ΠΩΣ ΠΑΛΕΥΕΤΑΙ Η ΨΥΧΙΚΗ ΕΞΑΝΤΛΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΟΒΟ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ;

Σχεδόν δυο χρόνια ζούμε με τον φόβο του κορονοϊού, τους περιορισμούς της πανδημίας, τον κίνδυνο της Covid-19. Είναι λογικό να υπάρχει μια ψυχική εξάντληση από όλη αυτή τη δοκιμασία και πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να την καταπολεμήσουμε, ώστε να μην δούμε τα χειρότερα.

Όποιος δεν φοβάται την Covid-19 να σηκώσει το χέρι του! Αν ήμουν στο γραφείο, θα το φώναζα δυνατά και θα με εξέπληττε αν δεν έβλεπα κανένα χέρι στον αέρα. Αλλά κάνω –για μια ακόμη φορά– τηλεργασία λόγω της φανταστικής παραλλαγής Όμικρον, που οι πιο αισιόδοξοι θεωρούν ότι μπορεί να σημάνει το τέλος της πανδημίας, αλλά ποτέ δεν ξέρεις. Γιατί κάθε φορά που νομίζεις ότι μπορείς να είσαι αισιόδοξος, η αμφιβολία περνάει σε επόμενη πίστα – και μαζί κι ο φόβος. Νιώθει κανείς ψυχική εξάντληση;

Οι πίστες μέχρι στιγμής έχουν αποδειχθεί ατέλειωτες: Πριν κυκλοφορήσει το εμβόλιο, πριν κάνεις τη δεύτερη δόση, πριν αναπτύξεις αντισώματα, πριν έρθει ο καιρός για την τρίτη δόση (που, α, ήρθε νωρίτερα), πριν σκάσει μια νέα μετάλλαξη/παραλλαγή, πριν χάσουμε τα λογικά μας! Γιατί αν είσαι κλεισμένος στο σπίτι και μόλις φτερνίζεσαι πιάνεις να κάνεις ένα self test, ε, δεν απέχεις και πολύ.

Όπως έγραψε πολύ εύστοχα στο Twitter η συνάδελφος Μίνα Μπιράκου: «Είναι μέρες που είμαι σίγουρη ότι έχω κόβιντ, άλλες που είμαι σίγουρη ότι το πέρασα χωρίς να το καταλάβω, μερικές που νιώθω γαμώ που 2 χρόνια γλιτώνω και κάποιες που θέλω να κολλήσω γιατί βαριέμαι να φοβάμαι μην κολλήσω. Κάπως έτσι ένας μέτρια ψύχραιμος άνθρωπος φτάνει στην τρέλα».

Η διεθνής ορολογία φλερτάρει ήδη με τον όρo «worry burnout», διερευνά το βιολογικό υπόβαθρο αυτής της κόπωσης που προκαλεί ο φόβος για την Covid-19, τον συνδέει με γνωστούς ψυχολογικούς μηχανισμούς και καταλήγει στο ποιος είναι ο πιο μεγάλος κίνδυνος: Να πάψουμε να προσέχουμε.

iStock

Η ψυχική εξάντληση της πανδημίας και ο κίνδυνος

«Η άρνηση να ανησυχείς για κάτι μπορεί να είναι μια προστατευτική παρόρμηση, σύμφωνα με ειδικούς, ένας αμυντικός μηχανισμός για να θωρακίσεις το μυαλό σου ενάντια στο πρόσθετο άγχος», γράφει η Dani Blum σε άρθρο της στους New York Times. «Αλλά, όταν είμαστε τόσο εξαντλημένοι από το άγχος, ώστε να πάψουμε να ανησυχούμε για τα μέτρα προστασίας που μπορεί να καταπολεμήσουν τον ιό, εκθέτουμε τον εαυτό μας σε κίνδυνο».

Ακόμη και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγνώρισε ότι υπάρχει διεθνώς κόπωση λόγω της πανδημίας, δίνοντας κατευθύνσεις για το πώς μπορούν οι χώρες-μέλη και οι κυβερνήσεις τους να χειριστούν την κατάσταση, για να μην χαλαρώσει η επαγρύπνηση του κόσμου.

Πώς θα καταλάβεις αν κουράστηκες να φοβάσαι

Σύμφωνα με τη δημοσιογράφο των New York Times, Dani Blum, υπάρχουν κάποια σημάδια ενδεικτικά του «worry burnout».

– Αποφεύγεις τις ειδήσεις: Δεν θέλεις να μάθεις πόσα είναι τα ημερήσια κρούσματα και οι θάνατοι, δεν θέλεις να ακούσεις άλλες αντικρουόμενες απόψεις, ούτε προβλέψεις ειδικών, ούτε πιθανά σενάρια.

– Νιώθεις ένα συναισθηματικό μούδιασμα: Είναι σαν να έχεις μπει στο αυτοκίνητο, να έχεις βάλει μπρος τη μηχανή και να πατάς το γκάζι χωρίς να έχεις λύσει το χειρόφρενο. Προσπαθείς συνεχώς να οραματιστείς την επόμενη μέρα, αλλά δεν καταλήγεις πουθενά – γιατί η πανδημία είναι σαν κινούμενη άμμος.

– Νιώθεις σωματική κόπωση: Μετά από περιόδους έντονου άγχους, είναι πιθανό να νιώθεις πεσμένος. Η προσπάθεια να αντιμετωπίζεις έναν συνεχή –αόρατο– κίνδυνο είναι εξαντλητική. Και, το χειρότερο; Η αίσθηση κόπωσης είναι ένα από τα πιθανά συμπτώματα της Covid-19, οπότε ρίχνεις βενζίνη στον φαύλο κύκλο.

– Χάνεις κάθε αισιοδοσία: Έχεις τηρήσει όλα τα μέτρα, ό,τι προστάζει η επιστήμη, ό,τι επιβάλλουν οι κυβερνήσεις, αλλά και πάλι δεν ξέρεις πότε θα τελειώσει αυτή η κατάσταση. Θέλει πολύ για να αρχίσεις να σκέφτεσαι αρνητικά;

– Θυμώνεις περισσότερο από ό,τι συνήθως: Όταν είμαστε συναισθηματικά ταλαιπωρημένοι, χάνουμε πιο εύκολα την ψυχραιμία μας και γινόμαστε πιο ανυπόμονοι.

Πώς μπορείς να κοντρολάρεις την ψυχική εξάντληση της πανδημίας

Μπορεί να κουράστηκες ακόμα και να διαβάζεις για τρόπους να κοντρολάρεις όλη αυτή την κατάσταση. Επειδή όμως ακόμα δεν ξέρουμε πόσο θα τραβήξει, αξίζει να δώσουμε μια ευκαιρία σε οτιδήποτε μπορεί να ενισχύσει την ψυχική μας ανθεκτικότητα.

1. Εστίασε σε ό,τι περνάει από το χέρι σου

Όταν το μέλλον φαίνεται αβέβαιο, το να εστιάζεις σε ό,τι μπορείς πραγματικά να ελέγξεις και το να ακολουθείς ορισμένες συνήθειες μπορεί να σε βοηθήσει.

Τήρησε τα μέτρα προστασίας που έχει αποδειχθεί ότι βοηθούν, από το να φοράς μάσκες, να προσέχεις τις αποστάσεις, να πλένεις τα χέρια σου και να εμβολιαστείς –αν δεν το έχεις κάνει ήδη– μέχρι το να μένεις στο σπίτι ακόμα κι αν έχεις μια κοινή ίωση.

Απόφυγε να αναμασάς θέματα που σε αγχώνουν και αρκέσου σε αξιόπιστες πηγές ενημέρωσης, επιδιώκοντας πληροφόρηση χωρίς συναισθηματισμούς και δραματικές κορόνες.

Βάλε ένα πρόγραμμα στη μέρα σου, που να περιλαμβάνει οπωσδήποτε και καλόν ύπνο. Όπως ανέφερε στους New York Times η Dr. Barbara Greener, κλινική ψυχολόγος, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε μια πιθανή μετάλλαξη, αλλά μπορούμε να ελέγξουμε τι θα κάνουμε στις 10 το πρωί.

iStock

2. Βρες το δικό σου flow

Το flow –που ο Adam Grant επισήμανε ότι μπορεί να είναι το αντίδοτο στον ψυχικό μαρασμό της πανδημίας– είναι ένας όρος που εισήγαγε στις αρχές της δεκαετίας του ’70 ο πολυμαθής Ουγγρο-Αμερικανός ψυχολόγος Mihaly Csikszentmihalyi.

«Δεν έχουμε την πολυτέλεια να είμαστε παγιδευμένοι μέσα στον εαυτό μας, στις δουλειές, στις θρησκείες μας, και να χάσουμε από τα μάτια μας τη συνολική εικόνα της ζωής», είχε πει σε συνέντευξή του το 1995. «Όταν κάποιος χάνει τον εαυτό του σε έναν υπερβατικό σκοπό – από το να γράψει σπουδαία ποιήματα μέχρι το να φτιάξει όμορφα έπιπλα, να καταλάβει πώς κινούνται οι γαλαξίες ή να βοηθήσει τα παιδιά να είναι πιο ευτυχισμένα – ο εαυτός γίνεται σε μεγάλο βαθμό άτρωτος στους φόβους και στις αναποδιές της απλής ύπαρξης».

Δεν χρειάζεται να στοχεύει κανείς στο «ωραίο, το μεγάλο, το αληθινό». Flow μπορεί να σου δώσει οποιαδήποτε δραστηριότητα, αρκεί:

• Να σε προκαλεί στον σωστό βαθμό, ώστε να μην βαριέσαι.
• Να βλέπεις ότι η προσπάθειά σου έχει αποτέλεσμα, από το να τελειώσεις ένα παζλ, μέχρι να σου πετύχει μια συνταγή που δεν έχεις ξανακάνει.
• Να ξέρεις σε τι στοχεύεις, ώστε να ανεβάζεις τον βαθμό δυσκολίας όταν πρέπει, από το να αρχίσεις ένα παζλ με περισσότερα κομμάτια μέχρι το να δοκιμάσεις μια πιο απαιτητική συνταγή.

3. Δοκίμασε να κάνεις διαλογισμό

Ο διαλογισμός δεν είναι ούτε ένας άγνωστος πλανήτης, ούτε ένα trend της εποχής, ούτε μια κοινότητα στην οποία πρέπει να μυηθείς. Είναι κάτι που μπορεί να κάνει ακόμα και ένα πεντάχρονο παιδί και θα το βοηθήσει!

Ο διαλογισμός είναι μια πρακτική που σου μαθαίνει να ηρεμείς μέσα στο χάος και να παραμένεις ψύχραιμος όταν χάνεις τη γη κάτω από τα πόδια σου.

Μπορείς να κάνεις την αρχή με κάποιο meditation app στο κινητό σου, ενώ αν έχεις συνδρομή στο Netflix μπορείς να δεις το «Headspace: Οδηγός Διαλογισμού». Επίσης, μπορεί να δοκιμάσεις να κάνεις και να μην σου ταιριάξει καθόλου, κι αυτό είναι ΟΚ. Αλλά αν σου ταιριάξει, θα είναι πάντα πολύτιμος σύμμαχός σου.