ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΑΝ ΝΙΩΘΕΙΣ ΕΝΟΧΕΣ ΠΟΥ ΚΑΠΟΙΟΙ ΥΠΟΦΕΡΟΥΝ ΕΝΩ ΕΣΥ ΖΕΙΣ ΜΕ ΑΝΕΣΗ

Όταν παρακολουθείς από την ασφάλεια του σπιτιού σου να συμβαίνουν στον κόσμο τα πάνδεινα, είναι πιθανό να νιώσεις ενοχές. Τι σημαίνει αυτό και πώς μπορείς να το μετατρέψεις σε κάτι γόνιμο;

Το γεγονός ότι ο κόσμος γύρω μας είναι πλημμυρισμένος από την αδικία ενώ εμείς δεν υποφέρουμε αρκεί για να γεμίσει πολλούς από εμάς ενοχές. Ζούμε σε μια εποχή που υπάρχει τόση αδικία και πόνος γύρω μας. Κάθε μέρα διαβάζουμε και παρακολουθούμε καταστροφές που επηρεάζουν, ισοπεδώνουν, στοιχειώνουν τις ζωές εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. Πλημμύρες, καύσωνες, πυρκαγιές, πόλεμοι, φυσικές καταστροφές, τρομερά δυστυχήματα, εγκλήματα, πρόσφυγες, γυναίκες, παιδιά, άνθρωποι που στερούνται βασικά ανθρώπινα δικαιώματα… Αυτός είναι ο κόσμος μας.

Την ίδια στιγμή, εμείς βρισκόμαστε στη ζεστασιά –ή στη δροσιά, ανάλογα την εποχή– του σπιτιού μας και απολαμβάνουμε το κρασί ή τον καφέ μας. Τα παιδιά μας κοιμούνται ασφαλή στα κρεβάτια τους και το πρωί πηγαίνουν στο σχολείο τους. Ακόμα κι αν αντιμετωπίζουμε καθημερινές δυσκολίες, ζούμε μία καλή και κυρίως ασφαλή ζωή. Πώς λοιπόν να μην έχουμε ενοχές;

Οι ενοχές οφείλονται στην ενσυναίσθηση

Σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτό το συναίσθημα είναι απολύτως φυσιολογικό και ανθρώπινο. Προέρχεται από την ενσυναίσθηση που νιώθουμε για τους ανθρώπους γύρω μας, όταν βάζουμε τους εαυτούς μας στη θέση των πληγέντων. Μάλιστα, ακόμα κι αν αυτό αρχικά δεν το περιμένουμε, η ενσυναίσθηση δεν περιορίζεται σε όσους γνωρίζουμε, αλλά επεκτείνεται σε ξένους, σε αλλόθρησκους, σε ανθρώπους από άλλες φυλές, που μιλάνε άλλη γλώσσα…

Με λίγα λόγια, αυτό που μας συμβαίνει είναι ότι συνδεόμαστε με την ευρύτερη ανθρώπινη εμπειρία. Νιώθουμε στεναχώρια για τους συνανθρώπους μας που υποφέρουν και μετά μας πλημμυρίζουν οι ενοχές. Πώς τολμάμε να παραπονιόμαστε για το παραμικρό στη ζωή μας όταν είμαστε τόσο τυχεροί;

Στιγμιότυπο από το χωριό Πετρίλια Δομοκού και τις καταστροφές που προκάλεσε η κακοκαιρία "Elias". ΝΑΣΟΣ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ/EUROKINISSI

Κατά κάποιο τρόπο, βιώνουμε αυτό που οι ειδικοί περιγράφουν ως την ενοχή ή το σύνδρομο του επιζώντα: κάποιος νιώθει ενοχές επειδή δεν υποφέρει, επειδή «γλίτωσε» από το βάσανο, ενώ νιώθει αβοήθητος στην προσπάθειά του να προσφέρει.

Παράλληλα, δεν είναι απίθανο να νιώθουμε ενοχές όχι μόνο για εμάς τους ίδιους αλλά και για όλους όσοι βρίσκονται σε αντίστοιχη «προνομιακή» κατάσταση σαν τη δική μας. Μάλιστα, κάποιες φορές θυμώνουμε με τον εαυτό μας αλλά και με τους άλλους «προνομιούχους»: Πώς διασκεδάζουμε; Πώς ξοδεύουμε; Πώς πάμε διακοπές όταν οι άλλοι υποφέρουν τόσο άδικα;

Είναι η λύση να κλείσουμε την τηλεόραση;

Μία λύση που προτείνουν κάποιοι είναι να αποφεύγουμε να διαβάζουμε ή να παρακολουθούμε ειδήσεις. Όμως, αυτό δεν είναι ούτε εφικτό ούτε και λογικό να γίνεται. Το ότι δεν θα τα βλέπουμε δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρχουν, ούτε θα μπορούμε να αγνοούμε τα πάντα για πάντα. Αν ήμασταν εμείς στη θέση αυτών των ανθρώπων, θα θέλαμε να μας αγνοούν; Άλλωστε, δεν είναι ο στόχος μας να τυφλωθούμε και να κουφαθούμε μπροστά στη δυστυχία και την αδικία, μόνο και μόνο για να μη στεναχωριόμαστε.

Freepik

Το θλιβερό συναίσθημα όταν βλέπουμε κάποιον να υποφέρει είναι μια φυσική αντίδραση, αν και άβολη. Η λύση δεν είναι να αποφεύγεται. Ωστόσο, είναι ζωτικής σημασίας να βρούμε μια ισορροπία μεταξύ της ενημέρωσης και της προστασίας της ψυχικής και συναισθηματικής μας ευημερίας. Η υπερκατανάλωση αρνητικών ειδήσεων είναι πολύ πιθανό να μας οδηγήσει σε άγχος και συναισθηματική κόπωση. Χρειάζεται λοιπόν καταρχάς να θέσουμε υγιή όρια στην κατανάλωση ειδήσεων. Σημαντικό είναι να επιλέγουμε αξιόπιστες πηγές ειδήσεων, οι οποίες παρέχουν ακριβή και ισορροπημένη ενημέρωση, αποφεύγοντας τον εντυπωσιασμό ή το υπερβολικά λεπτομερές περιεχόμενο, που μπορεί να είναι περισσότερο αγχωτικό παρά ενημερωτικό.

Αντί να μας παραλύσουν οι ενοχές, ας μας κινητοποιήσουν

Δεν είναι μόνο ηθικά σωστό, αλλά επίσης υγιές και ανθρώπινο να βιώνουμε τα δυσάρεστα συναισθήματα που προκύπτουν όταν αισθανόμαστε ασφαλείς ενώ άλλοι υποφέρουν. Σίγουρα έτσι ενισχύεται η αίσθηση αλληλεγγύης με όσους υποφέρουν, βοηθώντας να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των δικών μας εμπειριών και των εμπειριών των άλλων.

Το σημαντικό είναι ότι συχνά, όταν έχουμε επίγνωση της δυσφορίας τόσων πολλών, ωθούμαστε σε δράση. Αναζητούμε να κάνουμε κάτι για τον πόνο τους, ώστε να υπάρχει μια αίσθηση δικαιοσύνης, να γνωρίσουν κι εκείνοι περισσότερη άνεση σαν αυτή που νιώθουμε ότι έχει δοθεί σε εμάς.

iStock

Ίσως κινητοποιηθούμε περισσότερο για να υποστηρίξουμε (οικονομικά ή με εθελοντική εργασία κ.ά.) σκοπούς ή οργανώσεις που εργάζονται για τα θέματα που μας απασχολούν, ίσως ευαισθητοποιηθούμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ίσως συμμετάσχουμε σε διαδηλώσεις, ίσως προσφέρουμε με όποιον τρόπο μπορούμε ώστε να γίνουμε μέρος της λύσης ενός προβλήματος, ίσως μιλήσουμε και κινητοποιήσουμε και τους φίλους μας γι’ αυτόν τον σκοπό.

Αντιμετωπίζοντας τις ενοχές μας

Δεν έχει καμία αξία να νιώθουμε ένοχοι και για τις ενοχές μας. Χρειάζεται βέβαια να ακούσουμε και να κατανοήσουμε τα συναισθήματά μας και να μιλήσουμε γι’ αυτά – στους φίλους μας, στον θεραπευτή μας, σε κάποιον δικό μας άνθρωπο.

iStock

Θα μας βοηθήσει επίσης να καταγράψουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας σε ένα ημερολόγιο και στη συνέχεια να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν κάποιες καταστάσεις που δεν είναι υπό τον έλεγχό μας.

Είναι αναμενόμενο και φυσιολογικό να αισθανόμαστε ανίσχυροι κατά καιρούς. Αντί όμως να νιώθουμε ενοχές γι’ αυτά που έχουμε, ας εστιάσουμε σε αυτά που μπορούμε να δώσουμε στους άλλους. Δράση που ίσως να μην είχαμε κάνει ποτέ, αν είχαμε κλείσει τα μάτια μας στον πόνο.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.