ΤΙ ΝΑ ΒΑΛΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΟΥΠΑ ΣΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΠΙΟ ΥΓΙΗΣ

Το κοινό «δικό μας» τσάι του βουνού, που σερβιριζόταν παραδοσιακά στα καφενεία της Ελλάδας, κάνει αποδεδειγμένα καλό τουλάχιστον στο μυαλό και την ψυχή μας. Πίνεται και κρύο.

Εδώ και πολλά χρόνια, ξεκινάω την ημέρα μου όχι με έναν σκέτο καφέ, όπως συνήθιζα παλιότερα, αλλά με τσάι του βουνού. Περνώντας όπως όλοι κάποια στιγμή της ζωής τους από τη φάση «πώς θα μακροημερεύσω;» σκέφτηκα τους Ικαριώτες προγόνους μου, που για πρωινό συνόδευαν το τσάι του βουνού με ελιές και παξιμάδια, και κάπως έτσι ενέταξα το τσάι του βουνού ως πηγή ζωής στο πρωινό μου γεύμα.

Στον κρητικό παντοπώλη το ζητάω ως Μαλοτήρα, γιατί νευριάζει αν του πεις «τσάι του βουνού» ή σιδερίτη το εξαιρετικό είδος τσαγιού που φύεται στα Λευκά Όρη και στον Ψηλορείτη. Οι Ενετοί φαίνεται να σέρβιραν στους Κρήτες το ιαματικό αυτό βοτάνι, που χρησιμοποιούσαν για στομαχόπονο και κρυολόγημα, και γι’ αυτό της έδωσαν και το όνομα που σημαίνει: διώχνει τo κακό (male σημαίνει κακό και tirare τραβώ, διώχνω).  Η αλήθεια είναι ότι γευστικά η μαλοτήρα υπερέχει. Αλλά, αν δεν τη βρω, μια χαρά βράζω τα κλωναράκια του Ολύμπου.

Τσάι από τον τόπο σου

Πάνω από εκατό είδη του συγκεκριμένου τσαγιού υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και των Βαλκανίων. Από αυτά, είκοσι περίπου φύονται στην Ελλάδα. Δυστυχώς, η έλλειψη γνώσης για τη συλλογή των βοτάνων γενικότερα και η αδιαφορία των αρμόδιων αρχών μπροστά στη δίχως μέτρο συλλογή τους, δεν βοήθησε τους αυτοφυείς αυτούς θάμνους να κρατήσουν σταθερό τον πληθυσμό τους.

Σήμερα παρατηρείται δραματική μείωση της μαλοτήρας στα κρητικά βουνά. Γι’ αυτό και δεν συγκινούμαι διόλου όταν μου τάζουν κάποια άγρια ποικιλία. Αντίθετα, θυμώνω γιατί φαντάζομαι τον ξεριζωμό των θάμνων και όχι την ενδεδειγμένη συλλογή των ανθών και των φύλλων τους.

Με μια κούπα τσάι του βουνού αναρρώνω

Το κρυολόγημα είναι η απόλυτη «ένδειξη» για μία κούπα ζεστό τσάι του βουνού. Πώς όμως; Ως έγχυμα ή ως αφέψημα; Να θυμηθούμε τη μεταξύ τους διαφορά:

• Έγχυμα είναι το ρόφημα που τα φύλλα ή και τα άνθη του φυτού βυθίζονται σε ήδη βραστό νερό και δεν μένουν να «ψηθούν» στη φωτιά, όπως συμβαίνει με το αφέψημα. Ο χρόνος που αφήνουμε το βότανο στο νερό είναι περίπου 10 λεπτά.
• Στο αφέψημα χρησιμοποιούνται πιο συχνά τα σκληρά μέρη του θεραπευτικού φυτού, τα οποία βράζουν για 5-7 λεπτά σε καυτό νερό.

Και στις δύο περιπτώσεις σκεπάζουμε το σκεύος βρασμού για να μη διαφεύγουν τα πτητικά αιθέρια έλαια, στα οποία κυρίως βρίσκονται και τα θεραπευτικά συστατικά του βοτάνου.

freepik

Προσωπικά, προτιμώ το τσάι του βουνού σε αφέψημα, καθώς είναι πιο ελαφρύ σε άρωμα και γεύση. Ενίοτε το αναμειγνύω και με άλλα θεραπευτικά φυτά, όπως το φασκόμηλο ή το δίκταμο. Σκέτο όμως αναδεικνύει καλύτερα τα αρώματα των ανθών του. Γιατί επιμένω να πίνω τσάι του βουνού πρωινιάτικα και όχι το ωραίο μου καφεδάκι;

Γιατί πρωί-πρωί ο οργανισμός μου παράγει την κορτιζόλη που μου χρειάζεται για να ξυπνήσω και δεν θέλω να καταναλώσω τίποτα που να περιέχει καφεΐνη και θα μου προκαλέσει ταραχή ή εκνευρισμό. Αντίθετα με το ευρωπαϊκό ή το πράσινο τσάι, το τσάι του βουνού δεν περιέχει ίχνος καφεΐνης και μάλιστα δρα και ως αγχολυτικό, σύμφωνα με μελέτες που κατά καιρούς έχουν εκπονηθεί και στη χώρα μας, πριν από μερικά χρόνια και από το Πανεπιστήμιο των Πατρών.

Μία κούπα «υποσχέσεις»

Το τσάι του βουνού μπαίνει στο μικροσκόπιο των επιστημόνων που αναζητούν θεραπευτικές λύσεις στη φύση. Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μαγδεμβούργου στη Γερμανία αναζήτησαν τη συσχέτιση του θεραπευτικού αυτού φυτού –και συγκεκριμένα του είδους Sideritis scardica, που στα μέρη μας το συναντάμε ιδιαίτερα στον Όλυμπο– με βελτίωση των συμπτωμάτων της νόσου Αλτσχάιμερ.

Σύμφωνα με τη μελέτη διαπιστώθηκε ότι καθημερινή συστηματική κατανάλωσή του για έξι μήνες συμβάλλει στην υποχώρηση των συμπτωμάτων στα επίπεδα που ήταν η νόσος εννέα μήνες πριν και στη συνέχεια σταθεροποιεί τη κατάσταση του ασθενούς. Στόχος της συγκεκριμένης ερευνητικής ομάδας μετά τα αποτελέσματα της μελέτης τους αυτής είναι η παρασκευή φαρμακευτικού σκευάσματος από το συγκεκριμένο φυτό.

Αν και αξιόπιστες μελέτες δεν έχουν δημοσιευτεί και δεν έχουν κριθεί για τη θεραπευτική δράση του τσαγιού σε άλλα συστήματα του οργανισμού εμπειρικά «αποδεδειγμένα» είναι τα ωφελήματα του σε παθολογικές καταστάσεις όπως η υπέρταση, η δυσπεψία, η αναιμία. Η αντιμικροβιακή δράση της μαλοτήρας συγκεκριμένα επιβεβαιώνεται εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητάς της σε καρβακρόλη.

Πηγή νεότητας

Το τσάι του βουνού θεωρείται εξαιρετικό αντιγηραντικό λόγω των αντιοξειδωτικών συστατικών του. Γι’ αυτό και πλέον αποτελεί συστατικό προϊόντων περιποίησης του δέρματος. Έλληνες επιστήμονες, ανάμεσά τους ο Ιωάννης Τσάκνης, παλαιότερα καθηγητής του τμήματος Τεχνολογίας Τροφίμων των άλλοτε ΤΕΙ, έχουν εκπονήσει μελέτες που αποδεικνύουν την αντιοξειδωτική δράση που έχει το τσάι του βουνού.

Αν κάτι από τα παραπάνω σας πείθει να εντάξετε το τσάι του βουνού στις καλές διατροφικές συνήθειες, όπως όλα τα ροφήματα πίνεται και κρύο. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να παρασκευάσετε το ρόφημα σε μικρή ποσότητα νερού, ώστε να προσθέσετε κρύο νερό και λίγα παγάκια. Προσωπικά, το προτιμώ ζεστό ακόμη και το καλοκαίρι, καθώς για κάποιον λόγο νιώθω ότι με δροσίζει. Λέτε η δροσιά να έρχεται από την υπόσχεση της νεότητας;