμενη «μικρή» πίεση. Το μέγεθος της πίεσης εκφράζεται σε χιλιοστά της στήλης υδραργύρου, σαν κλάσμα της συστολικής προς τη διαστολική.

Η υπέρταση μας φοβίζει επειδή η συστολική πίεση αυξάνεται συνεχώς σε όλη τη ζωή, κυρίως λόγω σκληρύνσεως των μεγάλων αρτηριών από γήρανση (μειώνονται οι ελαστικές ίνες και αυξάνονται οι ίνες κολλαγόνου), με αποτέλεσμα να κινδυνεύει κανείς από καρδιαγγειακά νοσήματα.

Ποια είναι η ιδανική αρτηριακή πίεση και τι θεωρείται υπόταση

Η αύξηση της μικρής πίεσης συνεχίζει μέχρι την ηλικία των περίπου 55 ετών και μετά συνήθως παραμένει σταθερή ή μειώνεται ελαφρά. Η ιδανική πίεση είναι η μικρότερη από 120/80 mm Hg, δηλαδή από 12 και κάτω η μεγάλη, από 8 και κάτω η μικρή.

Η αρτηριακή πίεση ποικίλλει καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας, ανάλογα με συνθήκες όπως η θέση του σώματος, η αναπνοή, τα γεύματα, η ώρα της ημέρας κ.ά. Η αρτηριακή πίεση είναι συνήθως χαμηλότερη τη νύχτα και αυξάνεται απότομα όταν ξυπνάμε.

Υπέρταση θεωρείται η πίεση που είναι μεγαλύτερη από 14 για τη συστολική ή μεγαλύτερη από 9 για τη διαστολική. Χαμηλή αρτηριακή πίεση θεωρείται γενικά μια ένδειξη αρτηριακής πίεσης χαμηλότερη από 9 για τη συστολική ή κάτω του 6 για τη διαστολική.

Αυτό που θεωρείται χαμηλή αρτηριακή πίεση για ένα άτομο μπορεί να είναι εντάξει για κάποιον άλλο. Η χαμηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να μην προκαλέσει εμφανή συμπτώματα ή μπορεί να προκαλέσει ζάλη και λιποθυμία. Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις, η χαμηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να είναι απειλητική.

Είδη χαμηλής αρτηριακής πίεσης

– Ορθοστατική υπόταση

Πρόκειται για ξαφνική πτώση της αρτηριακής πίεσης όταν στεκόμαστε όρθιοι, έχοντας σηκωθεί είτε από καθιστή είτε από ξαπλωμένη θέση. Αιτίες μπορεί να είναι η αφυδάτωση, η μακροχρόνια ανάπαυση στο κρεβάτι, η εγκυμοσύνη, ορισμένες ιατρικές καταστάσεις και ορισμένα φάρμακα.

– Μεταγευματική υπόταση

Συμβαίνει 1-2 ώρες μετά το φαγητό, ειδικά αν πρόκειται για γεύμα με πολλούς υδατάνθρακες. Η κατανάλωση μικρών γευμάτων χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες, η κατανάλωση περισσότερου νερού και η αποφυγή του αλκοόλ μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων.

– Νευρωνικά μεσολαβούμενη υπόταση

Πρόκειται για πτώση της αρτηριακής πίεσης μετά από ορθοστασία για μεγάλο χρονικό διάστημα και επηρεάζει κυρίως νέους ενήλικες και παιδιά. Μπορεί να προκύψει από κακή επικοινωνία μεταξύ της καρδιάς και του εγκεφάλου.

– Shy-Drager

Αυτή η σπάνια διαταραχή επηρεάζει το νευρικό σύστημα που ελέγχει ακούσιες λειτουργίες όπως η αρτηριακή πίεση, ο καρδιακός ρυθμός, η αναπνοή και η πέψη. Συνδέεται με την ύπαρξη πολύ υψηλής αρτηριακής πίεσης ενώ κάποιος είναι ξαπλωμένος.

Συμπτώματα της υπότασης

• Θολή όραση
• Ζάλη ή τάση για λιποθυμία
• Λιποθυμία
• Κόπωση
• Προβλήματα συγκέντρωσης
• Ναυτία

Πιθανές αιτίες

Καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν χαμηλή αρτηριακή πίεση είναι:

– Εγκυμοσύνη

Οι αλλαγές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης προκαλούν ταχεία διόγκωση των αιμοφόρων αγγείων, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει πτώση της αρτηριακής πίεσης. Η χαμηλή αρτηριακή πίεση είναι συχνή κατά τις πρώτες 24 εβδομάδες της εγκυμοσύνης και επιστρέφει στα προηγούμενα επίπεδα μετά τον τοκετό.

– Παθήσεις καρδιάς και καρδιακής βαλβίδας

Καρδιακή προσβολή, καρδιακή ανεπάρκεια, καρδιακή βαλβιδοπάθεια και εξαιρετικά χαμηλός καρδιακός ρυθμός (βραδυκαρδία) μπορεί να προκαλέσουν χαμηλή αρτηριακή πίεση.

– Ασθένειες που σχετίζονται με ορμόνες ή με το σάκχαρο

Οι συνθήκες που επηρεάζουν τους παραθυρεοειδείς αδένες ή τα επινεφρίδια μπορεί να προκαλέσουν πτώση της αρτηριακής πίεσης. Χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα (υπογλυκαιμία) και, μερικές φορές, διαβήτης μπορούν επίσης να μειώσουν την πίεση.

– Αφυδάτωση

Όταν το σώμα δεν έχει αρκετό νερό, η ποσότητα του αίματος (όγκος αίματος) μειώνεται. Αυτό μπορεί να προκαλέσει πτώση της αρτηριακής πίεσης. Πυρετός, έμετος, διάρροια, υπερβολική χρήση διουρητικών, άσκηση και έντονη εφίδρωση μπορούν να οδηγήσουν σε αφυδάτωση. Σε περιόδους καύσωνα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί.

– Απώλεια αίματος

Η απώλεια μεγάλης ποσότητας αίματος από έναν τραυματισμό ή από μια εσωτερική αιμορραγία μειώνει επίσης τον όγκο του αίματος, με τα ίδια αποτελέσματα.

– Σηψαιμία

Όταν μια λοίμωξη στο σώμα εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος, μπορεί να οδηγήσει σε μια απειλητική για τη ζωή πτώση της αρτηριακής πίεσης που ονομάζεται σηπτικό σοκ.

– Σοβαρή αλλεργική αντίδραση (αναφυλαξία)

Ένα από συμπτώματα της σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης μπορεί να είναι και η ξαφνική και δραματική πτώση της αρτηριακής πίεσης.

– Έλλειψη θρεπτικών ουσιών

Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Β12, φυλλικού οξέος και σιδήρου μπορεί να εμποδίσουν το σώμα να παράγει αρκετά ερυθρά αιμοσφαίρια (αναιμία), γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αρτηριακή πίεση.

– Φάρμακα

Ορισμένα φάρμακα μπορεί να ρίξουν την πίεση, όπως: τα διουρητικά, οι Άλφα και οι Βήτα αποκλειστές, φάρμακα για τη νόσο του Parkinson, ορισμένοι τύποι αντικαταθλιπτικών (π.χ. τρικυκλικά), φάρμακα για τη στυτική δυσλειτουργία, ιδιαίτερα όταν λαμβάνονται με την ουσία νιτρογλυκερίνη για την καρδιά.

Είναι επικίνδυνη η υπόταση;

«Σε γενικές γραμμές, συνήθως δεν είναι καθόλου επικίνδυνη», αναφέρει ο καρδιολόγος Στυλιανός Κοιλιάς. «Όταν η υπόταση είναι ασυμπτωματική, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα – θεωρείται μάλιστα μια καλή ένδειξη για την υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος».

Τί γίνεται όταν όταν υπάρχουν συμπτώματα; «Το θετικό είναι ότι είμαστε από τη φύση μας φτιαγμένοι έτσι, ώστε όταν μας πέφτει η πίεση και λιποθυμάμε ή ξαπλώνουμε για να μην λιποθυμήσουμε, αυτή η στάση βοηθάει στην καλύτερη ροή του αίματος και έτσι στη συνέχεια, η πίεσή μας ανεβαίνει», απαντάει ο γιατρός.

Πιθανές επιπλοκές της χαμηλής αρτηριακής πίεσης περιλαμβάνουν:

• Ζαλάδα
• Αδυναμία
• Λιποθυμία
• Τραυματισμός από πτώσεις

Η εξαιρετικά χαμηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να οδηγήσει σε σοκ

Τα συμπτώματα του σοκ περιλαμβάνουν:

• Σύγχυση, ειδικά στους ηλικιωμένους
• Κρύο, υγρό δέρμα
• Ωχρότητα
• Ταχεία, ρηχή αναπνοή
• Αδύναμο και γρήγορο καρδιακό παλμό

Η σοβαρά χαμηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να μειώσει τα επίπεδα οξυγόνου του σώματος, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή και εγκεφαλική βλάβη, κάτι εξαιρετικά σπάνιο.

Πότε να δείτε γιατρό

Εάν έχετε συμπτώματα εξαιρετικά χαμηλής αρτηριακής πίεσης (υπόταση) ή σοκ, ζητήστε επείγουσα ιατρική βοήθεια. Περιστασιακή ζάλη μπορεί να προκληθεί από πολλά πράγματα, όπως η παραμονή στον ήλιο ή στη σάουνα. Είναι σημαντικό να δείτε έναν γιατρό για να έχετε μια σωστή διάγνωση.

Εάν έχετε σταθερά χαμηλές αρτηριακής πίεσης, αλλά αισθάνεστε καλά, ο γιατρός σας μπορεί απλώς να σας παρακολουθεί κατά τη διάρκεια τακτικών ελέγχων. Μπορεί να είναι χρήσιμο να κρατάτε αρχείο των συμπτωμάτων σας.

Τι πρέπει να θυμάστε

Η υπόταση αρκετές φορές μπορεί να υποδηλώνει την ανάγκη για συμπληρωματική λήψη σιδήρου, φυλλικού οξέως ή βιταμίνης Β12. Γι' αυτό και είναι σημαντικό αν έχετε συμπτώματα να κάνετε αιματολογικές εξετάσεις για τον προσδιορισμό των παραπάνω τιμών.

Αν η υπότασή σας οφείλεται σε κάποια από τις παραπάνω αιτίες, θα λυθεί εύκολα. Να θυμάστε επίσης ότι σε ακραία καιρικά φαινόμενα μπορεί να ενταθεί η υπόταση, οπότε να παίρνετε εγκαίρως τα μέτρα σας στην υπερβολική ζέστη (παραμένοντας ενυδατωμένοι) ή στο υπερβολικό κρύο (με ζεστά ρούχα).

Αν το παιδί σας παρουσιάζει επεισόδια, φροντίστε να τρώει συχνά γεύματα, να πίνει αρκετά υγρά και να αποφεύγει την υπερβολική παραμονή στον ήλιο.