Η ΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ

Μία τριαντατετράχρονη Αγγλίδα έγινε λήπτρια μήτρας από ζωντανή δότρια –την αδελφή της– στην πρώτη σχετική μεταμόσχευση που έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η ιστορία της είναι τουλάχιστον αισιόδοξη.

Μία επιστημονική είδηση με ανθρώπινο πρόσωπο κυριάρχησε στα βρετανικά μέσα ενημέρωσης στις 23 Αυγούστου 2023: Η πρώτη επιτυχής μεταμόσχευση μήτρας στο Ηνωμένο Βασίλειο είχε λάβει χώρα στο Νοσοκομείο Τσώρτσιλ στην Οξφόρδη έξι μήνες πριν και οι ανακοινώσεις έγιναν αυγουστιάτικα, όταν όλα είχαν πάει κατ' ευχή. Λήπτρια μία τριαντατετράχρονη Αγγλίδα και δότρια η μεγάλη της αδελφή.

Η λήπτρια, η οποία ζήτησε να μη δημοσιοποιηθεί το όνομά της, γεννήθηκε με συγγενή ανωμαλία, συγκεκριμένα με ατελή ανάπτυξη μήτρας. Η μόνη λύση για να κυοφορήσει ήταν να της γίνει μεταμόσχευση μήτρας. Η αδελφή της αποφάσισε να δωρίσει τη μήτρα της, καθώς έχει ήδη κάνει τα δικά της παιδιά. Μια ιστορία αδελφικής αγάπης συναντήθηκε με την επιστήμη; Ναι, αν και δεν ήταν τόσο απλό. 

Μου χαρίζεις τη μήτρα σου;

Περισσότερες από 90 μεταμοσχεύσεις μήτρας έχουν γίνει διεθνώς, αρχής γενομένης από τη Σουηδία, το 2013. Εκτός από εκεί, ανάλογες επεμβάσεις έχουν γίνει σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία, η Κίνα, η Τσεχία, η Βραζιλία, η Γερμανία, η Σερβία και η Ινδία, στην πλειοψηφία τους από ζωντανή δότρια. Πρωτοπόροι πάντως, παραμένουν οι Σουηδοί και οι Αμερικανοί επιστήμονες. Το πιο ενθαρρυντικό; Πενήντα παιδιά έχουν γεννηθεί από αυτή τη διαδικασία, όπου περισσεύει η επιστημοσύνη αλλά και η αγάπη.

Στην επέμβαση που κράτησε εννέα ώρες και είκοσι λεπτά, πήραν μέρος τριάντα επιστήμονες και νοσηλευτές διαφόρων ειδικοτήτων. Η χειρουργός Isabel Quiroga, επιμελήτρια στο Κέντρο Μεταμοσχεύσεων της Οξφόρδης και εκ των επικεφαλής της επέμβασης, δήλωσε «ενθουσιασμένη» και «εξαιρετικά περήφανη». «Η μήτρα λειτουργεί τέλεια. Παρακολουθούμε στενά την πρόοδο της ασθενούς», ανέφερε στους δημοσιογράφους. Η λήπτρια επέστρεψε σπίτι της δέκα μέρες μετά την επέμβαση και ελπίζει ότι σύντομα θα φέρει στον κόσμο η ίδια τα –δύο, όπως επιθυμεί– παιδιά της με τη βοήθεια εξωσωματικής.

Η μεταμόσχευση αυτή έγινε η αρχή για μία σειρά μεταμοσχεύσεων μήτρας. Το φθινόπωρο του 2023 μία δεύτερη γυναίκα θα μπει στο χειρουργείο με την ίδια επιστημονική ομάδα και με την ελπίδα να κυοφορήσει η ίδια το παιδί της. Εν τω μεταξύ, η λίστα υποψηφίων ληπτριών μακραίνει. Στη Μεγάλη Βρετανία αρκετές γυναίκες βρίσκονται ήδη στο στάδιο της προετοιμασίας, ενώ η ομάδα που προχώρησε στην πρώτη αυτή επέμβαση έχει ήδη δώσει το πράσινο φως για δέκα μεταμοσχεύσεις με λήψη μήτρας από πτωματικές δότριες και πέντε από εν ζωή γυναίκες.

Μεταμόσχευση μήτρας: Η επιστήμη πίστεψε στο θαύμα

Ο συν-επικεφαλής της επέμβασης, καθηγητής χειρουργικής Richard Smith, υπεύθυνος του ιατρικού τμήματος της βρετανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης για Μεταμοσχεύσεις Μήτρας, Womb Transplant UK και διευθυντής στο γυναικολογικό τμήμα του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Imperial College στο Λονδίνου, αναφερόμενος στην «τεράστια» όπως είπε, επιτυχία του εγχειρήματος εξομολογήθηκε στον Guardian: «Νομίζω ότι η περίοδος πριν και μετά την επέμβαση ήταν η πιο αγχωτική εβδομάδα της χειρουργικής μου καριέρας, αλλά και εκείνη με τα πιο απίστευτα θετικά συναισθήματα. Δότρια και λήπτρια πετάνε στα ουράνια… Νιώθω συγκινημένος για όλο αυτό. Στην πρώτη μετά το χειρουργείο επίσκεψη, γυναίκες και γιατροί σχεδόν ξεσπάσαμε σε λυγμούς...  Είμαι ευτυχής που δότρια και λήπτρια επιστρέφουν στην κανονικότητα μετά από τα μεγάλα χειρουργεία στα οποία και οι δύο υποβλήθηκαν, αλλά και για το γεγονός ότι η λήπτρια τα πάει εξαιρετικά καλά με την αγωγή με ανοσοκατασταλτικά φάρμακα (σ.σ. αγωγή που ακολουθείται στις μεταμοσχεύσεις, προκειμένου το σώμα να μην απορρίψει ένα μεταμοσχευμένο όργανο) και αδημονεί να φέρει στον κόσμο ένα μωρό»

Πριν από την επέμβαση της μεταμόσχευσης, η 34χρονη έπρεπε να υποβληθεί σε δύο κύκλους διέγερσης των ωοθηκών, προκειμένου να ωριμάσουν ωάρια τα οποία λήφθηκαν και γονιμοποιήθηκαν μέσω της ενδοκυτταροπλασματικής ένεσης σπερματοζωαρίων (ICSI μικρογονιμοποίηση) από τον σύζυγό της. Πέντε έμβρυα έφτασαν στο στάδιο της βλαστοκύστης και καταψύχθηκαν «περιμένοντας» τη στιγμή εκείνη που η λήπτρια θα είναι έτοιμη να υποβληθεί σε εμβρυομεταφορά.

iStock

Μία μεταμόσχευση, δύο χειρουργεία

Η ημέρα της επέμβασης ξεκίνησε με την αφαίρεση της μήτρας από τη δότρια και αδελφή της λήπτριας. Μία ώρα πριν το τέλος της δικής της επέμβασης, ξεκίνησε το χειρουργείο της νεότερης αδελφής και λήπτριας.

Πριν τη μεταμόσχευση στις δύο αδελφές έγινε συμβουλευτική παρέμβαση και εξετάστηκαν από γυναικολόγους, χειρουργούς εξειδικευμένους σε μεταμοσχεύσεις, ψυχολόγους, αναισθησιολόγους, ακόμη και από εξειδικευμένους φαρμακολόγους.

Αξιολογήθηκαν επίσης και οι δύο από ανεξάρτητο αξιολογητή της βρετανικής Αρχής Ανθρώπινου Ιστού (Human Tissue Authority-HTA), ο οποίος βεβαίωσε ότι δότρια και λήπτρια γνωρίζουν τους κινδύνους του εγχειρήματος και επιβεβαίωσε ότι εκείνες θα εισέρχονταν στη χειρουργική επέμβαση με τη θέλησή τους.

Το κόστος των είκοσι πέντε χιλιάδων λιρών καταβλήθηκε από δωρεές της βρετανικής Womb Transplant.

Σε ποιες γυναίκες απευθύνεται η μεταμόσχευση μήτρας;

Γυναίκες που γεννιούνται χωρίς μήτρα –περίπου 1 στις 5.000 λένε τα στατιστικά στοιχεία– ή χωρίς λειτουργική μήτρα εξαιτίας συγγενών ανωμαλιών, αλλά και εκείνες στις οποίες η μήτρα αφαιρέθηκε εξαιτίας καρκίνου ή άλλων σοβαρών καταστάσεων, μπορούν πλέον να ελπίζουν στη μεταμόσχευση μήτρας. Αν και δεν έχει γίνει ακόμη επέμβαση «ρουτίνας», δότριες και λήπτριες αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο.

Καθώς τα όργανα από δότριες εν ζωή αυξάνουν το ποσοστό επιτυχίας της μεταμόσχευσης, οι ειδικοί στις μεταμοσχεύσεις ελπίζουν στην ευαισθητοποίηση των γυναικών που ήδη έχουν παιδιά και θέλουν να χαρίσουν την εμπειρία της κύησης σε άλλες γυναίκες προσφέροντας τη μήτρα τους. Η μεταμόσχευση μήτρας δεν χαρίζει τη μητρότητα σε μία γυναίκα, αλλά την εμπειρία της κυοφορίας. Η μητρότητα μπορεί να σημαίνει πολλά για μία γυναίκα και σίγουρα είναι ένα συναίσθημα που δεν «προαπαιτεί» την εγκυμοσύνη, αλλά βιώνεται και από γυναίκες που απέκτησαν παιδί είτε μέσω παρένθετης μητέρας, είτε μέσω υιοθεσίας. Και αν και δεν το «γέννησαν», γέννησαν την αγάπη τους γι’ αυτό.