ΠΗΓΑΜΕ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΣΩ ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Ταξιδέψαμε ως την αρχαία Ελλάδα και μπήκαμε στο σπίτι μιας αθηναϊκής οικογένειας του 5ου π.Χ. αιώνα, μέσω του BRIDGES, ενός πρωτοποριακού προγράμματος εκτεταμένης πραγματικότητας XR, στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού.

Φθάνοντας στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, στην οδό Πειραιώς, είμαι λιγάκι αμφίθυμη και επιφυλακτική. Gamer δεν είμαι – με το ζόρι ξέρω τι σημαίνει rpg (role-playing game, αν είστε σαν κι εμένα). Η εμπειρία μου από εφαρμογές ακόμα και της «κλασικής» εικονικής πραγματικότητας είναι περιορισμένη. Ζαλίζομαι και εύκολα. Μου ταιριάζει άραγε αυτή η εμπειρία εκτεταμένης πραγματικότητας που πρόκειται να βιώσω;

Με το που βάζω το σακίδιο στην πλάτη και φοράω την κάσκα, όλοι μου οι δισταγμοί έχουν εξαφανιστεί. Στον καθρέφτη απέναντί μου δεν αντικρίζω πια εμένα, αλλά το avatar μου, τον Ιππία, έναν σοφιστή της Αθήνας του 5ου π.Χ. αιώνα. Για τα επόμενα 20 λεπτά, κινούμαι στον χώρο ως Ιππίας, και «βουτάω» με περισσή χαρά στον κόσμο της αρχαίας Ελλάδας.

«Γυρίστε τώρα από την άλλη πλευρά και περάστε στον προθάλαμο του σπιτιού», μου λένε οι υπεύθυνοι του ευρωπαϊκού προγράμματος εκτεταμένης πραγματικότητας (eXtended Reality) BRIDGES.

Το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού είναι ο πρώτος φορέας εικονικής πραγματικότητας στην Ελλάδα που συμμετέχει σε αυτό. Το σπίτι- εργαστήριο που βλέπω τώρα μπροστά μου ανήκει στον κεραμέα Εργοχάρη και την οικογένειά του. Πρόκειται να γίνω μια μάρτυρας μιας συναισθηματικά φορτισμένης οικογενειακής βραδιάς.

Μέσα στην εκτεταμένη πραγματικότητα

Βρισκόμαστε στο 415 π.Χ., εν μέσω του Πελοποννησιακού Πολέμου. Οι Αθηναίοι αποφασίζουν να στείλουν μεγάλη δύναμη στη Σικελία για να καταλάβουν τις Συρακούσες. Ο νεαρός γιος του οικοδεσπότη, ο Ευθύμαχος, θέλει να λάβει μέρος. Έπειτα από αμφιταλαντεύσεις, ο πατέρας και η μητέρα του, η Περικτιόνη, συμφωνούν, κι απόψε είμαστε καλεσμένοι στην αποχαιρετιστήρια γιορτή προς τιμήν του.

Μπαίνω στο σπίτι μαζί με τον Λίνο, τον κολλητό του Ευθύμαχου, και τους γονείς του, τον Απολλώνιο και την Αντιγόνη, φιλικό ζευγάρι των γονέων. Χαιρετώ με χειραψία το avatar Απολλώνιο. Αγγίζω βέβαια το χέρι μιας εκ των τεσσάρων «συμπαικτών» μου, αν και βλέπω αυτό του avatar της, ακούγοντας και την κανονική της φωνή – τουλάχιστον σουρεάλ!

Καθώς προχωράμε, οι non-playable χαρακτήρες –οι αφηγητές και οδηγοί μας δηλαδή– μας περνάνε από δωμάτιο σε δωμάτιο. Μας καλούν να κάνουμε σπονδή, στάνταρ διαδικασία για κάθε αθηναϊκό σπίτι. Πιάνω το αγγείο, ένα από τα αρκετά ειδικά τρισδιάστατα αντικείμενα, που κατασκευάστηκαν επί τούτου με εκτυπωτή 3D εδώ, στο ΙΜΕ. Αμέσως μετά, μια ερώτηση ξεπετάγεται εμπρός μου. Με ρωτάει τι θα ’θελα να περιλαμβάνει το γεύμα της βραδιάς. Απαντώ και μετά από λίγο μια μυρωδιά ψημένου κρέατος αρχίζει να διαχέεται στον χώρο.

Εμπειρία για όλες τις αισθήσεις

«Για πρώτη φορά, οι συμμετέχοντες όχι μόνο βλέπουν, ακούν και αγγίζουν εντός της εκτεταμένης πραγματικότητας, αλλά επιπλέον μυρίζουν, και, το σημαντικότερο, κινούνται ελεύθερα στον χώρο και αλληλεπιδρούν με τους υπόλοιπους συμμετέχοντες», θα μου πει αργότερα ο Δημήτρης Εφραίμογλου, διευθύνων σύμβουλος του ΙΜΕ και επικεφαλής των επιστημονικών- ερευνητικών προγραμμάτων του.

Για το πρόγραμμα αυτό, η ομάδα του ΙΜΕ δουλεύει εντατικά από τον Οκτώβριο του 2021. Στο σενάριο συμμετείχαν αρχαιολόγοι και εξειδικευμένοι ιστορικοί, προκειμένου να επιτευχθεί η μέγιστη ακρίβεια, από τα ιστορικά δεδομένα και τις συνήθειες της οικογένειας, ως την κάτοψη του σπιτιού και τα αντικείμενά του.

«Ανεβείτε παρακαλώ τη σκάλα προς τον δεύτερο όροφο της κατοικίας», ακούω τον χαρακτήρα Περικτιόνη να λέει, ενώ αφήνω το πινέλο με το οποίο ζωγράφιζα ένα αγγείο στο εργαστήριο του Εργοχάρη. Βλέπω μια σκάλα. Σηκώνω το ένα πόδι, μετά το άλλο, πάω να ανέβω. Προχωράω μεν, δεν ανεβαίνω δε. Αληθινά σκαλιά δεν υπάρχουν, μόνο εικονικά, αλλά ο ανθρώπινος εγκέφαλος σκαλιά βλέπει, σκαλιά θα δώσει εντολή στα πόδια να ανέβουν. «Αυτό είναι το πιο ιδιαίτερο, διασκεδαστικό κομμάτι της εμπειρίας», μου λένε οι υπεύθυνοι. «Ο κόσμος μπλοκάρει, χρειάζεται λίγα δευτερόλεπτα να χωνέψει πως τη σκάλα αυτή θα την περπατήσει απλώς στην ευθεία, δεν θα την ανέβει, και παρ’ όλα αυτά θα βρεθεί στον δεύτερο όροφο». Οι τέσσερις κάμερες που βρίσκονται πάνω στην κάσκα μου επικοινωνούν με τους αισθητήρες οροφής και με αυτόν τον τρόπο προσδιορίζεται η ακριβής μου θέση.

Στο μπαλκόνι όπου βγαίνω, μοναδική η θέα στην Ακρόπολη. Η γειτονιά του Εργοχάρη είναι κάπου ανάμεσα σε Θησείο και Κεραμεικό. Από το παραθυράκι του δωματίου στον πάνω όροφο, ρίχνω μια ματιά στο στενάκι του σπιτιού. Μέσα, οι συμπαίκτες μου κι εγώ αρχίζουμε να ντύνουμε τον Ευθύμαχο με τα απαραίτητα για τη μάχη.

Πιάνω την εικονική περικεφαλαία, αλλά μου πέφτει. Χρειάζομαι λίγη εξάσκηση με τα εικονικά αντικείμενα. Δοκιμάζω ξανά, πλησιάζω το αντικείμενο και κλείνω τα δάχτυλά μου όπως λένε στις οδηγίες. Αυτή τη φορά τα καταφέρνω. Ενημερωνόμαστε τώρα, ίσως λίγο στα ξαφνικά, πως η διαδρομή μας ολοκληρώθηκε. Η κάσκα βγαίνει και ρίχνω μια ματιά στον χώρο όπου βρισκόμουν για περίπου μισή ώρα.

Πρόκειται για μια εντελώς άδεια αίθουσα 100 τ.μ., με το ταβάνι της γεμάτο αισθητήρες. Δύσκολο να δεχτώ πως αυτός ο κενός χώρος φιλοξένησε όλη αυτή την πλούσια, πολυ-αισθητηριακή εμπειρία που μόλις τελείωσε. Ο χώρος έχει χαρτογραφηθεί απ’ άκρη σ’ άκρη, περίπου με τον τρόπο που και μια σκούπα-ρομπότ αποθηκεύει τον χάρτη ενός σπιτιού. Ένας εκ των υπευθύνων του προγράμματος παρακολουθούσε την εξέλιξή του και τις κινήσεις μας καθ’ όλη τη διάρκεια, μέσω υπολογιστή.

Η συγκεκριμένη τεχνολογία χρησιμοποιείται για πρώτη φορά στη χώρα μας για την προώθηση και διάδοση του πολιτισμού, μέσω της υβριδικής πλατφόρμας. Απευθύνεται σε πολλαπλούς χρήστες και γίνονται διαρκώς σε βελτιώσεις και προσθήκες, προκειμένου να ενσωματωθούν και φαινόμενα όπως η θερμότητα, ο άνεμος και η δόνηση. Η τεχνολογία αυτή αξιοποιείται ήδη από κλάδους της βιομηχανίας, όπως και για την εκπαίδευση πυροσβεστικών δυνάμεων. Στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος», που αποτελεί και έναν από τους εταίρους του προγράμματος, έχουν ήδη αρχίσει να ελέγχονται οι δυνατότητες της πλατφόρμας BRIDGES από πυροσβέστες, μέσω των ρεαλιστικών προσομοιώσεων κτηρίων και αεροσκαφών που έχουν δημιουργηθεί.

Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του προγράμματος "Ορίζοντας 2020" (Horizon 2020) Έρευνα και Καινοτομία (grant agreement No 952043), με συντονιστή την εταιρεία Maggioli και εταίρους: Illusion Walk, Bolt Virtual Services and Productions, University of Athens, Technical University of Vienna, Fondazione Sistema Toscana, Foundation of the Hellenic World, Athens International Airport, Flughafen Berlin Brandenburg GmbH.

Το πρόγραμμα BRIDGES στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού θα ανοίξει για το κοινό στις αρχές Μαΐου και απευθύνεται σε επισκέπτες από 15 χρονών και πάνω.