ΑΠΟ ΠΟΙΑ ΗΛΙΚΙΑ ΜΠΟΡΕΙ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΝΑ ΠΗΓΑΙΝΕΙ ΜΟΝΟ ΤΟΥ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ;

Η ανασφάλεια των γονιών και η υπερπροστασία τους μπορεί να είναι πιο επικίνδυνες για την υγιή ψυχική ανάπτυξη του παιδιού από τους κινδύνους που εγκυμονεί το να πηγαίνει μόνο του στο σχολείο. Από ποια ηλικία όμως είναι αυτό ασφαλές;

Θυμάμαι να επιστρέφω για πρώτη φορά μόνη μου από το φροντιστήριο Αγγλικών σε ηλικία 8 ετών. Η απόσταση ήταν 2 τετράγωνα (μιας τυπικής αθηναϊκής γειτονιάς) και ήταν απόγευμα. Είχαν προηγηθεί και κάποιες ακόμα επιστροφές με παρέα συμμαθητών μου, όμως εκείνη τη φορά ήμουν εντελώς μόνη. Και δεν θα ξεχάσω πόσο περίεργα είχα νιώσει. Ωραία περίεργα!

Τα αντανακλαστικά μου ήταν απόλυτα τεντωμένα. Η καρδιά μου χτυπούσε λίγο πιο δυνατά από ό,τι συνήθως. Διέσχισα δύο δρόμους κοιτάζοντας 4 φορές αριστερά και δεξιά. Και όταν έφτασα κάτω από την πολυκατοικία και είδα τη μαμά μου στο μπαλκόνι, μόνο τότε ησύχασα. Η ίδια, από την άλλη, μόνο τότε αγχώθηκε, γιατί δεν ήξερε ότι η παρέα μου δεν είχε έρθει στο φροντιστήριο εκείνη την ημέρα και θα γυρνούσα μόνη.

Την κόρη μου την άφησα για πρώτη φορά να πάει μόνη της στο σχολείο στην έκτη δημοτικού. Το σχολείο είναι απέναντι από το σπίτι μας. Υπερβολική; Υπερβολικότατη. Είχε, όμως, να διασχίσει έναν δρόμο διπλής κατεύθυνσης. Και εκείνη την εποχή είχα διαβάσει μια μελέτη που έλεγε ότι «τα παιδιά δεν έχουν την αντιληπτική κρίση και τις κινητικές δεξιότητες να διασχίσουν μόνα τους έναν πολυσύχναστο δρόμο μέχρι να γίνουν 14 ετών» – τα 11, δηλαδή, ήταν υπέρβαση. Έπαθε κάτι; Όχι. Την έκανε αυτό να νιώσει περισσότερη αυτοπεποίθηση; Εννοείται. Μου έδωσε και εμένα το έναυσμα να την αφήσω μερικούς μήνες μετά να πάει μόνη της και στο πάρκο; Φυσικά. Και πάλι χωρίς να κινδυνεύσει.

Έχουμε πραγματικά λόγους να ανησυχούμε;

Ξέρω ότι δεν είμαι η μοναδική με αυτές τις αγωνίες. Σε αντίθεση με τα δικά μας παιδικά χρόνια, ελάχιστοι μαθητές περπατούν στις μέρες μας μόνοι τους για να πάνε στο σχολείο. Για τα παιδιά, οι μαθητές αυτοί είναι και οι πιο… cool. Οι γονείς των υπολοίπων, ωστόσο, θα σου απαντήσουν ότι δεν είναι μόνο ο κίνδυνος του δρόμου που τους ανησυχεί, αλλά και της παρενόχλησης ή και αρπαγής παιδιών που δείχνουν ευάλωτα. Έχετε σίγουρα ακούσει για το λευκό (ή μαύρο) βανάκι που παραμονεύει στις γειτονιές για να αρπάξει κάποιο μοναχικό παιδί. Μήπως, όμως, πρόκειται τελικά για αστικό θρύλο;

Όταν πριν από τρία χρόνια ένα ύποπτο γεγονός με απόπειρα αρπαγής παιδιού στον Βόλο είχε έρθει στη δημοσιότητα και αφού μερικές ώρες αργότερα η Αστυνομία Μαγνησίας διαβεβαίωσε ότι το συμβάν ήταν ψευδές, ο Πρόεδρος του Χαμόγελο του Παιδιού κ. Κώστας Γιαννόπουλος είχε γράψει σε ανάρτησή του:

Σχετικά με τις «αρπαγές» παιδιών.

Όπως έχουμε πολλές φορές ενημερώσει με την αστυνομία για την παραφιλολογία που έχει διαδοθεί μέσω ψεύτικων αναρτήσεων και γεγονότων που επινόησαν κάποιοι, δεν υπάρχουν στην Ελλάδα βανάκια άσπρα, μαύρα που απαγάγουν παιδιά για όργανα κ.λ.π. και τρομοκρατούνται οι οικογένειες και τα παιδιά.

Έχουν υπάρξει μεμονωμένα περιστατικά που αφορούν ανθρώπους που προσπάθησαν να παραπλανήσουν παιδιά ή η φαντασία κάποιων παιδιών για διάφορους λόγους, ότι κάποιοι προσπάθησαν να τα απαγάγουν που αποδείχτηκαν ότι δεν ίσχυαν.

Τα λεγόμενά του είχε επιβεβαιώσει και η τότε εκπρόσωπος τύπου της ΕΛ.ΑΣ. κ. Ιωάννα Ροτζιώκου, με την οποία είχα μιλήσει και μου είχε πει χαρακτηριστικά «οι εξαφανίσεις πίσω από τις οποίες υπάρχει εγκληματική ενέργεια, όπως είναι η αρπαγή, είναι ελάχιστες και μετρημένες στα δάχτυλα». Η ίδια μου είχε εξηγήσει, ότι ένα παιδί που εξαφανίζεται συνήθως φεύγει από μόνο του ή, αν πρόκειται για αρπαγή, συνήθως είναι γονική.

Η σημασία του να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας στην ανεξαρτησία

Σε πρόσφατο άρθρο της στο PsychologyToday, η ψυχολόγος Mariah G. Schug τονίζει τη σημασία του να ενισχύουμε την ανεξαρτησία των παιδιών μας. Επιστήμονες που ολοκλήρωσαν πρόσφατα έκθεση για την κοινωνική πολιτική των ΗΠΑ γράφουν: «Τα παιδιά έχουν ανάγκη από χρόνο μακριά από την διαρκή επίβλεψη των ενηλίκων προκειμένου να αναπτυχθούν υγιώς». Το να πηγαίνουν μόνα τους στο σχολείο αποτελεί μια ιδανική ευκαιρία για να επιτευχθεί αυτό.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Η Schug εξηγεί πως «όταν τα παιδιά έχουν την ελευθερία να περιηγηθούν στη γειτονιά τους χωρίς ενήλικη επίβλεψη, αναπτύσσουν κριτικές ικανότητες. Επιπλέον, μαθαίνουν να εκτιμούν τον κίνδυνο, τις κοινωνικές τους δεξιότητες, γνωρίζουν καλύτερα το περιβάλλον τους, εξασκούνται στο να λύνουν προβλήματα και να παίρνουν αποφάσεις».

Και όλες αυτές οι εμπειρίες μεταφέρονται στην ενήλικη ζωή τους. «Οι άνθρωποι που ως παιδιά δεν απομακρύνονταν πολύ από το σπίτι είναι πιο αγχώδεις μεγαλώνοντας. Προσωπικά έχω παρατηρήσει πως τα άτομα αυτά έχουν και χειρότερες "χωροταξικές" δεξιότητες, οι οποίες είναι πολύ σημαντικές αν κανείς θέλει να ασχοληθεί με STEM τομείς».

Μελέτες συνδέουν την υπερπροστασία με την εμφάνιση κατάθλιψης, άγχος και φοβιών. Στην Journal of Pediatrics δημοσιεύτηκε πρόσφατα ένα ερευνητικό σχόλιο σύμφωνα με το οποίο η μείωση των δραστηριοτήτων που ενθαρρύνουν την ανεξαρτησία μπορεί να αποτελεί πηγή της κρίσης που παρατηρείται σήμερα στην ψυχική υγεία των νέων. «Έχει έρθει η ώρα να αποθαρρύνουμε την υπερπροστασία των παιδιών και να τους δώσουμε ευκαιρίες, κατάλληλες για την ηλικία τους, για περισσότερη αυτονομία», λέει η Schug.

ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΣΤΡΩΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΑΣ. ΜΠΟΡΟΥΜΕ, ΟΜΩΣ, ΝΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΟΥΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ.

Στο πλαίσιο αυτό τονίζει ότι «δεν αγνοούμε ότι υπάρχουν κίνδυνοι. Το να ενισχύουμε την ανεξαρτησία σημαίνει και να καθοδηγούμε τα παιδιά στις ικανότητες που πρέπει να αναπτύξουν για να προστατεύονται. Τα παιδιά μπορούν να μάθουν πώς να αποφεύγουν επικίνδυνες καταστάσεις (π.χ. την πιο ασφαλή διαδρομή για το σχολείο και τι ακριβώς πρέπει να προσέχουν). Πρέπει να μάθουν ότι δεν συνομιλούμε με αγνώστους, αλλά και πού να απευθυνθούν για βοήθεια αν υπάρξει ανάγκη.

«Οι γονείς, από την άλλη, πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ηλικία κατά την οποία το παιδί είναι έτοιμο για να πάει μόνο του είτε στο σχολείο είτε οπουδήποτε αλλού. Κάποια 7χρονα μπορούν, ενώ κάποια 9χρονα όχι. Και είναι προφανές ότι αν μια οικογένεια ζει σε μια γειτονιά με υψηλή εγκληματικότητα και το σχολείο είναι πολύ μακριά, θα πάρει άλλες αποφάσεις. Σε αντίθετη περίπτωση, όμως, που το σχολείο είναι κοντά και η διαδρομή σχετικά ασφαλής, το παιδί είναι σημαντικό να μάθει να πηγαίνει μόνο του. Δεν μπορούμε να προστατεύουμε τα παιδιά από κάθε πιθανό κίνδυνο σε αυτόν τον κόσμο. Όπως, όμως, λέει και ένα παλιό ρητό: Αφού δεν μπορούμε να στρώσουμε τον δρόμο για το παιδί μας, μπορούμε να προετοιμάσουμε το παιδί μας για τον δρόμο», καταλήγει η ψυχολόγος.