ΤΙ ΣΧΕΣΗ ΕΧΕΙ Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΑΤΑΣΤΑΣΙΑ – ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ;

Ένα ακατάστατο σπίτι φανερώνει το χάος μέσα μας, ενώ επιβαρύνει την ψυχική μας κατάσταση, λένε οι ειδικοί. Κι εμείς στρωνόμαστε στις δουλειές μήπως πάνε τα φαρμάκια κάτω με ένα καλό συγύρισμα.

Τα πιάτα σωρεύονται στον νεροχύτη, τα βρώμικα ρούχα στοιβάζονται στην πολυθρόνα της κρεβατοκάμαρας, στο τασάκι τα αποτσίγαρα αναδίδουν τη βαριά μυρωδιά τους. Ο ένοικος του σπιτιού μοιάζει απών από το σκηνικό χάους. Μήπως κάτι του συμβαίνει;

Η κατάθλιψη είναι μία ψυχική νόσος που μπορεί να εκδηλωθεί με ποικίλα συμπτώματα, ανάμεσά τους και η αδιαφορία για την προσωπική υγιεινή, αλλά και για την καθαριότητα του σπιτιού. Σύμφωνα με τη Mayo Clinic ένα άτομο με κατάθλιψη μπορεί να παρουσιάζει έντονη κούραση και έλλειψη ενέργειας, που σε συνδυασμό με έλλειψη ενδιαφέροντος μπορεί να δυσκολεύεται να ανταποκριθεί ακόμη και στα καθήκοντα της καθημερινότητας.

Η σκοτεινή πλευρά του σπιτιού

Το ακατάστατο δωμάτιο μίας δεκαεξάχρονης φωτογραφίζει τον αναστατωμένο λόγω εφηβείας ψυχισμό της και σπανιότερα αφορά μία κατάσταση μείζονος κατάθλιψης. Δεν είναι ασυνήθιστο ειδικά σε ηλικιακές περιόδους όπως η εφηβεία ή σε περιόδους αυξημένων υποχρεώσεων, όπως το ξεκίνημα μίας νέας δουλειάς ή η έλευση ενός παιδιού στο ζευγάρι, το σπίτι να μοιάζει και να είναι παραμελημένο.

Freepik

Το να αφήνεις τα πιάτα στον νεροχύτη ένα βράδυ, επειδή δεν αντέχεις κανενός είδους πίεση στο τέλος μίας εξαιρετικά απαιτητικής ημέρας και προτιμάς αντί αυτού να δεις την αγαπημένη σου σειρά ή να πας για ένα ποτό με φίλους, δεν είναι «ύποπτο» σημάδι ψυχική νόσου. Αν όμως το μέχρι πρότινος το καθαρό και συγυρισμένο σας σπίτι μοιάζει με βομβαρδισμένο κι εσείς δεν έχετε καμία όρεξη και κυρίως καμία δύναμη να το συμμαζέψετε, τότε ίσως η κατάθλιψη σας χτυπάει την πόρτα.

Η ακαταστασία στο σπίτι προκαλεί «αταξία» στην ψυχή;

Ο Joseph Ferrari, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο DePaul στο Σικάγο, συνδέει την ακαταστασία με την ιδιοκτησία. Όσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη μας για κατοχή υλικών αγαθών, τόσο περισσότερα πράγματα έχουμε και τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να δημιουργήσουμε έναν χώρο όπου θα επικρατεί το χάος. Όπως υποστηρίζει, ένα ακατάστατο σπίτι είναι ένα εν δυνάμει στρεσογόνο σπίτι.

Ο Ferrari ήταν μέλος ερευνητικής ομάδας που εκπόνησε μελέτη η οποία δημοσιεύτηκε το 2017 στο Current Psychology. Κατά την ερευνητική διαδικασία ενήλικες χωρισμένοι σε τρεις ομάδες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια, που αφορούσαν στην ακαταστασία και την ικανοποίηση από τη ζωή τους. Η πρώτη ομάδα συμπεριελάμβανε σπουδαστές, η δεύτερη ενήλικες μεταξύ 21 και 30 ετών, και η τρίτη ομάδα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας κυρίως πενηντάρηδες. Ανάμεσα στις ερωτήσεις υπήρχαν και θέματα όπως: «Η ακαταστασία με εκνευρίζει» και «χρειάζεται να μετακινήσω πράγματα μέσα στο σπίτι για να κάνω τις δουλειές του σπιτιού». Η μελέτη βρήκε σύνδεση μεταξύ αναβλητικότητας και ακαταστασίας σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Ο εκνευρισμός που προκαλούσε η ακαταστασία έδειχνε αυξητική τάση σε μεγαλύτερες ηλικίες, ενώ μεταξύ των ερωτώμενων τα προβλήματα ακαταστασίας σχετίζονταν επίσης με τον βαθμό δυσαρέσκειας στη ζωή τους.

Η κατάθλιψη οδηγεί σε ακαταστασία ή το αντίστροφο;

Μελέτη, που δημοσιεύτηκε στην Επιθεώρηση Περιβαλλοντικής Ψυχολογίας (Journal of Environmental Psychology) στο τεύχος Ιουνίου 2016 κατέδειξε ότι γυναίκες με ακατάστατα σπίτια είχαν υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης, ορμόνης που συνδέεται με το στρες. Φαίνεται ότι ένα σπίτι στο οποίο δεν επικρατεί η τάξη αλλά το χάος είναι συχνά το σπίτι ενός ανθρώπου που παλεύει με την κατάθλιψη. Όμως και αντίστροφα, ο ακατάστατος χώρος διαβίωσης μπορεί να προκαλέσει στον ένοικό του συναισθήματα άγχους ή κατάθλιψης. Όλοι μας έχουμε νιώσει ευεξία καθαρίζοντας και τακτοποιώντας το σπίτι μας όσο κι αν μας έχει φανεί δύσκολο να ξεκινήσουμε την επιχείρηση «καθαριότητα».

Freepik

Μερικά χρόνια πριν από αυτή τη μελέτη, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες κατέληγαν στα ίδια περίπου συμπεράσματα: Γυναίκες που ζούσαν σε ακατάστατα σπίτια είχαν υψηλό σκορ καταθλιπτικής διάθεσης μέσα στην ημέρα, αντίθετα με εκείνες που διέμεναν σε τακτοποιημένα σπίτια.

Θα μπορούσε να παίζει ρόλο η ίδια η διαδικασία που απαιτείται για να καθαριστεί ένα σπίτι: Η λήψη καταρχήν της ίδιας της απόφασης του ατόμου να συμμαζέψει το σπίτι του, η σωματική δραστηριότητα, η οποία έχει αποδειχτεί ότι βελτιώνει τη διάθεση αλλά και το αποτέλεσμα που προκαλεί ευχαρίστηση όλα μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεση. Αντίθετα, φαίνεται ότι το χάος στον χώρο που ζούμε προκαλεί χάος και μέσα μας: νιώθουμε αδύναμοι να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση που έχει ξεφύγει και μας αποκαρδιώνει το γεγονός ότι χάσαμε τον έλεγχο της κατάστασης και καταλήξαμε να ζούμε σε ένα άσχημο περιβάλλον.

Ένα βήμα τη φορά

Σε ιστοσελίδα της Οργάνωσης για την Ψυχική Υγεία στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία δημοσιεύθηκε ένα άρθρο που αφορά ακριβώς αυτή την αμφίδρομη σχέση μεταξύ ακαταστασίας και καταθλιπτικού συναισθήματος. Καταλήγοντας οι επιστήμονες και συγγραφείς του άρθρου δίνουν χρήσιμες οδηγίες προς καταθλιπτικούς ή όχι ακατάστατους οι οποίοι θα βελτιώσουν τη συναισθηματική τους κατάσταση συγυρίζοντας το σπίτι τους.

Ποιες συμβουλές κρατάμε;

• Μην περιμένετε να σας έρθει το κέφι να μαζέψετε το σπίτι σας. Δώστε μια σπρωξιά στον ανόρεκτο εαυτό σας και βουτήξτε στα βαθιά.
• Ξεκινήστε βάζοντας μικρούς και προσιτούς στόχους προσπαθώντας να ολοκληρώνετε μία δουλειά σπιτιού καθημερινά. Για παράδειγμα, να αλλάξετε τα σεντόνια και τις πετσέτες ή να καθαρίσετε τον νιπτήρα και το μπάνιο σας. Μέσα σε λίγες μέρες και χωρίς ιδιαίτερο κόπο το σπίτι και η ψυχή σας θα μεταμορφωθεί.

pexels

• Στρώστε το κρεβάτι σας. Ένα καλοστρωμένο κρεβάτι δίνει μία εικόνα ευταξίας, που θα σας δώσει το κουράγιο να συνεχίσετε. Επίσης, αν στρώνετε καθημερινά το κρεβάτι σας θα μπείτε πιο εύκολα στη διαδικασία της οργάνωσης.
• Μοιραστείτε με κάποιον τη «βρωμοδουλειά». Επί πληρωμή ή όχι, από μία επαγγελματία οικιακή βοηθό ή από τον φίλο ή τη φίλη σας η βοήθεια είναι καλοδεχούμενη. Δυο χέρια παραπάνω και η εμπειρία του άλλου προσώπου θα σας βοηθήσουν να οργανωθείτε καλύτερα και να μην βλέπετε το ακατάστατο σπίτι σαν βουνό.
• Αν απογοητεύεστε εύκολα ή πάσχετε βεβαιωμένα από κατάθλιψη αντικαταστήστε τη λίστα «έχω να κάνω», που αφορά τις εκκρεμότητες με τη λίστα «έχω κάνει» που σας επιβραβεύει.

Αν τίποτα από όλα τα παραπάνω δεν σκοπεύετε να υιοθετήσετε και χαμογελάτε με νόημα κοιτώντας το πεταμένο στο πάτωμα τζην σας και τα αποφάγια στον νεροχύτη της κουζίνας σας είστε ένας «αθεράπευτα» και καθαρόαιμος ακατάστατος άνθρωπος. Το χάος σάς ταιριάζει.