TRACEY EMIN: ΟΙ ΠΟΡΤΕΣ ΠΟΥ «ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΖΟΥΝ» ΑΙΩΝΕΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
Οι νέες πόρτες στην ανακαινισμένη National Portrait Gallery του Λονδίνου φιλοξενούν 45 πορτρέτα γυναικών με την υπογραφή της Tracey Emin, φέρνοντας μια ισορροπία στη μέχρι τώρα «ανδροκρατούμενη» πρόσοψη του κτιρίου.
Το 1896, όταν εγκαινιάστηκε το κτίριο της National Portrait Gallery στο Λονδίνο, η πατριαρχία στην τέχνη –και γενικά στην κοινωνία– ήταν μια νόρμα που άφηνε ελάχιστα περιθώρια στις γυναίκες να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους. Ελάχιστες είχαν τολμήσει να το αμφισβητήσουν αυτό, κάτι που εν πολλοίς συνεχίστηκε για αρκετές δεκαετίες του 20ού αιώνα.
Για να γυρίσουμε στη National Portrait Gallery, όταν ιδρύθηκε κανείς δεν μπήκε στον κόπο να προβληματιστεί για την υποεκπροσώπηση των γυναικών στη συλλογή της και κανείς δεν είχε ενστάσεις που στην πρόσοψη του κτιρίου υπήρχαν ένθετα 18 ανάγλυφα πορτρέτα αντρών οι οποίοι είχαν διακριθεί στην τέχνη, την ιστοριογραφία και τη συγγραφή βιογραφιών.
Σήμερα, σχεδόν 130 χρόνια μετά, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει. Το ίδιο το κτίριο είχε ανάγκη εκσυγχρονισμού, που πραγματοποιήθηκε με το φιλόδοξο πρόγραμμα Inspiring People και προϋπολογισμό 41,3 εκατομμύρια λίρες. Μετά από μια τριετία εργασιών, η National Portrait Gallery άνοιξε και πάλι τις πύλες της στο κοινό – για την ακρίβεια τρεις νέες κεντρικές πύλες ύψους τεσσάρων μέτρων, που φιλοξενούν εγχάρακτα 45 γυναικεία ποτρέτα, φιλοτεχνημένα από την Tracey Emin.
H επιλογή της Tracey Emin
Οι πύλες αυτές δεν υπήρχαν στο κτίριο όταν χτίστηκε, ήταν απλώς παράθυρα. Η περιοχή ήταν αρκετά κακόφημη και η είσοδος είχε απομακρυνθεί από την πρόσοψη προς τη γωνία, ώστε να βλέπει απέναντι μια εκκλησία!
Όπως ανέφερε ο Dr Nicholas Cullinan, διευθυντής της National Portrait Gallery, το 2020 συζήτησε με τον αρχιτέκτονα Jamie Fobert την ανάγκη οι νέες πόρτες να έχουν «ένα άγγιγμα ανθρώπινο για να ισορροπήσουν την επιβλητική πρόσοψη με τα στρογγυλά ανάγλυφα των 18 αντρών από τη βρετανική ιστορία».
«Η σκέψη πήγε απευθείας στην Tracey Emin», πρόσθεσε ο ίδιος, «μία από τις σημαντικότερες εικαστικούς της εποχής μας, και ήταν η φυσική επιλογή για αυτή τη σημαντική ανάθεση, δεδομένης της ικανότητάς της στο σχέδιο και τα μπρούτζινα γλυπτά, που εδώ συνδυάζονται με έναν πρωτοποριακό και εντυπωσιακό τρόπο. Δημιούργησε κάτι τέλειο μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο, που είναι ταυτόχρονα συγκινητικό και μνημειώδες, και που ελπίζουμε ότι όποιος περάσει αυτές τις πόρτες θα απολαύσει και θα νιώσει να σχετίζεται».
Τι λέει η δημιουργός
«Ιστορικά οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται σε μεγάλο βαθμό», δήλωσε από την πλευρά της η Tracey Emin, εξηγώντας και πώς κατέληξε στα συγκεκριμένα πρόσωπα: «Δεν ήθελα να αποτυπώσω συγκεκριμένες ή αναγνωρίσιμες φιγούρες. Ένιωσα πως οι πόρτες της National Portrait Gallery πρέπει να εκπροσωπούν κάθε γυναίκα, κάθε ηλικία και κάθε κουλτούρα σε βάθος χρόνου».
Αν κάποιες από τις προσωπογραφίες αυτές θυμίζουν την ίδια τη δημιουργό, δεν είναι τυχαίο. «Χρησιμοποίησα τον εαυτό μου ως ένα νοερό πρότυπο», εξηγεί η Tracey Emin, «αλλά το τελικό αποτέλεσμα είναι πολλές διαφορετικές γυναίκες, κάποιες από τις οποίες υπάρχουν στο μυαλό μου και κάποιες ίσως υπάρχουν πραγματικά στο εδώ και το τώρα, αλλά και στο παρελθόν.
»Και, όπως με όλες τις εκφάνσεις της τέχνης, έγκειται στον θεατή να διακρίνει τι νιώθει και τι βλέπει ή ποιαν βλέπει εν προκειμένω. Θέλω ο κόσμος να σταθεί μπροστά στις πόρτες και να πει, “μοιάζει με τη μητέρα μου, μοιάζει με την καλύτερή μου φίλη, με την κόρη μου”. Ο κόσμος ίσως ταυτιστεί κι αναγνωρίσει ένα στοιχείο πόνου ή σπαραγμού στις εικόνες».
45 πρόσωπα και μερικές ακόμα γυναίκες
Η Tracey Emin φιλοτέχνησε αρχικά τα ιδιαίτερα αυτά πορτρέτα με ακρυλικό πάνω σε χαρτί. Στη συνέχεια, αποδόθηκαν πάνω σε πηλό και δημιουργήθηκαν καλούπια σε χυτήριο του Λονδίνου, όπου ακολούθησε η χύτευση του μπρούντζου. Η δημιουργός ξαναδούλεψε με τα χέρια της πάνω στον πηλό, γι’ αυτό και στο τελικό δημιούργημα διακρίνονται σημάδια από τα δάχτυλα και τα δακτυλικά της αποτυπώματα!
Η επιλογή αυτή για τις πόρτες της εισόδου δεν ήταν η μόνο «διορθωτική κίνηση» για να αντισταθμιστούν οι αιώνες πατριαρχίας που προηγήθηκαν. Όσο η National Portrait Gallery παρέμεινε κλειστή λόγω εργασιών, η συλλογή εμπλουτίστηκε και αναδιοργανώθηκε, ώστε να περιλαμβάνει περισσότερα πορτρέτα γυναικών. Συνολικά το 36% των έργων που εκτίθενται τώρα απεικονίζουν γυναίκες, ενώ στις αίθουσες με έργα από το 1900 και μετά το ποσοστό ανεβαίνει στο 48%.
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
