ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΩΡΑΪΤΗΣ: «ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΛΟ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΚΩΣΤΑΛΕΞΙ»
Ο Κωνσταντίνος Μωραΐτης εξηγεί γιατί μετέφερε στο θέατρο τη συγκλονιστική ιστορία της Ελένης Καρυώτη από το Κωσταλέξι και γιατί η κοινωνία μας σήμερα δεν είναι τελικά πολύ διαφορετική.
Ψυχική νόσος. Στίγμα. Εγκλεισμός. Τα συνταρακτικά γεγονότα που συνέβησαν στο Κωσταλέξι το 1978 καταγράφηκαν αμυδρά στη μνήμη μου από όταν ήμουν παιδί. Δεν ξέρω αν έγινε τότε ακριβώς ή σε όσα ακολούθησαν, ούτε θυμάμαι τις λεπτομέρειες. Άλλωστε, το τοπωνύμιο «Κωσταλέξι» κατέληξε να χρησιμοποιείται στην καθομιλουμένη ως χαρακτηρισμός για περιπτώσεις παρόμοιες με εκείνη της 29χρονης τότε Ελένης Καρυώτη, η οποία έπασχε από σχιζοφρένεια. Μετά από ανώνυμη τηλεφωνική καταγγελία, η αστυνομία τη βρήκε έγκλειστη στο υπόγειο του σπιτιού της οικογένειας, βρώμικη και σε ημιάγρια κατάσταση. Το ιστορικό αυτό γεγονός υπήρξε η αφορμή για την ομώνυμη θεατρική παράσταση της ομάδας 812:Coal Theatre Company, που παρουσιάζεται στο Θέατρο Οδού Κυκλάδων – Λευτέρης Βογιατζής, σε σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Μωραΐτη και παραγωγή της εταιρείας Λυκόφως.
Εκτός από τη σκηνοθεσία, ο Κωνσταντίνος Μωραΐτης υπογράφει τη σύλληψη και τη δραματουργία, ενώ συμμετέχει ως ένας από τους τρεις ερμηνευτές επί σκηνής (μαζί του παίζουν η Άλκηστις Νικολαΐδη και η Ζωγραφιά Μεντεσίδου). Το θεατρικό «Κωσταλέξι» ξεκίνησε την πορεία του στα τέλη Απριλίου 2023 από το θέατρο Θησείον, για 17 παραστάσεις, με ένα ξεκάθαρο trigger warning: Η παράσταση περιέχει σκηνές βίας.
Ρωτάω τον Κωνσταντίνο Μωραΐτη αν περίμεναν τα απανωτά sold out τότε και απαντάει χωρίς να μασάει τα λόγια του: «Φυσικά και δεν περιμέναμε τα απανωτά sold out, Μάιο μήνα μεταμεσονύκτια παράσταση. Αρχίζαμε πέρσι στις 23:30 στο Θησείον με θεματική Κωσταλέξι – νομίζω ούτε εγώ θα πήγαινα».
Ο Κωνσταντίνος Μωραΐτης και το «Κωσταλέξι»
– Αν σου ζητούσα την πρώτη λέξη που σου έρχεται συνειρμικά στο μυαλό όταν ακούς το τοπωνύμιο Κωσταλέξι, ποια θα ήταν αυτή και γιατί;
Δειλία. Ήξεραν όλοι και δείλιασαν, κοίταξαν το σπιτάκι τους και τη βολή τους. Ξέρετε, αυτό είναι νοοτροπία και εμείς σαν λαός είμαστε μπολιασμένος σε αυτή την νοοτροπία. «Να μην ανακατεύεσαι, εσύ τη δουλειά σου να κοιτάς, όταν βλέπεις ξύλο ή φασαρία να τρέχεις μακριά, τι σε νοιάζει τι κάνει ο άλλος;» και διάφορα τέτοια μικροαστικά κατάλοιπα που άφησαν οι προηγούμενες δεκαετίες, που όλοι ήταν καλά παιδιά και παιδιά του θεού και ήταν σπίτι δουλειά, δουλειά σπίτι. Αν κάνουμε τις κατάλληλες αναγωγές, θα δούμε ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι δίπλα μας ακόμα και σήμερα, απλώς φοβόμαστε γιατί εκεί θα καταλάβουμε ότι τελικά εμείς είμαστε η Ελένη Καρυώτη και ζούμε το Κωσταλέξι μας. Η επιλογή του να μην θέλουμε να ξέρουμε πάντα νικάει.
– Πώς προέκυψε το ενδιαφέρον σου για τη συγκεκριμένη υπόθεση και η θεατρική έμπνευση;
Κάποια στιγμή μέσα στην καραντίνα καθόμουν μαζί με την Άλκηστι στο σπίτι και κουβεντιάζαμε για τον εγκλεισμό και τι συνέπειες θα έχει στον σύγχρονο άνθρωπο όταν τελειώσει. Καταλήξαμε ότι τελικά όσο σκληρό και αν είναι, κάποιος μας έπεισε ότι η ζωή είναι ωραία. Όπως και την Ελένη. Η Ελένη Καρυώτη κατάφερε κάτι τεράστιο, να αποδεχθεί τη ζωή της όπως είναι. Εμάς μας έχουν πείσει ότι η ζωή είναι ωραία, οπότε μετά τρώμε τα μούτρα μας και λέμε «μα γιατί;» σαν κακομαθημένα παιδιά.
– Είναι μια παράσταση στη λογική του θεάτρου ντοκιμαντέρ; Πώς διαρθρώνεται;
Στοιχεία από τα πρακτικά της δίκης, μαρτυρίες και φυσικά το βασικό story line, η ιστορία της Ελένης. Με στοιχεία physical theatre, αφήγησης και διαλόγων πάμε να πούμε την ιστορία. Και με μπόλικο, φυσικά, το στοιχείο της παράδοσης. Μέσα σε αυτό, κάποια στιγμή μέσα στις πρόβες, πήρα την απόφαση να ανοίξω την ιστορία.
Με αφορμή την υπόθεση Κωσταλέξι να μιλήσουμε και για την αθάνατη ελληνική επαρχία. Το πόσο όμορφη δεν είναι, το πόσο όμορφους ανθρώπους δεν έχει, το πόσο σκληρή είναι και πόσα εγκλήματα ανά τα χρόνια έχουν συγκαλύψει. Η Ελένη Καρυώτη τους ξεμπρόστιασε όλους.
– Έχεις επιχειρήσει ποτέ κάτι ανάλογο;
Ναι, σε όλες μου τις δουλειές έτσι δουλεύω, δεν ξέρω να δουλεύω αλλιώς.
Ερευνώντας μια σκοτεινή υπόθεση
– Υπήρξαν στοιχεία για την υπόθεση που αναδύθηκαν κατά τη διάρκεια της έρευνας προκαλώντας σου έκπληξη;
Δεν ήξερα ότι ο εισαγγελέας είχε προτείνει να είναι υπόδικο όλο το χωριό – μιας που ήξερε και δεν μίλαγε. Δεν ήξερα ότι τελικά αθωώθηκαν τα αδέλφια και πήραν ξανά την Ελένη στο μπουντρούμι για άλλα 20 χρόνια. Όπως επίσης δεν ήξερα ότι η Ελένη από το 1998 είναι αγνοούμενη.
– Τελικά, 45 χρόνια μετά, σε ποιο βαθμό θεωρείς ότι έχουμε εξελιχθεί ως κοινωνία;
Είμαστε ακόμα άνθρωποι που νομίζουν πως παίρνουμε αξία από τα likes, ψάχνοντας να βρούμε κάτι κακό στον άλλον, είμαστε άνθρωποι χωρίς φως, χωρίς ύπαρξη, το σύστημα όλο είναι ένα Κωσταλέξι. Σου λέει να μην μιλάς, να μην ασχολείσαι, να κοιτάς την δουλίτσα σου. Είναι η διαπλοκή, η διαφθορά, είναι το φακελάκι, είναι αυτός που γίνεται υποχείριο του οποιουδήποτε για να ανέλθει και καταλήγω ότι έτσι είναι η ανθρώπινη φύση τελικά. Μικρούλα. Και για γίνει μεγάλη και να φτάσει στο Θείον –και δεν το λέω χριστιανικά– έχουμε χιλιάδες χρόνια ακόμα μπροστά μας.
– Ποια θεωρείς ότι είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα της εποχής μας;
Ότι ο καθένας σήμερα έχει το κάθε δικαίωμα να κρίνει, να καταδικάζει, να αυτοδιορίζεται δικαστής, δικηγόρος, ψυχίατρος, κριτικός. Η εποχή μας είναι λες και πρέπει να έχουμε άποψη για όλα, κι αν δεν έχουμε, είμαστε ένοχοι, συνένοχοι. Παριστάνουμε τους προοδευτικούς, τους ανθρωπιστές, καταργώντας λέξεις προσβλητικές, ενώ οι πράξεις και η νοοτροπία μας δεν προοδεύουν. Είναι τρομακτικό το πρόσωπο του φανατικού, που μισεί αυτόν που κατηγορείται, μόνο και μόνο για να υπάρξει, επειδή χωρίς έναν εγκληματία ο ίδιος είναι ανύπαρκτος. Αυτοί οι άνθρωποι που τρέφονται από το κακό και αποκτούν μέσω αυτού λόγο ύπαρξης είναι σίγουρο, κατά τη γνώμη μου, ότι προκαλούν και οι ίδιοι μεγάλα κακά στα σπίτια τους και στο κοινωνικό σύνολο. Όλοι ζητάμε, χωρίς όμως να θέλουμε να χάσουμε. Είμαστε μια κοινωνία δικαιωματιστών.
– Τι εισέπραξες από το κοινό στην πρώτη φάση των παραστάσεων;
Είχαν έρθει στη γενική και σε πρόβες κάποιοι φίλοι που εμπιστεύομαι πολύ και τους έβλεπα παγωμένος με το τέλος της παράστασης. Πίστευα ότι είναι αυτά τα τερτίπια που κάνουν οι ηθοποιοί μεταξύ τους, που το παίζουν πάντα σοκαρισμένοι με κάτι. Η πρεμιέρα για εμένα δεν ήταν οδηγός, γιατί είχε πάλι το θέατρο κόσμο.
Η δεύτερη βδομάδα ήταν για εμάς το στοίχημα. Όταν άρχισαν να έρχονται θεατές, εκεί είδαμε τη δύναμη της παράτασης. Έφευγαν σοκαρισμένοι. Για πολλούς λόγους, και επειδή δεν ξέρανε την ιστορία και επειδή η παράσταση είναι σκληρή.
– Θες να μου πεις μια φράση που κρατάς πάνω απ’ όλα από την παράσταση;
Δεν είναι φράση… Όλη η καθημερινότητα είναι ένας αγώνας, περνάς δύσκολες στιγμές, περνάς και όμορφες στιγμές. Ένα αγώνισμα είναι και σε ένα αγώνισμα δεν είναι όλα όμορφα, έχει την επίπονη διαδικασία της προπόνησης, υπάρχει η ήττα, αλλά έρχονται και τα στεφάνια.
– Μέχρι πότε θα παίζεται το «Κωσταλέξι»;
Το «Κωσταλέξι» είναι για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων. Μετά θα γίνει και μια μικρή περιοδεία σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας.
– Έχετε κάτι άλλο στα σκαριά ως ομάδα ή εσύ προσωπικά;
Θα κάνουμε με την Άλκηστι Νικολαΐδη το «Ultras - Μέρος Β'». Πέρσι, παρουσιάσαμε στην κεντρική σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά το «ULTRAS - Μέρος Α'». Ήταν μια παράσταση για την εξέδρα, που μετέφερε στη σκηνή μαρτυρίες φιλάθλων, οπαδών, θυμάτων, θυτών και παλαίμαχων ποδοσφαιριστών, σε μια προσπάθεια να ερμηνευτεί το φαινόμενο του χουλιγκανισμού.
Παντρεύοντας τις δύο μεθόδους μας –το physical threatre και την τεχνική Meisner– είχαμε κάνει μια έρευνα αρχικά παίρνοντας συνεντεύξεις από οπαδούς και στη συνέχεια έγραψε η Άλκηστις το κείμενο. Τώρα, έχουμε αρχίσει να παίρνουμε συνεντεύξεις για το Μέρος Β', στο οποίο θα ακουστεί η πλευρά μόνο των οπαδών και θα είναι πάλι σε κεντρική σκηνή της Αθήνας.
Θέατρο Οδού Κυκλάδων – Λευτέρης Βογιατζής: Κυκλάδων 11, Κυψέλη. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00 – Κλείσε εισιτήρια
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
