ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΛΟΓΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΘΥΜΗΘΕΙΣ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΣΟΥ

Όσο κι αν προσπαθήσεις, δεν θα θυμηθείς τη γέννησή σου ούτε τις πρώτες σου λέξεις. Πώς εξηγείται η βρεφική αμνησία; Τελικά τα βρέφη σχηματίζουν αναμνήσεις;

Προσπάθησε να φέρεις στο νου την πιο παλιά σου ανάμνηση. Πήγαινε πίσω στα παιδικά σου χρόνια. Σίγουρα κάτι θα σου έρθει στο μυαλό από την περίοδο αυτή. Θυμάσαι φίλους, φαγητά, παραμύθια. Δεν θυμάσαι, όμως, τίποτα από την πιο συγκλονιστική εμπειρία της ζωής σου, τη γέννησή σου. Πιθανότατα δεν θυμάσαι τίποτα που να αφορά τα δύο ή τρία πρώτα χρόνια της ζωής σου, όπως οι πρώτες σου λέξεις, τα πρώτα σου βήματα.

«Αυτές οι αναμνήσεις είναι αυτοβιογραφικές ή αναμνήσεις σημαντικών εμπειριών στη ζωή ενός ατόμου και συνήθως δεν συνέβησαν πριν από την ηλικία των 2 ή 3 ετών. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι δεν μπορούν να θυμηθούν γεγονότα από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, ένα φαινόμενο που οι ερευνητές έχουν ονομάσει βρεφική αμνησία (infantile amnesia)», εξηγεί η Vanessa LoBue, Επίκουρη Καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Rutgers - Newark.

Σχηματίζουν αναμνήσεις τα βρέφη;

Κι όμως, οι έρευνες δείχνουν ότι τα βρέφη μπορούν να σχηματίσουν αναμνήσεις. Ήδη από τις πρώτες μέρες της ζωής τους, μπορούν να θυμηθούν το πρόσωπο της μητέρας τους και να το ξεχωρίσουν από το πρόσωπο ενός ξένου. Λίγους μήνες μετά, τα νήπια δείχνουν ότι θυμούνται περισσότερα πρόσωπα, χαμογελώντας σε αυτά που βλέπουν πιο συχνά.

Πέρα από την αυτοβιογραφική μνήμη (σχετίζεται με την ικανότητα του ατόμου να θυμάται προσωπικά γεγονότα και πληροφορίες από τη ζωή του), υπάρχουν και άλλα είδη μνήμης, όπως η σημασιολογική (Semantic memory), που στην ουσία αφορά τη γενική μας γνώση για τον κόσμο και η διαδικαστική (Procedural memory), που στην ουσία μας επιτρέπει να αποκτούμε νέες δεξιότητες.

Freepik

Πειράματα που πραγματοποίησε στις δεκαετίες του ‘80 και του ‘90 η ψυχολόγος Carolyn Rovee-Collier έδειξαν ότι τα βρέφη μπορούν να σχηματίσουν άλλα είδη αναμνήσεων. Βέβαια, δεν εκφράζουν με λέξεις όσα θυμούνται, αλλά οι ερευνητές βρήκαν τρόπο να αξιολογηθούν οι αναμνήσεις τους για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Εξηγείται η βρεφική αμνησία;

Τι συμβαίνει, όμως, στην περίπτωση της βρεφικής αμνησίας; Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν προς το παρόν εάν τη βιώνουμε επειδή δεν μπορούμε να σχηματίσουμε αυτοβιογραφικές αναμνήσεις ή αν δεν έχουμε τρόπο να τις ανακτήσουμε. Υπάρχουν, ωστόσο, μερικές θεωρίες.

Freepik

Η μία είναι ότι οι αυτοβιογραφικές αναμνήσεις απαιτούν το άτομο να έχει κάποια αίσθηση του εαυτού του. Παλαιότερα πειράματα έχουν δείξει ότι τα βρέφη κάτω των 18 μηνών δεν φαίνεται να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους π.χ. σε έναν καθρέφτη. Από την άλλη, βρέφη μεταξύ 18 και 24 μηνών φαίνεται να αναγνωρίζουν το πρόσωπό τους.

Μια άλλη πιθανή εξήγηση είναι ότι τα βρέφη αναπτύσσουν τη γλώσσα αργότερα στη ζωή τους. Έτσι, δεν μπορούν να σχηματίσουν αφηγήσεις για τη δική τους ζωή, τις οποίες να μπορούν στη συνέχεια να ανακαλέσουν.

Τέλος, ο ιππόκαμπος, η περιοχή του εγκεφάλου που είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για τη μνήμη, δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως στη βρεφική ηλικία.