ΠΩΣ ΘΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙΣ ΑΝ ΕΧΕΙΣ ΣΥΝΤΡΟΦΟ ΝΑΡΚΙΣΣΟ

Όπως ο Νάρκισσος της μυθολογίας, ένα ναρκισσιστικό άτομο μπορεί ουσιαστικά να αγαπήσει μόνο τον εαυτό του. Μήπως αυτό συμβαίνει και στη δική σου σχέση;

Στην ελληνική μυθολογία, ο Νάρκισσος ήταν ένας νέος που ξεχώριζε για την ομορφιά του. Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές εκδοχές που αφηγούνται τη ζωή του και το πώς έφτασε να ερωτευτεί την αντανάκλασή του μέχρι θανάτου. Σε κάποιες από αυτές, πριν χαθεί ο ίδιος ο Νάρκισσος, είχε αφήσει πίσω του άλλα θύματα.

Σε μία εκδοχή του μύθου θύμα έπεσε η νύμφη Ηχώ, που τον ερωτεύτηκε αλλά δεν είχε ανταπόκριση. Γι’ αυτό αποτραβήχτηκε από τη ζωή και εγκατέλειψε τον εαυτό της, μέχρι που απέμεινε μόνο μια φωνή. Σε άλλη εκδοχή του μύθου, ερωτευμένος με τον Νάρκισσο ήταν ένας νέος, ο Αμεινίας. Η περιφρόνηση που εισέπραξε από τον Νάρκισσο τον έκανε να αυτοκτονήσει – και μάλιστα με ξίφος που του έδωσε εκείνος.

Σήμερα, ο μυθικός Νάρκισσος κατέχει μια θέση στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, το λεγόμενο DSM, που ταξινομεί τις ψυχικές διαταραχές ανάλογα με τα συμπτώματά τους. Ο ναρκισσισμός συμπεριλαμβάνεται στις διαταραχές προσωπικότητας που οδηγούν σε δραματική, συναισθηματική ή ασταθή συμπεριφορά, όπως και η διαταραχή οριακής προσωπικότητας, ή η διαταραχή ιστριονικής προσωπικότητας.

Κι αν θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Ηχώ και ο Αμεινίας των μύθων ήταν «παράπλευρες απώλειες», υπό την έννοια ότι ποτέ δεν έκαναν σχέση με τον Νάρκισσο, το να έχεις στην πραγματικότητα σχέση με ένα ναρκισσιστικό άτομο μπορεί να σε καταστήσει εύκολα άμεση απώλεια.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Τι χαρακτηριστικά έχει ένας νάρκισσος;

«Πολλοί δεν αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά του ναρκισσισμού, ακόμη κι αν βρίσκονται σε σχέση με έναν νάρκισσο», γράφει η θεραπεύτρια γάμου και οικογένειας Δρ Karyl McBride, στο βιβλίο της με τίτλο «Χωρίς εσένα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πορφύρα.

«Ο πολύς κόσμος χρησιμοποιεί την ταμπέλα ναρκισσιστής με έναν χαλαρό τρόπο, συνήθως για να υποδηλώσει κάποιον ματαιόδοξο και εγωιστή», εξηγεί η ίδια.

«Όμως αυτή η διαταραχή προσωπικότητας είναι επακριβώς προσδιορισμένη και έχει μελετηθεί από επαγγελματίες ψυχικής υγείας που έχουν ταυτοποιήσει τα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα. Πώς ξεχωρίζουμε, λοιπόν, έναν ναρκισσιστή από κάποιον που έχει έναν υγιή αυτοσεβασμό, ή ακόμη κι από κάποιον που είναι δυσάρεστα αλαζονικός μεν, αλλά όχι ένας πραγματικός νάρκισσος;»

Σύμφωνα με το DSM, η ναρκισσιστική προσωπικότητα μπορεί να εντοπιστεί τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες και προσδιορίζεται από εννέα χαρακτηριστικά:

1. Ένα άτομο που είναι νάρκισσος έχει μεγαλειώδη αίσθηση για τη σημασία του εαυτού του. Για παράδειγμα, υπερβάλλει όσον αφορά προσωπικά επιτεύγματα και ταλέντα, ενώ αναμένει να αναγνωρίζεται η υπεροχή του χωρίς τα αντίστοιχα επιτεύγματα.
2. Ένας άντρας ή μια γυναίκα νάρκισσος απασχολείται με φαντασιώσεις απεριόριστης επιτυχίας, δύναμης, λάμψης, ομορφιάς ή ιδανικής αγάπης.
3. Πιστεύει πως είναι «ιδιαίτερος», αν όχι μοναδικός, και πως μπορεί να γίνει κατανοητός ή να κάνει παρέα μόνο με άτομα εξίσου ιδιαίτερα ή υψηλά ιστάμενα.
4. Αξιώνει υπέρμετρο θαυμασμό.
5. Συμπεριφέρεται σαν να έχει αυτονόητα δικαιώματα. Για παράδειγμα, έχει παράλογες προσδοκίες για ιδιαίτερα ευνοϊκή μεταχείριση.
6. Εκμεταλλεύεται τις διαπροσωπικές σχέσεις και τους άλλους για την επίτευξη δικών του στόχων.
7. Ένας νάρκισσος διακρίνεται από απουσία ενσυναίσθησης. Είναι απρόθυμος/απρόθυμη να αναγνωρίσει ή να ταυτιστεί με τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων.
8. Φθονεί συχνά τους άλλους, ή πιστεύει πως οι άλλοι τον φθονούν.
9. Επιδεικνύει αλαζονεία, στάση και συμπεριφορά που δείχνουν περιφρόνηση.

Αυτά τα εννέα χαρακτηριστικά περιγράφουν γιατί οι ναρκισσιστές είναι ανίκανοι να αγαπήσουν, γράφει η Δρ McBride. «Η βασική τους προτεραιότητα είναι τι μπορεί να κάνει ο άλλος για εκείνους και επίσης δαπανούν πολλή ενέργεια στο φαίνεσθαι. Σε μια σχέση με έναν νάρκισσο, τελικά καταλαβαίνεις πως ο συγκεκριμένος άνθρωπος δεν βλέπει τον πραγματικό εαυτό σου. Είσαι απλώς το αντικείμενο που θα χειριστεί για τους δικούς του στόχους και τις δικές του ανάγκες».

ΟΙ ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΤΕΣ ΣΕ ΓΕΝΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΠΟΤΕ ΠΛΗΓΩΝΟΥΝ ΚΑΠΟΙΟΝ, ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΝΟΙΑΖΕΙ.

Το φάσμα του ναρκισσισμού

Ο ναρκισσισμός κατατάσσεται στις λεγόμενες διαταραχές φάσματος, που σημαίνει πως κυμαίνεται μεταξύ των ατόμων που παρουσιάζουν λίγα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, έως τις πλήρως ναρκισσιστικές προσωπικότητες.

Η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση εκτιμά ότι από το σύνολο των ατόμων που λαμβάνουν βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας, ένα ποσοστό από 2 έως 16 τοις εκατό πάσχει από ναρκισσιστική διαταραχή. Συνολικά, εκτιμά ότι η διαταραχή αυτή εκδηλώνεται σε ποσοστό λιγότερο του 1% στον γενικό πληθυσμό.

Ωστόσο, η Δρ McBride θεωρεί ότι αφορά περισσότερο κόσμο. «Με δεδομένο ότι οι ναρκισσιστές συνήθως δεν αναζητούν θεραπεία», σημειώνει, «θεωρώ ότι ο ναρκισσισμός είναι αρκετά πιο συνηθισμένος από όσο δείχνουν τα στατιστικά δεδομένα». Και προσθέτει ότι η άποψη αυτή υποστηρίζεται από τη δική της κλινική εμπειρία και έρευνα.

ΧΩΡΙΣ ΕΣΕΝΑ

Εκδόσεις Πορφύρα

Αγόρασέ το

Ianos.gr

Κάτι άλλο που επισημαίνει ότι όλοι μας έχουμε κάποια ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά και μπορεί κατά καιρούς να συμπεριφερθούμε με ναρκισσιστικό τρόπο, χωρίς αυτό να μας καθιστά ναρκισσιστές. Επίσης, κάποιοι συναισθηματικοί περιορισμοί που θα μπορούσαν να δηλώνουν ναρκισσισμό ενδέχεται να οφείλονται σε άλλη αιτία, όπως για παράδειγμα στο σύνδρομο Άσπεργκερ.

Η ειδοποιός διαφορά είναι η εξής: Οι ναρκισσιστές σε γενικές γραμμές γνωρίζουν πότε πληγώνουν κάποιον, αλλά δεν τους νοιάζει.

Έχεις σύντροφο νάρκισσο;

Κλείνοντας, ας δούμε μια σειρά από ερωτήσεις που θα σε βοηθήσουν να αξιολογήσεις το άτομο με το οποίο έχεις σχέση.

• Όταν κάτι πάει στραβά, κατηγορεί οποιονδήποτε άλλο εκτός από τον εαυτό του;
• Πιστεύει πως έχει πάντα δίκιο;
• Κρατάει κακία σε εσένα ή σε άλλους;
• Δείχνει απροθυμία να ακούσει εσένα και τις αγωνίες σου;
• Σου υποδεικνύει διαρκώς τι να κάνεις;
• Σε κάνει να αισθάνεσαι ανεπαρκής;
• Λέει ψέματα;
• Έχει χειριστική συμπεριφορά;
• Μήπως δυσπιστεί απέναντι στους πάντες;
• Εκμεταλλεύεται τους άλλους;
• Όταν προσπαθείς να μιλήσεις για θέματα που αφορούν εσένα, αλλάζει συζήτηση;
• Σε ζηλεύει;
• Μήπως κάνει κάτι ευγενικό για σένα όταν είναι παρόντες οι άλλοι, ώστε να αποσπάσει τον θαυμασμό τους;
• Αισθάνεσαι σαν να μην γνωρίζει και να μην εκτιμά τον πραγματικό σου εαυτό, και σαν να μην ενδιαφέρεται να γνωρίσει τον πραγματικό σου εαυτό;
• Πρέπει να περνάει πάντα το δικό του;

Σε όσες περισσότερες από αυτές τις ερωτήσεις απάντησες καταφατικά, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες ο σύντροφός ή η σύντροφός σου να ανήκει κάπου στο φάσμα του ναρκισσισμού, ή ακόμη και να πάσχει από μια πλήρως οργανωμένη ναρκισσιστική διαταραχή.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.