ΤΙ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΑΝ ΔΕΝ ΕΓΚΡΙΝΟΥΝ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΟΥΣ;

Είναι σωστό να επιλέγουμε ή να παρεμβαίνουμε στην επιλογή των φίλων των παιδιών μας; Μια ψυχολόγος εξηγεί τον ρόλο των γονιών στην παιδική φιλία.

Αν έχετε παιδιά σε ηλικία που η κοινωνικοποίησή τους έχει ήδη ξεκινήσει, έχετε σίγουρα αναρωτηθεί κάποια στιγμή: Είναι σωστό να επιλέγω ή να παρεμβαίνω στην επιλογή των φίλων των παιδιών μου;

Η προφανής απάντηση που αυτόματα έρχεται στο μυαλό των περισσότερων είναι «όχι» – μεγαλώνουμε τα παιδιά μας με απώτερο σκοπό την αυτονομία, φιλοδοξώντας να αναπτύξουν τα δικά τους κριτήρια αναφορικά με τις επιλογές και τις προτιμήσεις τους, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξουν και στιγμές που θα «φάνε τα μούτρα τους». Από την άλλη, πώς μπορούμε να διαχειριστούμε μια κατάσταση κατά την οποία παρακολουθούμε το παιδί μας να πληγώνεται ή ακόμα και να κινδυνεύει από τα άτομα με τα οποία συναναστρέφεται;

Γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν οι φίλοι στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού, όχι μόνο κατά την παιδική αλλά –περισσότερο ακόμα– κατά την εφηβική ηλικία. Οι φίλοι είναι συνοδοιπόροι ζωής, επηρεάζουν την αυτοπεποίθησή μας και τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο. Δεν είναι παράλογο οι γονείς να επιθυμούν τα παιδιά τους να συναναστρέφονται με φίλους που τα κάνουν να νιώθουν καλά και που συμβάλλουν στο να αντιμετωπίζουν τη ζωή με σθένος και αισιοδοξία.

Στον αντίποδα, βέβαια, γνωρίζουμε επίσης καλά τι σημαίνει να έχεις κατά τα σχολικά σου χρόνια «φίλους» που σε πληγώνουν. Που σε κάνουν να νιώθεις απόρριψη ή ανεπάρκεια και που σε σπρώχνουν προς λανθασμένες ή επικίνδυνες αποφάσεις. Σου δίνει, όμως, η διαπίστωση αυτή το δικαίωμα να στερήσεις από το παιδί σου το δικαίωμα της επιλογής των ανθρώπων στους οποίους θα αφιερώσει τον χρόνο και την αγάπη του;

Pexels Brooklynn Hossler

«Τα παιδιά γεννιούνται με κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Εξαιτίας της γονιδιακής τους προδιάθεσης αναπτύσσουν συγκεκριμένο είδος προσωπικότητας. Ωστόσο, το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει ένα παιδί, αλλά και η συνθήκη που μοιράζεται με τους συνομηλίκους του, έχει την "δύναμη" να το μετατρέψει αυτό», λέει στο OW η σύμβουλος ψυχικής υγείας και οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια Δήμητρα Βαΐτσου, η οποία απευθύνεται στους γονείς: «Τα παιδιά από μικρή ηλικία έλκονται από ομοίους τους, αυτό είναι μία σταθερή συνθήκη που ισχύει για όλους. Oι συνομήλικοι έχουν την ικανότητα και την “δύναμη” να καθορίσουν μεγάλο μέρος της επιρροής τους στη μεταξύ τους σχέση. Χρειάζεται να θυμόμαστε ότι οι γονείς δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τους συνομηλίκους του παιδιού τους. Μπορούν όμως οι συνομήλικοι να λειτουργήσουν ως υποκατάστατο των γονιών».

Το να συμπαθούμε ή όχι κάποιους φίλους των παιδιών μας καθώς αυτά μεγαλώνουν είναι θεμιτό και ανθρώπινο. Ας φροντίσουμε, όμως, να κρατήσουμε το συναίσθημα αυτό για τον εαυτό μας (ή ας το μοιραστούμε μόνο με τον άλλο γονέα, αν υπάρχει), γιατί με το να κρίνουμε και να κατακρίνουμε αυτούς τους ανθρώπους, που βλέπουμε ότι είναι σημαντικοί για το παιδί μας σε εκείνη τη φάση ζωής του, το μόνο που καταφέρνουμε είναι να δημιουργήσουμε χάσμα στη μεταξύ μας σχέση.

Η υπερπροστασία που ασκούμε τις στιγμές εκείνες ενδέχεται να επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις ακόμα και στην προσωπικότητα του παιδιού, καλλιεργώντας του ανασφάλεια, έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό του, χαμηλή αυτοπεποίθηση.

Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι αδιαφορούμε, αλλά συμβάλλουμε με διακριτικότητα, βοηθώντας το παιδί μας να απολαμβάνει υγιείς και ευχάριστες συναναστροφές.

Μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί μας να αναπτύξει υγιείς σχέσεις

– Μαθαίνουμε από νωρίς στο παιδί τι σημαίνει φιλία

Για να έχει καλούς φίλους το παιδί μας, πρέπει να είναι και το ίδιο ένας καλός φίλος. Αυτό είναι κάτι που θα μάθει ήδη από την προσχολική εκπαίδευση, ωστόσο είναι και δική μας ευθύνη να του αποκαλύψουμε ότι ο καλός φίλος αγαπά, σέβεται, συντροφεύει στις καλές και στις δύσκολες στιγμές. Με τον καλό φίλο διασκεδάζουμε και μπορούμε να τον εμπιστευτούμε.

Pexels Kampus Production

Καθώς τα παιδιά μαθαίνουν από τις πράξεις μας περισσότερο, παρά από τα λόγια μας, είναι σημαντικό την ίδια ώρα να γίνουμε κι εμείς, οι γονείς ή φροντιστές, πρότυπα φιλίας για εκείνα. Ας τους επιτρέψουμε, λοιπόν, να δουν πώς εμείς διατηρούμε τις φιλίες, με πόση αγάπη και πόση φροντίδα, αλλά και να παρατηρήσουν τα άτομα με τα οποία εμείς έχουμε επιλέξει να κάνουμε παρέα.

– Του μαθαίνουμε να σέβεται τον εαυτό του και να απαιτεί σεβασμό στις σχέσεις του

Η οικογένεια είναι το πρώτο περιβάλλον μέσα στο οποίο το παιδί θα μάθει την αξία του και το πώς δικαιούται να αντιμετωπίζεται στη φιλία – και όχι μόνο. Ένα παιδί που έχει μεγαλώσει με σεβασμό και καλοσύνη, θα περιμένει το ίδιο από τους ανθρώπους γύρω του.

Ένα παιδί που μεγαλώνει από γονείς που το προσβάλλουν, το χλευάζουν, του μιλούν απότομα, θα νιώθει εξοικειωμένο μέσα σε μια τέτοια σχέση. Μεγαλώνοντας, όμως, ένα παιδί με αγάπη, σεβασμό, αποδοχή και υποστήριξη, το μαθαίνουμε καθώς μεγαλώνει πως έτσι αξίζει να του φέρονται, όποια μορφή κι αν έχουν οι σχέσεις του.

– Είμαστε εκεί για να ακούσουμε και να προσφέρουμε τη συμβουλή μας

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα έρθει κάποτε η στιγμή που τα παιδιά μας θα έρθουν σε ρήξη με κάποιους φίλους τους και πιθανά τότε να στραφούν σε εσάς για συμβουλές. Είναι τις στιγμές εκείνες που πρέπει να συγκρατήσουμε τα συναισθήματα και τις επικριτικές σκέψεις μας. Να σκεφτούμε πως το παιδί μας έρχεται σε εμάς για να αναλύσουμε την κατάσταση και να το βοηθήσουμε να οδηγηθεί σε μία λύση – όχι να του πούμε τι να κάνει.

Ειδικά αν το παιδί με το οποίο τσακώθηκε το παιδί μας είναι κάποιο που δεν συμπαθούμε, τότε είναι που πρέπει να είμαστε αμερόληπτοι. Να μην κρίνουμε και να μη σαμποτάρουμε τη φιλία. Απλά να βοηθήσουμε το παιδί μας να σκεφτεί μόνο του.

iStock

«Στην προσπάθεια να κερδηθεί η εμπιστοσύνη των παιδιών προς τους γονείς ωφέλιμο είναι να ακούμε τι νιώθουν τα παιδιά μιλώντας για τον/τους φίλους τους. Να δίνουμε σημασία στα συναισθήματα τους, στις εκφράσεις τους. Ακόμα και αν κάτι ακουστεί ανησυχητικό μπορούμε μέσω διαλόγου να “ξεκλειδώσουμε” το παιδί ρωτώντας το: Πως νιώθεις εσύ γi' αυτό που έγινε; Τι σκέφτεσαι να κάνεις; Ποια θα ήταν για εσένα η καλύτερη δυνατή εξέλιξη αυτής της ιστορίας/ γεγονότος;

»Νιώθοντας εμπιστοσύνη πια το παιδί στη συζήτηση με τον γονέα, το πιθανότερο είναι ότι, έστω και σε διαφορετικό τόπο ή χρόνο, θα ρωτήσει: Εσένα μπαμπά ή μαμά όταν ήσουν μικρός...; Εκεί ανοίγει μία σημαντική και ουσιαστική κουβέντα με το παιδί ανακαλύπτοντας τον “δικό τους κόσμο” αλλά και τον “παιδικό κόσμο” του γονέα με την ενήλικη πλέον ματιά», επισημαίνει η κ. Βαΐτσου και συνεχίζει:

«Μέσα από την κοινωνική ομήγυρη, από το σύνολο, θα μάθει το παιδί στο σχετίζεσθαι. Αυτή η συνύπαρξη θα τα έχει όλα – και αντιπαραθέσεις και διαφωνίες. Με την παρουσία του ενήλικα θα νιώθει την ασφάλεια να μιλήσει, θα νιώσει την ανάγκη να ακουστεί. Καθώς ακούν τα συναισθήματά τους από μόνα τους τα παιδιά ξέρουν/αισθάνονται τι είναι να κάνουν. Από τους φροντιστές τους χρειάζονται επικύρωση σε αυτό που νιώθουν».

– Όταν οι φίλοι του παιδιού γίνονται επικίνδυνοι

Τι γίνεται, όμως, στην περίπτωση που νιώθουμε το παιδί μας να κινδυνεύει μέσα στη φιλία; «Στις μεγαλύτερες ηλικίες, παρατηρείται συχνά το φαινόμενο ένας πολύ καλός φίλος του παιδιού μας να κάνει χρήση ουσιών ή να έχει μπλέξει σε συμμορίες. Εκεί είναι όντως μία δύσκολη συνθήκη διαχείρισης που δημιουργεί στους γονείς μεγάλη ανησυχία και τους οδηγεί σε διάφορες συμπεριφορές», λέει η κ. Βαΐτσου. «Η όποια ανησυχία είναι δικαιολογημένη, ωστόσο ας γνωρίζουν οι γονείς, ότι το παιδί τους πιθανότατα επηρεάζει τους φίλους του όσο ακριβώς το επηρεάζουν και εκείνοι. Ένα παιδί με τάσεις παραβατικότητας έχει περισσότερες πιθανότητες να έχει μπλεξίματα όταν κάνει παρέα με όμοιά του παιδιά».

Pexels Wallace Chuck

Σε περιπτώσεις όπως αυτή, η δυναμική του γονέα περιορίζεται και θα χρειαστεί η συμβουλή ειδικού. «Ο βαθμός επιρροής στο παιδί μας συρρικνώνεται καθώς εκείνο μεγαλώνει. Αν απαγορευτεί σε ένα μεγαλύτερο παιδί (π.χ. παιδί Λυκείου) να βλέπει τους φίλους του και το συγκεκριμένο παιδί προσελκύεται από το είδος των φίλων που ο γονέας δεν εγκρίνει τότε υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να τους βλέπει κρυφά και να λέει ψέματα. Τα συνεχή ψέματα δυστυχώς γρήγορα γίνονται τρόπος συνήθειας». Αν νιώθουμε, ότι το παιδί βρίσκεται σε μία τέτοια κατάσταση, και προκειμένου να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος, είναι σημαντικό να απευθυνθούμε σε έναν οικογενειακό σύμβουλο.

Η φιλία είναι προσωπική υπόθεση

Είπε κανείς πριν αποκτήσει παιδιά ότι το μεγάλωμά τους θα είναι εύκολο; Θέλει μεγάλο κουράγιο και υπομονή να παρακολουθείς το παιδί σου να τραβά τον δικό του δρόμο και να μαθαίνει από τα δικά του λάθη. Εμείς είμαστε εκεί για να το στηρίζουμε και να προσφέρουμε τις συμβουλές μας, όποτε μας τις ζητά. Τελικά, όμως, πρέπει να του επιτρέψουμε να αποφασίζει το ίδιο και να έχουμε πίστη ότι του μεταδώσαμε τις απαραίτητες αξίες, ώστε να επιλέγει σωστά.

Τα παιδιά που νιώθουν αγάπη και αυτοπεποίθηση, που τους έχουν δοθεί ευκαιρίες να γνωρίσουν πολλούς διαφορετικούς τύπους ανθρώπων, θα μπορούν με ασφάλεια να επιλέγουν εκείνους που ταιριάζουν καλύτερα με την προσωπικότητα και τα ιδανικά τους.