ΕΙΚΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΛΕΜΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ΕΤΟΙΜΑΖΕΙ Η UNESCO

Η Unesco, σε συνεργασία με την Interpol, ετοιμάζει ένα εικονικό μουσείο που –σε αντίθεση με κάθε άλλο– στόχο έχει να αδειάσει και να επιστρέψει τα εκθέματα εκεί που ανήκουν.

Ένα πρωτότυπο και στοχοπροσηλωμένο project ετοιμάζει αυτές τις μέρες ο Εκπαιδευτικός, Επιστημονικός και Πολιτιστικός Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, γνωστός ως Unesco, με τη συνεργασία της Διεθνούς Οργάνωσης Εγκληματικής Αστυνομίας (Interpol) και προϋπολογισμό 2,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Ο λόγος για ένα εικονικό μουσείο κλεμμένων πολιτιστικών αντικειμένων, που σε πρώτη φάση θα χρηματοδοτηθεί από τη Σαουδική Αραβία.

Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της ιστοσελίδας της Unesco, «Στόχος του project είναι να σχεδιαστεί το πρώτο μουσείο επαυξημένης εικονικής πραγματικότητας με κλεμμένα πολιτιστικά αντικείμενα σε παγκόσμια κλίμακα. Αυτό θα συμβάλει στην ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού σχετικά με τις συνέπειες της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών και θα συμβάλει στην ανάκτηση κλεμμένων αντικειμένων».

Η δημιουργία του μουσείου ανακοινώθηκε πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2022 αλλά ο οργανισμός πραγματοποίησε έναν χρόνο αργότερα συνάντηση με τον Francis Kéré, βραβευμένο αρχιτέκτονα από την Μπουρκίνα Φάσο, προκειμένου να μελετηθούν τα πρώτα σχηματικά σχέδια.

Ο συγκεκριμένος αρχιτέκτονας επιλέχθηκε λόγω των κοινών προτεραιοτήτων του με την πολιτιστική ατζέντα των Ηνωμένων Εθνών.

Όπως εξήγησε η γενική διευθύντρια της Unesco Audrey Azoulay, «για το project αυτό χρειαζόμασταν έναν αρχιτέκτονα ικανό να ξαναγράψει τα “πρακτικά” της παράδοσης. Κάποιον που θα μπορούσε να σχεδιάσει χώρους σκεπτόμενος “έξω από το κουτί”, που θα μπορούσε να συνδέσει στενά το υλικό με το άυλο».

Τα 3D σχέδια του Kéré παίρνουν τη μορφή ενός δέντρου baobab, κεντρικό στις ζωές των περισσότερων αφρικανικών κοινοτήτων, που λειτουργεί ως σύμβολο προσαρμοστικότητας. Η αρχιτεκτονική του μουσείου επηρεάζεται από το μουσείο Guggenheim της Νέας Υόρκης, το οποίο τυχαίνει να είναι Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco, και τη σπειροειδή σχεδίασή του. «Μέσα από την εικονική τους ξενάγηση οι επισκέπτες θα είναι σε θέση να ενσωματωθούν στην αναζήτηση κλεμμένων έργων τέχνης σε όλο τον κόσμο».

Οι διαδικτυακοί επισκέπτες θα μπορούν να ξεναγηθούν στους 3D χώρους σα να βρίσκονται σε ένα πραγματικό μουσείο και να έχουν πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό. Το μουσείο θα περιλαμβάνει, επίσης, ιστορίες και μαρτυρίες τοπικών κοινοτήτων.

Η σημασία της προστασίας της πολιτισμικής κληρονομιάς

Έπειτα από την συνάντηση με τον Kéré η Unesco εξέδωσε ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία το εικονικό αυτό μουσείο φιλοδοξεί να αλλάξει τα δεδομένα της ευαισθητοποίησης σχετικά με την παράνομη διακίνηση και τη σημασία της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς μεταξύ των αρμόδιων αρχών, των επαγγελματιών του πολιτισμού και του ευρύτερου κοινού, ειδικότερα της νέας γενιάς.

Θα συμβολίζει μια καταλυτική στιγμή ανάμεσα στα μέλη της διεθνούς κοινότητας που έχουν κάνει αλλεπάλληλες προσπάθειες μέσα στα χρόνια να βάλουν την παράνομη διακίνηση πολιτιστικών αντικειμένων στην πολιτική ατζέντα.

AP Photo Aurelien Morissard

Πότε θα έχουμε την ευκαιρία να ξεναγηθούμε στο εικονικό μουσείο της Unesco;

Το μουσείο προβλέπεται να «βγει στον αέρα» στα μέσα του 2025. Τα πρώτα 600 εκθέματα αποτελούν έργα τέχνης που βρίσκονται στη λίστα της Interpol. Σύμφωνα με τον Guardian, δεν θα ανακοινωθεί ποια ακριβώς θα είναι αυτά παρά μόνο λίγες μέρες πριν το λανσάρισμα. Περιλαμβάνουν, πάντως, μια αλαβάστρινη επιγραφή του 3ου αι που κλάπηκε από τον ναό Awwam της Υεμένης, ένα ανάγλυφο από ελεφαντόδοντο του 7ου αι που λεηλατήθηκε από το Μουσείο της Βαγδάτης και ένα ειδώλιο του 5ου ή 6ου αι που κλάπηκε από ένα συγκρότημα ναών στο Ρατζαστάν της Ινδίας.

Στόχος του συγκεκριμένου μουσείου, σε αντίθεση με κάθε άλλου παραδοσιακού μουσείου, δεν είναι να μεγαλώσει τη συλλογή του, αλλά σταδιακά να αδειάζει, καθώς τα αντικείμενα θα επιστρέφουν –ιδανικά– εκεί όπου ανήκουν.

Όπως κατέληξε η Azoulay, «παρόλο που η εν λόγω εικονική έκθεση δεν θα μπορέσει να αναπληρώσει τη φυσική έλλειψη αυτών των έργων τέχνης, θα αποκαταστήσει τουλάχιστον μια θεμελιώδη πρόσβαση σε αυτά και θα συμβάλλει στην ενίσχυση της υπεράσπισης για την επιστροφή τους».

«Το project αυτό φιλοδοξεί να φανταστούμε ένα μουσείο που δεν έχει δημιουργηθεί ξανά, όπου η παρουσίαση του κάθε εκθέματος θα είναι μια βαθιά βουτιά στο σύμπαν του, στα πολιτιστικά και κοινωνικά κινήματα μέσα από τα οποία γεννήθηκε».