ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΣΤΟ ΣΩΜΑ Η ΠΑΡΑΤΕΤΑΜΕΝΗ ΟΡΘΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΕΙΣ

Όταν μια δουλειά απαιτεί παρατεταμένη ορθοστασία σε μόνιμη βάση, το σώμα μας αντιμετωπίζει μια σειρά από σοβαρές επιβαρύνσεις. Τι μπορείς να κάνεις για να τις αντισταθμίσεις;

Θα έχεις διαβάσει –περισσότερες από μια φορές, αφού τακτικά δημοσιεύονται σχετικές μελέτες– τα δεινά στα οποία υποβάλλουμε το σώμα μας όταν καθόμαστε στο ίδιο σημείο για ώρες ατελείωτες. Κυρίως όταν εργαζόμαστε. Σήμερα θα διαβάσεις για όσα προκαλεί στο σώμα μας η παρατεταμένη ορθοστασία, κάτι που απαιτούν πολλές δουλειές.

Μελέτες που έχουν γίνει στην Ευρώπη αναφέρουν ότι από το σύνολο των εργαζομένων, ποσοστό που κυμαίνεται από το 1/3 μέχρι το 50% περνούν όρθιοι ή περπατώντας τουλάχιστον 4 ώρες ανά 8ωρο.

Η ορθοστασία είναι μια φυσική στάση του ανθρώπου. Από μόνη της δεν ενέχει ιδιαίτερο κίνδυνο για την υγεία. Oι επιστήμονες έχουν διευκρινίσει ότι είναι χρήσιμο να μένουμε όρθιοι τουλάχιστον 2 ώρες κάθε μέρα, με τις 4 ώρες να είναι το ιδανικό. Όταν στεκόμαστε όρθιοι, καίμε 2 θερμίδες το λεπτό, δηλαδή το διπλάσιο από όταν είμαστε καθιστοί, οπότε καίμε 1 θερμίδα το λεπτό (όταν περπατάμε, καίμε 4 θερμίδες το λεπτό).

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Ωστόσο, η εργασία σε όρθια θέση και σε τακτική βάση είναι μια τελείως διαφορετική περίπτωση.

Έρευνα έχει ενημερώσει πως αν στεκόμαστε για 3 ώρες την ημέρα, επί 5 ημέρες την εβδομάδα, σε έναν χρόνο το σώμα μας θα έχει τις φθορές που θα είχε αν τρέχαμε σε 10 μαραθώνιους.

Τι σημαίνει «παρατεταμένη ορθοστασία»

Ο όρος «παρατεταμένη ορθοστασία» αφορά όσους εργάζονται σε όρθια θέση για ποσοστό μεγαλύτερο του 60% του ωραρίου τους, πολλές φορές την εβδομάδα. Έχει αποδειχθεί πως σχετίζεται με μια σειρά από δυνητικά σοβαρά αποτελέσματα για την υγεία, όπως ο πόνος στη μέση και στα πόδια, τα καρδιαγγειακά προβλήματα, η κόπωση, η δυσφορία κ.ά. Αν συντρέχουν ήδη προβλήματα υγείας, όπως στεφανιαία νόσος και κιρσοί, η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί από την παρατεταμένη ορθοστασία.

Η παρατεταμένη ορθοστασία σε ακίνητη στάση (χωρίς να ανακουφιζόμαστε κάνοντας λίγα βήματα, ανά τακτά χρονικά διαστήματα) μπορεί να οδηγήσει σε δυσφορία, πόνο, ακόμη και τραυματισμό των μυών και των αρθρώσεων στα πόδια και τα πέλματα.

Η υπερβολική ορθοστασία προκαλεί επίσης προσωρινή ακινητοποίηση των αρθρώσεων στη σπονδυλική στήλη, τους γοφούς, τα γόνατα και τα πόδια – και δη αν υπάρχει και γενετική προδιάθεση.

Τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν είμαστε για ώρες όρθιοι

1. Τα δάπεδα στα οποία πατάμε ασκούν υπερβολική πίεση στις αρθρώσεις, την πλάτη και γενικά σε όλο το σώμα. Η επιπλέον αυτή επιβάρυνση μπορεί να προκαλέσει πόνους στα πόδια και να επηρεάσει τις κνήμες, τις γάμπες, τα γόνατα, τους μηρούς, τους γοφούς και το κάτω μέρος της πλάτης. Μακροπρόθεσμα, οδηγεί μεταξύ άλλων σε παθήσεις όπως η αρθρίτιδα, ο χρόνιος πόνος στην πλάτη και η υψηλή αρτηριακή πίεση.
2. Οι μύες στα πόδια, την πλάτη και το λαιμό είναι αυτοί που «δουλεύουν υπερωρίες», για να διατηρηθούμε σε όρθια θέση και να υποστηρίξουν το βάρος μας. Γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση γαλακτικού οξέος και άλλων «άχρηστων» προϊόντων στους μυς. Όταν είμαστε όρθιοι για ώρα, μειώνεται πολύ η παροχή αίματος σε αυτούς τους μυς. Η βαρύτητα τραβάει το αίμα στο κάτω μέρος του σώματος. Οι μηχανισμοί του σώματος, όπως η αγγειοσυστολή και οι βαλβίδες των φλεβών, βοηθούν στην άντληση του αίματος προς τα πάνω. Έπειτα από παρατεταμένη ορθοστασία, αυτές οι βαλβίδες μπορεί να γίνουν αδύναμες και τελικά να αποτύχουν να κάνουν τη δουλειά τους. Η βαρύτητα τραβά το αίμα πίσω στα πόδια, κάτι που αναγκάζει τις φλέβες να επεκταθούν (να πρηστούν) για να φιλοξενήσουν το επιπλέον αίμα. Οι μυϊκές συσπάσεις (μιας κίνησης) στέλνουν το αίμα στον προορισμό του.
3. Η παρατεταμένη ορθοστασία οδηγεί σε παρεμπόδιση της ροής του αίματος και τη στάση του στις φλέβες των κάτω άκρων. Κάτι που μπορεί να προκαλέσει κιρσούς. Οι κιρσοί είναι φλέβες που έχουν διευρυνθεί και συστραφεί, ειδικά στους αστραγάλους και τα πόδια ενός ατόμου που στέκεται όρθιο για πολλές ώρες. Μεταξύ του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, 1 στις 5 νοσηλείες από κιρσούς είναι αποτέλεσμα παρατεταμένης ορθοστασίας.
4. Οι μύες γύρω από τη σπονδυλική στήλη εκτελούν συνεχώς μικρές διορθωτικές κινήσεις για να μένουμε σταθεροί. Όσο κρατάμε το κέντρο βάρους του σώματος στον πυρήνα μας, τόσο λιγότερη ισχύς απαιτείται. Και όσο πιο ισορροπημένη είναι η στάση μας, τόσο σβήνουμε την πιθανότητα να ζήσουμε τη δυσκαμψία σε διάφορα μέρη του σώματος. Δεν χρειάζεται να είναι σε ευθεία, αφού δεν είναι αυτή η φυσική θέση. Είναι σημαντικό να διατηρούνται οι καμπύλες.
5. Με την ορθοστασία ασκούμε σημαντική πίεση στην άρθρωση των ισχίων, των γονάτων, των αστραγάλων και των ποδιών. Αυτό μειώνει τη φυσιολογική λίπανση και απορρόφηση των αρθρώσεων και σε συνδυασμό με την επίδραση της πίεσης μπορεί να προκληθεί πόνος και δυσκολία στην κίνηση.

Πώς μπορείς να βοηθήσεις το σώμα σου

Ο κύριος τρόπος για να προστατεύουν στο σώμα τους όσοι εργάζονται όρθιοι είναι τα παπούτσια, καθώς είναι τα μόνα που μεσολαβούν ανάμεσα σε εμάς και το δάπεδο. Τα παπούτσια προστατεύουν το πέλμα, που δέχεται όλο το βάρος και τη σωματική καταπόνηση.

Οι ειδικοί συνιστούν:

• μαλακή και ελαφριά σόλα, που μπορεί να απορροφήσει αποτελεσματικά τους κραδασμούς,
• υποστήριξη στο πίσω μέρος του αστραγάλου ακόμα και με ειδικές κάλτσες, για μέγιστο έλεγχο του πατήματος και την υποστήριξη της καμάρας, αλλά και για βέλτιστη κυκλοφορία του αίματος που αποτρέπει την κόπωση και τον μυϊκό πόνο,
• χαμηλό τακούνι (1-2 εκατοστά), για να κατανέμονται καλύτερα οι πιέσεις κατά μήκος του ποδιού και
• επαρκή ενυδάτωση του οργανισμού.

Μπορούμε να μειώσουμε τους μακροπρόθεσμους κινδύνους, με stretching των μυών της γάμπας, του ισχίου και του οπίσθιου μηριαίου στα διαλείμματα μας, όταν καθόμαστε για να φάμε και όταν εναλλάσσουμε την όρθια με την καθιστή θέση, ώστε να πάρουμε το βάρος από τα πόδια μας.

Σε κάθε περίπτωση, είναι SOS να μη στεκόμαστε ακίνητοι στην ίδια θέση για μεγάλες χρονικές περιόδους.