ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΤΟ ΙΔΙΟ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΙ;

Στη φύση, η επιθετική συμπεριφορά είναι στοιχείο που ευνοεί την κυριαρχία και την αναπαραγωγή ενός είδους. Γιατί όμως δεν είμαστε όλοι το ίδιο επιθετικοί;

Η επιστήμη επιβεβαιώνει ότι η ωμή, επιθετική συμπεριφορά (να έχουμε ένα ξέσπασμα, να απειλούμε, να παραμερίζουμε ή να κλέβουμε) μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός δρόμος προς την εξουσία. To οποίο δεν εκπλήσσει, αν κρίνουμε από κάποιους ανθρώπους. Έχει όμως ενδιαφέρον να δούμε τι παρατηρήθηκε σε ένα «κοντινό» μας είδος: τους χιμπατζήδες.

Επί 37 χρόνια, επιστήμονες συγκέντρωναν στοιχεία μέσω καθημερινών παρατηρήσεων για τη συμπεριφορά των αρσενικών χιμπατζήδων που ζουν στο Εθνικό Πάρκο Gombe της Τανζανίας. Στο επίκεντρο ήταν μετρήσεις σχετικές με δύο χαρακτηριστικά: την κυριαρχία και την ευσυνειδησία. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δημοσιεύτηκαν στο PeerJ Life and Environment και αποκάλυψαν πως αυτοί που έχουν επιθετικές, εκφοβιστικές, άπληστες και ευερέθιστες προσωπικότητες αποκτούν υψηλότερη κοινωνική θέση και έχουν μεγαλύτερη αναπαραγωγική επιτυχία, συγκριτικά με τους πιο ευγενικούς και ευσυνείδητους ομολόγους τους.

Προηγούμενη μελέτη είχε δείξει ότι ορισμένοι χιμπατζήδες είναι πιο κοινωνικοί, ενώ άλλοι είναι μοναχικοί. Μερικοί κλίνουν προς την ευκολία, ενώ άλλοι είναι πιο αυταρχικοί ή έτοιμοι για καβγά.

Επιθετική συμπεριφορά και προσωπικότητα

Στην τελευταία έρευνα διαπιστώθηκε ότι οι αρσενικοί χιμπατζήδες με ορισμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας (βλ. συνδυασμό υψηλής κυριαρχίας και χαμηλής ευσυνειδησίας) τείνουν να τα πηγαίνουν καλύτερα στη ζωή από άλλους. Όπως είπε ο Joseph Feldblum, επίκουρος ερευνητής καθηγητής εξελικτικής ανθρωπολογίας στο πανεπιστήμιο Duke και ένας από τους συγγραφείς της δημοσίευσης, «η προσωπικότητα έχει σημασία».

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Μάλλον δεν σοκάρεσαι που μαθαίνεις πως η επιθετική συμπεριφορά έχει προνόμια. Εντούτοις, κάποιοι εκ των ερευνητών απόρησαν γιατί δεν ήταν όλοι οι αρσενικοί «νταήδες», εφόσον αυτό είναι το κλειδί της επιτυχίας.

Πρόκειται για ένα θέμα που αφορά την εξέλιξη του είδους και το οποίο οι επιστήμονες δεν έχουν αποκωδικοποιήσει. Υπάρχει μια θεωρία που αναφέρει ότι διαφορετικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας αποδίδονται σε διαφορετικές φάσεις της ζωής των ζώων. Ακόμα κι αν η επιθετικότητα δίνει στους νεαρούς αρσενικούς χιμπατζήδες ένα πλεονέκτημα, μπορεί να μην είναι το ίδιο επιτυχημένη τακτική όσο μεγαλώνουν.

Οι ερευνητές πρότειναν να σκεφτούμε τι γίνεται με τους ανθρώπους και τα δικά τους στοιχεία προσωπικότητας. Χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που δίνουν αβαντάζ σε νεαρή ηλικία, μπορεί να γυρίσουν μπούμερανγκ αργότερα. Όπως και χαρακτηριστικά που μπορεί να αποτελούν εμπόδια όταν είμαστε νέοι, ενδέχεται να γίνουν η δύναμή μας όπως μεγαλώνουμε. Σκεφτείτε το σαν τα χαρακτηριστικά που οδηγούν κάποιους στο πικ τους την εποχή που πηγαίνουν στο σχολείο, αλλά έχουν τελείως διαφορετική επίδραση στη μετέπειτα ζωή τους.

Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι κάτι άλλο εξηγεί την ποικιλομορφία των προσωπικοτήτων στους χιμπατζήδες. Ενδέχεται η «καλύτερη» προσωπικότητα να ποικίλλει ανάλογα με τις περιβαλλοντικές ή κοινωνικές συνθήκες. Επίσης, είναι πιθανό ένα χαρακτηριστικό που είναι ευεργετικό για τους άνδρες να είναι επιζήμιο για τις γυναίκες.