ΤΑ ΖΙΖΑΝΙΑ ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΓΛΑΣΤΡΕΣ ΕΙΝΑΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ, ΟΧΙ ΕΧΘΡΟΙ

Μήπως δεν μας απειλούν τελικά τα ζιζάνια, τα σαλιγκάρια, τα μανιτάρια και ό,τι άλλο θεωρούμε μέχρι σήμερα «ανεπιθύμητο επισκέπτη» στον κήπο μας;

Ξαφνικά πέρυσι το καλοκαίρι ο καλός μας γείτονας απηύδησε με τα ζιζάνια του κήπου του και εμφανίστηκε ντυμένος «αστροναύτης» σε ειδική αποστολή. Κρατούσε έναν επαγγελματικό ψεκαστήρα, σαν αυτούς που χρησιμοποιούσαν οι υγειονομικοί υπάλληλοι στην Κίνα στον πρώτο κύμα της επιδημίας για να απολυμαίνουν δρόμους, σπίτια, ακόμη και ανθρώπους.

Η σκηνή έμοιαζε απόκοσμη. Είχε βρει –έλεγε– ένα πολύ δυνατό φάρμακο για να τελειώνει μια για πάντα με δαύτα. Τα «δαύτα», παιδιά της φύσης κι αυτά, κάτι ανάμεσα σε αγριόχορτα ταχείας ανάπτυξης και βρώσιμα χόρτα που οι γιαγιάδες μας χρησιμοποιούσαν στην κουζίνα τους, καταλήγουν ξερά σαν προσάναμμα για τις φωτιές του καλοκαιριού και όλοι ψάχνουμε τρόπο να τα ξεφορτωθούμε. Συνήθως τα ξεριζώνουμε ή τα κόβουμε με ειδικές μηχανές. Αλλά να ποτίσουμε τη γη μας με χημικά; Δίπλα στα όρια του κήπου που φυτεύω τα ζαρζαβατικά μου, ακριβώς για να μην καταπίνω φυτοφάρμακα; Βγήκα εκτός εαυτού.

Η διάλεξη περί ισορροπίας και σοφίας της φύσης δεν τον πτόησε και άδειασε το περιεχόμενο πάραυτα στο μικρό κομμάτι του πεντελικού όρους που του ανήκε. Μερικές εβδομάδες μετά, καμάρωνε τον κήπο του που συνέχιζε να μένει «καθαρός», ενώ οι όμοροί του πιάναμε τσάπες και μηχανές κουρέματος για να απαλλαγούμε από τα ζιζάνια και να δώσουμε ανάσα στα φυτά μας.

Freepik

Μην τα βάζετε με τα ζιζάνια

Η βρετανική Βασιλική Εταιρία Κηπουρικής (Royal Horticultural Society-RHS) αλλάζει τα δεδομένα: Δεν ενοχλούν τα ζιζάνια, υποστηρίζουν οι επιστημονικοί της σύμβουλοι, κι ας φυτρώνουν εκεί που δεν τα σπέρνουν. Μάλιστα, προτείνουν να μην τα θεωρούμε παράσιτα, καθώς όχι μόνο δεν ζουν εις βάρος των άλλων φυτών αλλά ενδεχομένως με τον τρόπο τους να βοηθούν στην ανάπτυξη των «νόμιμων» συγγενών τους.

Η Sheila Das, σύμβουλος κήπων στη RHS προτείνει να αναφερόμαστε στα μέχρι τώρα ανεπιθύμητα φυγά ως «υπερζιζάνια» ή «ζιζάνια ήρωες». Γιατί τα λέει όλα αυτά; Επειδή υποστηρίζει ότι τα ζιζάνια είναι φίλοι μας. Είναι οι πληροφοριοδότες του κήπου μας, που μας «λένε» τι συμβαίνει στο έδαφος. Οπότε, όχι μόνο δεν είναι παρείσακτα, αλλά φαίνεται να βρίσκονται στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή.

Οι τσουκνίδες, για παράδειγμα, είναι η απόδειξη ότι το έδαφος είναι πλούσιο σε άζωτο, ενώ ο αμάραντος, ένα είδος βλίτου, είναι δείκτης στα έμπειρα μάτια του γεωπόνου ότι μια περιοχή είναι χαμηλή σε θρεπτικά συστατικά. Ο αμάραντος (αλλιώς και αμάρανθος) αποτελεί από μόνος του περίπτωση ζιζανίου, καθώς πλέον καλλιεργείται επίσημα για τους σπόρους του, οι οποίοι θεωρούνται υπερτροφή.

Μεγάλο ζιζάνιο η βατομουριά

Τη λένε Rubus fruticosus και είναι πολύ «άτακτη» καθότι ζιζάνιο. Πρόκειται για την γνωστή μας βατομουριά η οποία ανήκει στα ζιζάνια επειδή εξαπλώνεται γρήγορα και άναρχα καταπατώντας τα χωράφια των γειτόνων της. Η Jilayne Rickards, δημοφιλής σχεδιάστρια κήπων συμπεριλαμβάνει στους κηπους της τη βατομουριά, το γαϊδουράγκαθο και άλλα ζιζάνια, γιατί εκτός από την άγρια ομορφιά τους, λέει, δεν χρειάζονται πότισμα ή τάισμα. Ένας επιπλέον λόγος; Έχουν τρομερή προσαρμοστικότητα στις συνθήκες εδάφους αλλά και στις καιρικές συνθήκες της περιοχής όπου φυτρώνουν και είναι εξαιρετικά ανθεκτικά. Γι’ αυτό και στον «πόλεμο» που τους κηρύσσει ο άνθρωπος στο τέλος βγαίνουν κερδισμένα. Ο σπόρος τους μένει πάντα εκεί.

Freepik

Η περίπτωση της παπαρούνας

Η παπαρούνα είναι από τα πιο όμορφα ζιζάνια, που πονοκεφαλιάζει τους καλλιεργητές σιτηρών. Αν δεν έχετε απλώσει στον κήπο σας γκαζόν και δεν έχετε εμμονή με τον «συγυρισμένο» και καθαρό κήπο –στη φύση δεν υπάρχει κάτι τέτοιο– θα χαρείτε το βαθυκόκκινο χρώμα της από το Πάσχα και για λίγες εβδομάδες μετά από αυτό. Εννοείται ότι θα την αφήσετε ήσυχη και δεν θα την κόψετε. Αν κοπεί, μαραίνεται μέσα σε δευτερόλεπτα. Και κάτι για την ιστορία: Ήταν το ιερό φυτό της θεάς Δήμητρας, επειδή ως παράσιτο των σιτηρών συμβόλιζε με την παρουσία της τη Δήμητρα.

Τα βρώσιμα ζιζάνια

Τα πιο γνωστά ζιζάνια που χρησιμοποιούνται ως βότανα ή ως χορταρικά στο φαγητό μας είναι η πικραλίδα, το πεντάνευρο, το χαμοκέρασο, η αθανασία και η αντράκλα ή αλλιώς γλιστρίδα. Η τελευταία δεν είναι βέβαιο ότι προκαλεί λογοδιάρροια όμως οι πρόγονοί μας την εμπιστεύονταν για τη διουρητική της δράση κι εμείς την τιμάμε για τη γεύση που δίνει στις σαλάτες. Αν έχει φυτρώσει γλιστρίδα εκεί που δεν τη σπείρατε –στη δική μου περίπτωση βγήκε στη γλάστρα με το αγαπημένο μου κόκκινο γεράνι–, θα καταλάβετε γιατί ανήκει στα ζιζάνια: Είναι ζωηρή και ατίθαση και εξαπλώνεται με γοργούς ρυθμούς. Οπότε… κάντε τη σαλάτα γρήγορα.

Freepik

Προσοχή στα μανιτάρια!

Είναι οι μύκητες που στολίζουν τον κήπο με τα ακανόνιστα σχήματά τους. Κανένα δεν είναι ίδιο με το άλλο όπως πάντα συμβαίνει στη φύση. Στον κήπο μου εμφανίζονται χαμηλά στους κορμούς των δέντρων. Δεν τολμώ να τα αγγίξω, γιατί δεν τα γνωρίζω και μπορεί να ανήκουν σε είδη επικίνδυνα για την τοξικότητά τους. Το ίδιο συνιστώ και σε εσάς. Πάντως, στις περίφημες βρετανικές ανθοκομικές εκθέσεις τα μανιτάρια εισβάλλουν ως τα φυσικά μπουκέτα της φύσης. Εταιρίες, μάλιστα, που ασχολούνται με τις κατ’ οίκον καλλιέργειες μανιταριών, όπως η Caley Brothers, που έχει και θετικό πρόσημο για τη δράση της υπέρ της βιοποικιλότητας, κάνουν ειδικά σεμινάρια στους εκθεσιακούς χώρους για την ομορφιά, αλλά και τον ρόλο τους στη φύση. Ας μην ξεχνάμε ότι τα μανιτάρια είναι οι παλαιότεροι ζωντανοί οργανισμοί, οι οποίοι παίζουν καταλυτικό ρόλο στο φυσικό περιβάλλον ειδικά των δασών. Αν πάλι θέλετε να καλλιεργήσετε μανιτάρια βρώσιμα, υπάρχει μια πρακτική λύση για το σπίτι.

Καλωσορίζουμε τα σαλιγκάρια

Από βδελυρά πλάσματα του κήπου, τα σαλιγκάρια και οι γυμνοσάλιαγκες έχουν αναβαθμιστεί από τους φυσιολάτρες βιολόγους σε ωφέλιμα άγρια ​​ζώα, που πρέπει να καλωσορίζουμε στον κήπο μας. Στον Guardian, ο εντομολόγος Andrew Salisbury ισχυρίζεται ότι «οι κήποι μας θα ήταν ένα πιο θαμπό και βρώμικο μέρος χωρίς αυτά». Εκτός από το γεγονός ότι αποτελούν τροφή για σκαντζόχοιρους, βατράχους και πουλιά –και εμού της γράφουσας–, οι γυμνοσάλιαγκες και τα σαλιγκάρια ανακυκλώνουν τις νεκρές φυτικές ύλες και τα ζωικά απορρίμματα συμβάλλοντας στη διατήρηση της υγείας του εδάφους. Γι’ αυτό ξανασκεφτείτε ποιον λέτε άχρηστο σε αυτή τη ζωή.