ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΞΗΡΕΣ ΟΙ ΕΡΗΜΟΙ

Έρημοι υπάρχουν κοντά σε ωκεανούς, όπως και στη μέση του πουθενά. Το κοινό χαρακτηριστικό είναι πως όλες είναι ξηρές. Όχι για τον ίδιο λόγο.

Οι έρημοι καταλαμβάνουν το 1/3 της εδαφικής επιφάνειας της Γης. Βγαίνουν σε πολλές εκδόσεις, όπως σε σαρωτικές αμμοθίνες, βραχώδη φαράγγια ή πολικά πεδία πάγου. Γενικά, όποιος γεωλογικός σχηματισμός ή οικοσύστημα δέχεται πολύ λίγες βροχοπτώσεις τον χρόνο χαρακτηρίζεται «έρημος». Πόσο λίγες; Λιγότερα από 25 εκατοστά βροχής ετησίως.

Έρημος είναι και η περιοχή όπου το νερό που «χάνεται» στο έδαφος είναι περισσότερο από το νερό που πέφτει από τους υετούς (βλ. πτώση ή εναπόθεση προϊόντων του ύδατος –της όποιας μορφής– που προέρχονται από συμπύκνωση των υδρατμών της ατμόσφαιρας, στο έδαφος).

Γιατί είναι όμως ξηρές οι έρημοι ακόμα κι όταν είναι κοντά σε ωκεανούς;

Υπάρχουν έρημοι και έρημοι

Θα αρχίσουμε από την ανάποδη: Από τις ερήμους που βρίσκονται σε περιοχές όπου υπάρχει πολύ λίγη υγρασία στον αέρα. Παραδείγματος χάριν, τη Σαχάρα στην Αφρική, που βρίσκεται κοντά στον ισημερινό. Εκεί όπου χτυπά τη Γη πιο άμεσα η ηλιακή ενέργεια, θερμαίνοντας τον αέρα και εξατμίζοντας την υγρασία από αυτόν, πριν ταξιδέψει προς τους πόλους.

Σημείωσε επίσης ότι οι έρημοι βρίσκονται συχνά σε περιοχές με υψηλή ατμοσφαιρική πίεση (βλ. η πίεση που ασκεί η ατμόσφαιρα με το βάρος της στην επιφάνεια της Γης, που εμποδίζει το σχηματισμό νεφών και βροχοπτώσεων).

iStock

Πάμε τώρα και στις ερήμους που είναι κοντά σε ωκεανούς. Συχνά αυτές περιβάλλονται από βουνά, τα οποία κρατούν την υγρασία μακριά από την έρημο. Ο αέρας που ορμά από τον ωκεανό και χτυπά σε μια οροσειρά απελευθερώνει την υγρασία του ως βροχόπτωση ή χιόνι στις πλαγιές, όπως ο αέρας ανεβαίνει. Την στιγμή όμως που διασχίζει τα βουνά και βυθίζεται στην άλλη πλευρά τους, είναι στεγνός.

Όταν ο υγρός αέρας αναγκάζεται να ανέβει πάνω από μια οροσειρά, ψύχεται και απελευθερώνει την υγρασία του. Μέχρι να φτάσει στην υπήνεμη πλευρά των βουνών, είναι ξηρός, με πολύ μικρό ποσοστό υγρασίας.

Έχει παρατηρηθεί και ότι τα ψυχρά ωκεάνια ρεύματα που συγκρούονται με τον αέρα που κινείται προς την ακτή μπορεί να δημιουργήσουν ομίχλη. Όταν αυτή η ομίχλη κινείται πάνω από τη Γη, η υγρασία παραμένει στον αέρα αντί να πέφτει ως βροχή.

Υπάρχουν και έρημοι που δεν είναι καυτές

Τα τμήματα της Αρκτικής και της Ανταρκτικής θεωρούνται επίσης έρημοι. Ο κρύος αέρας δεν μπορεί να συγκρατήσει την υγρασία, όπως κάνει ο ζεστός. Οι χαμηλές θερμοκρασίες στους πόλους οδηγούν σε πολύ λίγες βροχοπτώσεις, παρόλο που αποθηκεύεται άφθονο νερό στο έδαφος ως πάγος.

iStock

Όπως τόνισε ο Andreas Prein, ατμοσφαιρικός επιστήμονας στο Εθνικό Κέντρο Ατμοσφαιρικής Έρευνας στο Boulder του Κολοράντο, «καθώς τα παγκόσμια κλιματικά πρότυπα αλλάζουν, αλλάζουν και οι έρημοι. Για παράδειγμα, πριν από χιλιάδες χρόνια, η Σαχάρα ήταν καλυμμένη από λιβάδια και τροπικά δάση. Σήμερα, η κλιματική αλλαγή αναδιαμορφώνει τα όρια των ερήμων σε όλο τον κόσμο».

Σε παγκόσμιο επίπεδο, με την υπερθέρμανση του πλανήτη, αυτό που μπορούμε να περιμένουμε είναι ότι θα έχουμε περισσότερη εξάτμιση νερού και άρα επέκταση των ερήμων.