ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΑΥΤΟΙ ΟΙ ΟΖΟΙ ΤΟΥ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ;

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα του Θυρεοειδούς, η Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία δίνει τις νεότερες πληροφορίες και για την οζώδη θυρεοειδική νόσο, μία διόλου σπάνια πάθηση ενός από τους πιο σημαντικούς ενδοκρινείς αδένες μας.

Μπορούν να περάσουν απαρατήρητοι ή να κάνουν «θόρυβο» αλλοιώνοντας τη χροιά της φωνής μας, προκαλώντας δυσκαταποσία ή ακόμη και δύσπνοια. Οι όζοι του θυρεοειδούς έρχονται και συνήθως δεν φεύγουν, μένουν ίδιοι σε μέγεθος ή μεγαλώνουν και σπάνια –ευτυχώς– αλλάζουν χαρακτήρα.

Γιατί ασχολούμαστε σήμερα με αυτούς; Όχι μόνο ένεκα της Παγκόσμιας Ημέρας Θυρεοειδούς (25 Μαΐου), που καθιερώθηκε από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Θυρεοειδούς (ΕΤΑ) , αλλά και επειδή οι όζοι εμφανίζονται όλο και συχνότερα στον γενικό πληθυσμό, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τη δημόσια υγεία, όπως συμβαίνει με όλα τα νοσήματα του θυρεοειδούς. Σύμφωνα με πρόσφατες ανακοινώσεις της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας, η συχνότητα των παθήσεων του θυρεοειδούς αυξάνεται παγκοσμίως και σχετίζεται με την περιβαλλοντική κρίση.

Όταν ο θυρεοειδής έχει «παρέα»

Η οζώδης θυρεοειδική νόσος περιγράφει την παρουσία όζων στον θυρεοειδή αδένα. Πρόκειται για μία κοινή πάθηση ενώ, παρόλο που οι πιθανότητες εμφάνισής της αυξάνονται όσο αυξάνεται η ηλικία, οι όζοι μπορούν να εμφανιστούν και στον θυρεοειδή νεότερων ανθρώπων. Μετά πάντως από τα 65 έτη οι περισσότεροι από εμάς θα παρουσιάσουμε τη νόσο, δηλαδή θα ψηλαφίσουμε ή θα δούμε στον υπέρηχο αυτές τις μάζες η ογκίδια που βρίσκονται μέσα στον αδένα μας.

Freepik

Αν έχετε ήδη όζους, τότε θα ξέρετε κάτι παραπάνω γι’ αυτούς: Καταρχήν, θα γνωρίζετε αν είναι συμπαγείς, δηλαδή αν αποτελούνται από αθροίσεις κυττάρων, ή αν είναι κύστες, οπότε αποτελούνται κυρίως από υγρό. Μπορεί όμως να συνυπάρχουν σε όζους και τα δύο χαρακτηριστικά. Τι θα σας έχει πιθανότητα πει ο γιατρός σας; Ότι το μέλλον τους είναι «αβέβαιο»: Κάποιοι από αυτούς μεγαλώνουν, λίγοι μικραίνουν ή εξαφανίζονται, ενώ οι περισσότεροι παραμένουν σταθεροί σε μέγεθος. Αυτό σημαίνει φυσικά ότι θα τους παρακολουθείτε από κοντά.

Πώς μου συνέβη εμένα αυτό;

Αν και η αιτία εμφάνισής τους δεν έχει πλήρως διαλευκανθεί, γνωρίζουμε από την Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρία ότι η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο. Ακόμη, παράγοντες εμφάνισης της νόσου είναι η έκθεση σε ιονίζουσες ακτινοβολίες και η παρουσία αυτοάνοσων νοσημάτων του θυρεοειδούς, όπως η θυρεοειδίτιδα Hashimoto.

Συνήθως, οι όζοι διαγιγνώσκονται μετά από τυχαίο υπερηχογράφημα θυρεοειδούς ή καρωτίδων, ενώ σπανιότερα ανακαλύπτονται κατά την ψηλάφηση του λαιμού. Όταν βρεθούν, τυχαία ή όχι, συστήνεται ετήσιος επανέλεγχος και παρακολούθηση για να εξακριβωθεί εάν υπάρχει αυξητική τάση του όζου. Ένας εύκολος τρόπος αυτοεξέτασης, αλλά όχι ικανός για να σας καθησυχάσει ή -αντίθετα- να σας προκαλέσει άγχος, είναι να σταθείτε μπροστά στον καθρέφτη και να καταπιείτε αργά μια γουλιά νερό. Αν κατά τη διάρκεια της κατάποσης παρατηρήσετε κάποιο εξόγκωμα στη βάση του λαιμού, εκεί δηλαδή που βρίσκεται ο θυρεοειδής αδένας, κλείστε ραντεβού με τον ενδοκρινολόγο σας.

Η βραχνάδα είναι σύμπτωμα

Αν και συνήθως οι όζοι του θυρεοειδούς δεν δίνουν συμπτώματα, η βραχνάδα και η δυσκαταποσία πρέπει να αξιολογηθούν ως πιθανά σημεία ύπαρξης όζων. Όχι ότι αυτό θα σημάνει συναγερμό στον ασθενή, καθώς οι όζοι συνήθως δεν προκαλούν προβλήματα. Σε σπάνιες μόνο περιπτώσεις όταν μεγαλώσουν σημαντικά ή πληθύνουν ενδεχομένως να συμπιέσουν παρακείμενα όργανα.

Καμία φαρμακευτική θεραπεία δεν είναι αποτελεσματική στην εξάλειψη των όζων ή στη σμίκρυνσή τους. Η χρήση ειδικών ραδιοσυχνοτήτων (radiofrequency ablation) αποτελεί μια καλή εναλλακτική λύση στην περίπτωση των μεγάλων καλοήθων όζων του θυρεοειδούς, όταν η χειρουργική αντιμετώπιση δεν είναι εφικτή.

Freepik

Μήπως ο όζος στον θυρεοειδή σας είναι «θερμός»;

Κάποιοι όζοι παράγουν μεγάλες ποσότητες ορμονών θυρεοειδούς, προκαλώντας συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού όπως: απώλεια βάρους, ταχυκαρδία και αρρυθμίες, αίσθηση άγχους, εφίδρωση, τρέμουλο στα δάκτυλα και διαταραχές στην έμμηνο ρύση. Οι όζοι αυτοί λέγονται «θερμοί» και διαγιγνώσκονται με μια ειδική λειτουργική εξέταση, που ονομάζεται σπινθηρογράφημα. Οι θερμοί όζοι αποτελούν σημαντικό πρόβλημα, γιατί οι αυξημένες ορμόνες του θυρεοειδούς αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και διαταράσσουν την μεταβολική ισορροπία και την ποιότητα ζωής των ασθενών. Αντιμετωπίζονται με αντιθυρεοειδικά φάρμακα, ραδιενεργό ιώδιο ή με χειρουργική αφαίρεση. Σε περίπτωση που επιλεχθεί ως λύση το χειρουργείο η συνηθέστερη χειρουργική επιλογή είναι η ολική θυρεοειδεκτομή.

Η μικρή αλλά υπαρκτή πιθανότητα κακοήθειας

Αν ανευρεθεί όζος στον θυρεοειδή σας αδένα, μην ανησυχείτε: Η πλειοψηφία των όζων του θυρεοειδούς –περίπου το ενενήντα πέντε τοις εκατό– είναι καλοήθεις και συνήθως παραμένουν έτσι για το υπόλοιπο της ζωής του ανθρώπου. Ένα μικρό αλλά σημαντικό ποσοστό όζων αποτελείται από κακοήθη κύτταρα. Με άλλα λόγια, είναι καρκίνος και χρειάζεται χειρουργική αφαίρεση. «Η διάγνωση του καρκίνου γίνεται με παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA) υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση. Ο ασθενής παραπέμπεται για FNA  εξαιτίας του μεγέθους του όζου ή όταν ο υπερηχογραφικός έλεγχος δίνει κάποια στοιχεία ύποπτα για κακοήθεια», εξηγεί η Βάσω Βασιλείου, Διευθύντρια ΕΣΥ, Ενδοκρινολογικό τμήμα Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Αλεξάνδρα» και Γενική Γραμματέας Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρίας.

Δεν έχω κανένα σύμπτωμα ή εύρημα. Να κάνω υπέρηχο θυρεοειδούς;

Όχι, λένε οι ειδικοί. Ο υπέρηχος θυρεοειδούς δεν περιλαμβάνεται στο ετήσιο τσεκ-απ και συστήνεται προληπτικά μόνο σε άτομα που διανύουν την έκτη δεκαετία της ζωής τους ή έχουν οικογενειακό ιστορικό. «Υπερηχογράφημα πρέπει να γίνεται οπωσδήποτε όταν υπάρχουν ενδείξεις: όταν η κλινική εικόνα είναι συμβατή με νόσο του θυρεοειδούς ή όταν ο γιατρός ή ο ίδιος ο ασθενής ψηλαφίσει κάποιο ογκίδιο ή παρατηρήσει κάποιο εξόγκωμα στην περιοχή», συμπληρώνει η Βάσω Βασιλείου. Ψυχραιμία λοιπόν και αυτοπαρατήρηση.