ΤΙ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΤΩΝ ΜΑΤΙΩΝ ΣΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΣΟΥ

Τα μάτια σου είναι το πιο σπουδαίο όργανο των αισθήσεών σου. Κι όμως υπάρχουν τόσα που δεν ξέρεις γι’ αυτά και όσα κρύβει το χρώμα τους.

Το ήξερες ότι το χρώμα των ματιών σου είναι μοναδικό στον κόσμο, σαν το αποτύπωμά σου; Το ήξερες, επίσης, ότι δύο γονείς με μπλε μάτια κατά 99% θα κάνουν παιδί με μπλε μάτια, ενώ για δύο γονείς με καστανά μάτια, οι πιθανότητες αυτές είναι κατά πολύ μικρότερες (γύρω στο 75%); Τα μάτια σου είναι το πιο σπουδαίο όργανο των αισθήσεών σου, κι όμως υπάρχουν τόσα που δεν ξέρεις γι’ αυτά και όσα κρύβει το χρώμα τους.

Ήξερες, για παράδειγμα, ότι το χρώμα των ματιών σου μαρτυρά την καταγωγή σου, αλλά και στοιχεία της ιδιοσυγκρασίας σου;

Το καστανό χρώμα ματιών προϋπήρχε κάθε άλλου χρώματος

Οι πρώτοι άνθρωποι στη γη είχαν καστανό χρώμα ματιών. Κάποια στιγμή στην ιστορία του ανθρώπου, περίπου 10.000 χρόνια πριν, λόγω κάποιας γενετικής μετάλλαξης στο γονίδιο που καθορίζει το χρώμα, μειώθηκε η παραγωγή μελανίνης, σε βαθμό που δεν ήταν επαρκής για να χρωματίσει τα μάτια καστανά και έτσι σε κάποια περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, στη βόρεια Ευρώπη, γεννήθηκε ο πρώτος άνθρωπος με μπλε μάτια.

Emma Watson Invision/AP Evan Agostini

Στις μέρες μας το καστανό χρώμα παραμένει το πιο σύνηθες στον κόσμο, ενώ χάρη στα υψηλά επίπεδα μελανίνης του, τα άτομα που έχουν αυτό το χρώμα είναι και πιο ανθεκτικά στις ασθένειες των ματιών. Τα ανοιχτόχρωμα μάτια είναι πιο συνηθισμένα στην Αμερική, τη Δυτική Ασία και την Ευρώπη, ενώ τα σκούρα καστανά μάτια επικρατούν στην Αφρική, τη Νοτιοανατολική και Ανατολική Ασία.

Lady Gaga AP Photo Ashley Landis

Έχουν, ωστόσο, και τα καστανά μάτια τις αποχρώσεις τους. Υπάρχουν, για παράδειγμα, τα πολύ ανοιχτά καστανά, με μικρές πράσινες κουκίδες στην ίριδα. Η καταγωγή αυτής της απόχρωσης προσδιορίζεται στη Μικρά Ασία, τη Βραζιλία, την Ισπανία και τη Βόρεια Αφρική.

Όλοι οι γαλανομάτηδες έχουν έναν κοινό πρόγονο

Φυσικά, έπειτα από την πρώτη αυτή μετάλλαξη, προέκυψαν αμέτρητες παραλλαγές σε αποχρώσεις του μπλε, του πράσινου, του γκρι, αλλά και του καστανού.

Jared Leto Invision/AP Richard Shotwell

Παραμένουν, όμως, σπάνιες και περιορισμένες. Για την ακρίβεια, μόνο 8-10% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει μπλε μάτια, εκ των οποίων οι περισσότεροι ζουν (όπως είναι λογικό) στη Βόρεια Ευρώπη. Κι αν το χρώμα είναι σύνηθες και στην Αμερική, είναι λόγω όσων μετανάστευσαν εκεί από την Ανατολική Ευρώπη, την Ιρλανδία και τη Μεγάλη Βρετανία.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η εξέλιξη στο χρώμα των ματιών έχει να κάνει με τις μετακινήσεις πληθυσμών από πιο ζεστά σε πιο κρύα κλίματα. Ο λόγος, πάντως, που τα σκουρόχρωμα μάτια επικρατούν στα ζεστά κλίματα, όπως στην Ασία και την Αφρική, είναι η μελανίνη που προστατεύει τα μάτια από τον ήλιο και τη φθορά της UV ακτινοβολίας.

Ian Somerhalder Invision/AP Richard Shotwell

Το πιο σπάνιο χρώμα ματιών και πού εντοπίζεται

Μέχρι πρόσφατα οι επιστήμονες πίστευαν ότι ένα μόνο γονίδιο είναι υπεύθυνο για το χρώμα των ματιών μας. Αποδείχθηκε, όμως, πως είναι 16 τα γονίδια που μπορεί να το επηρεάσουν και να παράγουν κάποιες εξαιρετικά σπάνιες αποχρώσεις, όπως το γκρι. Το χρώμα αυτό αρχικά μοιάζει σαν μπλε, όμως αν το παρατηρήσεις θα δεις ότι έχει μέσα του καστανούς και χρυσαφί τόνους, γι’ αυτό και σε κάθε άνθρωπο μοιάζει διαφορετικό. Λιγότερο από το 1% του πληθυσμού έχει γκρι μάτια, ωστόσο δεν είναι αυτό το σπανιότερο χρώμα, είναι το πράσινο!

Kate Hudson Invision/AP Vianney Le Caer

Παρόλο που το πράσινο χρώμα μπορεί να προκύψει φυσικά σε όλες τις φυλές, περίπου το 16% των ανθρώπων με πράσινα μάτια έχουν γερμανική ή κέλτικη καταγωγή. Για την ακρίβεια, το 86% όσων έχουν γεννηθεί στην Ιρλανδία ή τη Σκωτία έχει πράσινα μάτια, όπως λένε οι ειδικοί.

Nicole Richie Invision/AP Evan Agostini

Επίσης πολύ σπάνιο χρώμα είναι το πολύ ανοιχτό καφέ, το κεχριμπαρένιο (θυμάστε τη «Δασκάλα με τα Χρυσά Μάτια» του Στρατή Μυριβήλη; Αυτό το χρώμα πρέπει να είχε!) Τα μάτια αυτά ανήκουν στην οικογένεια των καστανών, όμως δεν έχουν ούτε καφέ, ούτε πορτοκαλί, ούτε έχουν πράσινες αποχρώσεις μέσα τους. Το χρώμα τους θα μπορούσε πραγματικά να χαρακτηριστεί χρυσό. Τα άτομα με αυτή την απόχρωση έχουν συνήθως καταγωγή από Ισπανία, Λατινική Αμερική, Νότια Αφρική ή Ασία.

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι έχει βρεθεί πως τα άτομα με ανοιχτόχρωμα μάτια έχουν μεγαλύτερη ανοχή στον πόνο. Σύμφωνα με μελέτη σε 58 εγκύους, οι γυναίκες με γαλανά και πράσινα μάτια δήλωσαν ότι υπέφεραν λιγότερο όταν γέννησαν με φυσιολογικό τοκετό, ενώ εμφάνισαν και μικρότερα ποσοστά επιλόχειας κατάθλιψης, συγκριτικά με τις γυναίκες με πιο σκούρα μάτια.

Kate Bosworth Invision/AP Richard Shotwell

Υπάρχουν και άνθρωποι με διαφορετικό χρώμα σε κάθε μάτι

Ανάμεσα στις πολλές εντυπωσιακές παραλλαγές στο χρώμα των ματιών συναντάμε και την ετεροχρωμία, μια σπάνια κατάσταση που εμφανίζεται σε ποσοστό μικρότερο του 1% παγκοσμίως. Αυτό συμβαίνει λόγω ανομοιογενούς συγκέντρωσης μελανίνης στο κάθε μάτι και μπορεί να έχει γενετική προέλευση ή να προέκυψε λόγω κάποιου σπάνιου συνδρόμου ή λόγω ατυχήματος σε κάποιο μάτι. Σε κάθε περίπτωση, η ετεροχρωμία ούτε πάθηση θεωρείται, μα ούτε και επηρεάζει την οπτική οξύτητα.

Johnny Depp Invision/AP Joel C Ryan

Μαύρα μάτια δεν υπάρχουν

Μπορεί κάποιοι άνθρωποι να έχουν εξαιρετικά σκουρόχρωμα μάτια, όμως δεν είναι μαύρα. Απλά το καφέ χρώμα είναι τόσο σκούρο που σχεδόν αναμειγνύεται με το μαύρο χρώμα της κόρης και κάνει τα μάτια να δείχνουν μαύρα.

Γιατί δεν γίνεται να υπάρξουν μαύρα μάτια; Επειδή, σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα μαύρα αντικείμενα έχουν την τάση να απορροφούν τη UV ακτινοβολία περισσότερο, οπότε αν κάποιος είχε μαύρα μάτια θα δυσκολευόταν να ανεχτεί το φως του ήλιου. Θα είχε, δηλαδή, προβλήματα στην όραση και στην υγεία του ματιού.

Jennifer Connelly Invision/AP Joel C Ryan

Χρώμα (δεν) αλλάζουνε τα μάτια

Γίνεται να αλλάξουμε το χρώμα των ματιών μας; Γεγονός είναι ότι το χρώμα των ματιών ενός βρέφους μπορεί να αλλάξει καθώς μεγαλώνει, ενώ τα μάτια δείχνουν να γίνονται πιο ανοιχτόχρωμα στους ηλικιωμένους. Πέρα από αυτό, όμως, το χρώμα, που όπως είπαμε καθορίζεται από τη χρωστική μελανίνη, δεν αλλάζει.

Στις μέρες μας υπάρχουν χειρουργικές επεμβάσεις, κατά τις οποίες τοποθετείται στον ασθενή εμφύτευμα ίριδας και έπειτα από 3-4 συνεδρίες με laser, μπορεί να αποκτήσει ένα χρώμα κοντά στο επιθυμητό. Καθώς, όμως, πρόκειται για μια καθαρά αισθητική επέμβαση με διάφορους κινδύνους (ακόμα και απώλεια όρασης), λίγοι γιατροί αναλαμβάνουν να την πραγματοποιήσουν, το δε κόστος είναι εξαιρετικά υψηλό.

Αν θέλεις, λοιπόν, οπωσδήποτε να αλλάξεις το χρώμα των ματιών σου, η ασφαλέστερη λύση είναι μία: έγχρωμοι φακοί επαφής. Θα τους βρεις σε κάθε πιθανή απόχρωση, ενώ διατίθενται και με βαθμούς, αν έχεις π.χ. μυωπία.