ΤΙ ΜΟΥ ΕΜΑΘΑΝ ΤΡΕΙΣ ΜΗΝΕΣ ΣΤΟ ΜΑΡΟΚΟ

Η travel blogger Ελευθερία Γιαγή πέρασε τρεις μήνες στο Μαρόκο και μας διηγείται όσα κράτησε στη μνήμη της από την παραμονή της στη χώρα του ταζίν.

Στο Μαρόκο έμεινα τρεις μήνες. Επισκέφτηκα πέντε πόλεις και δούλεψα σε ένα ξενοδοχείο, ένα εστιατόριο και μια φάρμα. Συνεργάστηκα με Μαροκινούς, βίωσα την κουλτούρα τους και παρατήρησα περισσότερες ομοιότητες παρά διαφορές μεταξύ μας. Θα μπορούσα άνετα να μείνω εκεί!

Η ζωή και η καθημερινότητα είναι πολύ απλές και ήρεμες και οι άνθρωποι πολύ φιλικοί και φιλόξενοι. Μια μέρα που δεν μπορούσα να βρω ταξί, ένα αμάξι με ντόπιους σταμάτησε και με πήρε, για να με πάει στην πιάτσα των ταξί που ήταν αρκετά μακριά και προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Οι ανθρώπινες σχέσεις

Πολύ συχνά βλέπεις άντρες στον δρόμο να κρατιούνται χέρι χέρι κι αυτό γιατί είναι φίλοι και τους αρέσει η επαφή. Όταν συναντιούνται, φιλιούνται πολλές φορές σε κάθε μάγουλο, ανάλογα με το πόσο στενή σχέση έχουν. Έπειτα, ρωτάνε πώς είναι η υγεία τους, η οικογένεια, η δουλειά, το σπίτι.

Όσο πιο στενή η σχέση, τόσο πιο πολλά τα πράγματα που ρωτάνε. Ακόμη και όταν με σύστηναν σε κάποιον άγνωστο, εκείνος ρωτούσε τι κάνει η οικογένειά μου. Αν ήμουν με μια ντόπια φίλη και συναντούσαμε άλλες γυναίκες στο δρόμο, όλες με φιλούσαν και με αγκάλιαζαν σαν να με ήξεραν.

Μπορεί να είναι πολύ φτωχοί άνθρωποι, όμως όταν επισκεπτόμουν κάποιο σπίτι πρόσφεραν σε μένα τα καλύτερα φαγητά –κρέας και αναψυκτικά– κι εκείνοι έτρωγαν ψωμί και λαχανικά. Αν με συναντούσαν στον δρόμο, με καλούσαν να φάω μαζί τους, παρόλο που δεν τους περίσσευε.

Μακριά από τα τουριστικά κέντρα

Η ζωή έξω από τα τουριστικά μέρη είναι απλή. Αν και πολύ κοντά στις πόλεις, οι άνθρωποι στα μικρότερα χωριά δεν έχουν δίκτυο ύδρευσης, καίνε τα σκουπίδια τους και κάνουν όλες τις δουλειές χειρωνακτικά. Τα σπίτια είναι λιτά, χωρίς πολλά έπιπλα ή διακόσμηση. Νερό παίρνουν από το πηγάδι, ζεσταίνονται με φωτιά, ράβουν οι ίδιοι τα ρούχα τους.

Τα παιδιά περπατούν πέντε χιλιόμετρα για να πάνε στο σχολείο, βόσκουν τα πρόβατα και μαγειρεύουν από μικρή ηλικία. Στις ορεινές περιοχές, τα στέλνουν να μαζέψουν βότανα και μετά στέκονται στον δρόμο και τα πουλάνε.

Το φαγητό είναι, επίσης, πολύ απλό και περιορισμένο. Για πρωινό παίρνουν τσάι και ψωμί και για γεύμα ψωμί, λαχανικά (πατάτες, καρότα και κολοκυθάκια) και λίγο κρέας. Τα μαγαζιά πωλούν μόνο τα απαραίτητα: γάλα, τυρί, γιαούρτι, αβγά, λαχανικά και σνακ. Μια φραντζόλα ψωμί κοστίζει 1 ντιρχάμ, δηλαδή 0,09 ευρώ.

Συνήθειες που υιοθέτησα στο Μαρόκο

– Χαμάμ

Στις πόλεις και τα χωριά λειτουργούν χαμάμ, αφού οι περισσότεροι δεν έχουν μπάνιο ή ζεστό νερό στο σπίτι τους ή μοιράζονται το μπάνιο με πολλά άτομα. Έτσι, επισκέπτονται χαμάμ τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Είναι πάντα χωρισμένα σε ανδρικά και γυναικεία και συνήθως κυκλοφορούν σε αυτά γυμνοί. Ενώ έξω στον δρόμο οι γυναίκες κυκλοφορούν με καλυμμένο σχεδόν όλο τους το σώμα, στα χαμάμ είναι γυμνές και νιώθουν άνετα. Για εκείνες, που σπάνια βγαίνουν από το σπίτι τους, είναι ευκαιρία για κοινωνικοποίηση και ανταλλαγή νέων και κουτσομπολιών.

Μέρος της διαδικασίας του χαμάμ είναι το τρίψιμο του σώματος με ειδικό γάντι, ώστε να απομακρυνθούν τα νεκρά κύτταρα του δέρματος. Αυτό είναι πολύ πιο εύκολο, όταν έχεις μαζί μια φίλη. Διαφορετικά, υπάρχει μια κυρία που κάνει αυτήν ακριβώς τη δουλειά. Μου άρεσε η αίσθηση της εγγύτητας που ένιωθα όταν μια άγνωστη γυναίκα που δεν μιλάμε καν την ίδια γλώσσα με φρόντιζε.

– Φυσικά καλλυντικά

Στο Μαρόκο χρησιμοποιούν φυσικά προϊόντα, ίσως λόγω παράδοσης, ίσως για λόγους οικονομίας. Υπάρχουν μαγαζάκια, σαν φαρμακεία, που πουλάνε προϊόντα υγιεινής και ομορφιάς φτιαγμένα από φυτά ή δέντρα. Για τον καθαρισμό των δοντιών μασάνε τον φλοιό ενός δέντρου που έχει αντισηπτικές ιδιότητες. Το λάδι argan χρησιμοποιείται σε μάσκες ενυδάτωσης και κρέμες. Από λάδι ελιάς παράγεται το μαύρο σαπούνι. Η χένα σε σκόνη χρησιμοποιείται για σχέδια στα χέρια και τα πόδια, για βαφή μαλλιών, αντί για μανό. Από το βουνό Άτλας έρχεται ο πηλός Ghassoul, που χρησιμοποιείται σαν μάσκα στο πρόσωπο ή στα μαλλιά.

– Καφές και τσάι

Παντού θα βρεις μαγαζάκια που σερβίρουν καφέ και τσάι, καθώς είναι μια από τις καθημερινές συνήθειες των Μαροκινών. Το τσάι πίνεται καυτό, με κλαδάκια από φρέσκια μέντα και ζάχαρη. Εάν θέλετε καφέ, τα πιο πολλά μαγαζιά έχουν μηχανές εσπρέσο. Έχουν, επίσης, τη δική τους παρασκευή που ονομάζεται nous-nous (μεταφράζεται ως «μισό μισό») και αποτελείται από μισό ποτήρι ζεστό γάλα και μισό καφέ.

Τι αγάπησα στο Μαρόκο

• Τα παραδοσιακά σπίτια που ονομάζονται riad και παλιά σήμαινε παλάτι. Τα σπίτια αυτά έχουν πάνω από έναν όροφο, ανοιχτή αυλή στη μέση και ταράτσα από όπου μπορείς να απολαύσεις τον ήλιο. Συνήθως είναι γεμάτα φυτά και στην αυλή υπάρχει κάποια πηγή νερού, όπως σιντριβάνι, βρύση ή πισινούλα.
• Τα άπειρα μπαχαρικά που δίνουν γεύση στα φαγητά και το ras el hanout (σημαίνει «το κεφάλι του μαγαζιού»). Το τελευταίο είναι ένα μείγμα από 30 σχεδόν μπαχαρικά και διαφέρει από μαγαζί σε μαγαζί.
• Το amlou, έναν πολτό από αμύγδαλα, μέλι και λάδι argan που τρώγεται με φρέσκο ζεστό ψωμί.

Τι με ενόχλησε στο Μαρόκο

• Η άσχημη συμπεριφορά προς τα ζώα. Τα θεωρούν υποδεέστερα των ανθρώπων και συχνά τους συμπεριφέρονται βάναυσα.
• Η έλλειψη πρακτικής σκέψης και οργάνωσης. Όλα αφήνονται στον δικό τους ρυθμό και κάποιες φορές είναι ενοχλητικό να μην μπορείς να κάνεις μια δουλειά εύκολα και γρήγορα.

Τι θα μου λείψει

• Ο Αχμέτ, ο 60χρονος κηπουρός της φάρμας, που με παντομίμα και σπασμένα γαλλικά μου εξηγούσε τις διαφορές Μαρόκου και Ευρώπης με κωμικό τρόπο.
• Οι φωνές από τα παγόνια, τα γαϊδούρια, οι κότες, τα σκυλιά, τα ζώα στη φάρμα, που –μολονότι και ενοχλητικά– ήταν μέρος της καθημερινότητάς μου για δύο μήνες.
• Τα φιλιά, οι αγκαλιές και τα χαμόγελα των ντόπιων.
• Το να μπορώ να κυκλοφορώ με σαγιονάρες και κάλτσες, με βρόμικα ή τρύπια ρούχα και να μην ενοχλείται κανείς, γιατί όλοι κυκλοφορούν έτσι!

Η Ελευθερία Γιαγή είναι ταξιδιωτική blogger.