«YEARS LIKE WATER»: ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΧΑΜΕΝΟ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ
Μερικά χρόνια αφού έφυγε από την πατρίδα της, τη Ρωσία, η φωτογράφος Nadia Sablin επέστρεψε για να περάσει λίγο χρόνο με τους κατοίκους του χωριού στο οποίο μεγάλωσε. Όλα, όμως, ήταν πλέον διαφορετικά.
Το «Years Like Water» είναι μια δεκαετής οπτική καταγραφή ενός μικρού χωριού της Ρωσίας, που ακούει στο όνομα «Alekhovshchina» και βρίσκεται κοντά στην Αγία Πετρούπολη. Δημιουργός του είναι η φωτογράφος Nadia Sablin, η οποία για δέκα ολόκληρα χρόνια ταξίδευε κάθε καλοκαίρι στο μικρό αυτό μέρος –στο οποίο έζησε μέχρι τα 12 της χρόνια– παρακολουθώντας και καταγράφοντας με τον φακό της τη ζωή των κατοίκων, τη φύση, το περιβάλλον και τη μυθολογία του τόπου.
Όλο αυτό το διάστημα η Sablin πέρασε χρόνο με τους κατοίκους του χωριού πίνοντας τσάι, άκουσε τις ιστορίες τους για τη μοναξιά και την αγάπη, και παρευρέθηκε σε σημαντικές τελετές, όπως γάμους και κηδείες. Το πρότζεκτ της, που ακολουθεί τις ζωές τεσσάρων οικογενειών, απεικονίζει ενήλικες να παλεύουν για την επιβίωσή τους και παιδιά να μεγαλώνουν χωρίς επίβλεψη.
«Τι ήταν εκείνο που σε έκανε να επιστρέφεις σε αυτό το μέρος όλα αυτά τα χρόνια;» τη ρώτησα. «Ξεκίνησα κάνοντας επισκέψεις στις θείες μου και σιγά σιγά, καθώς γνώρισα περισσότερες οικογένειες, άρχισα να φωτογραφίζω τα παιδιά τους κάθε καλοκαίρι.
»Αφιερώθηκα πραγματικά στο να βλέπω πώς αναπτύσσονταν, πώς μεγάλωναν. Ήταν όμορφα και έξυπνα και είχαν τόσο πολύ ταλέντο. Ήθελα να μεγαλώσουν και να ζήσουν μια πιο ήπια ζωή από αυτή που είχαν οι γονείς τους και να μπορέσουν να ξεφύγουν από τη φτώχεια στην οποία είχαν μεγαλώσει. Η επιστροφή μού επέτρεψε να δω τον χρόνο να περνάει και το μέλλον τους να ξεδιπλώνεται αργά, χρόνο με τον χρόνο».
Η φωτογράφος Nadia Sablin και μια χώρα με αντιθέσεις
Η Nadia Sablin είναι φωτογράφος γεννημένη στη Ρωσία το 1980. Εξερευνά τον κόσμο μέσα από τη δουλειά της, παρατηρώντας από κοντά γεγονότα, μνήμες και μύθους. Τα τωρινά της πρότζεκτ σχετίζονται κυρίως με την αγροτική Ρωσία και την Ουκρανία.
Η ίδια απαθανατίζει με τον φωτογραφικό της φακό τα παιδιά να ενηλικιώνονται και τους ηλικιωμένους να μεγαλώνουν αλλά και πρακτικούς τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν το πέρασμα του χρόνου σε ένα ασταθές οικονομικό περιβάλλον.
«Οι φωτογραφίες της από το χωριό Alekhovshchina εξερευνούν και περιγράφουν έναν κόσμο που δεν χωράει στην προσεγμένη αφήγηση της "Ρωσίας του Πούτιν" η οποία προβάλλεται τόσο από τα ανατολικά όσο και από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης. Είναι πιο περίπλοκος – συνδυάζοντας την ομορφιά, τη φτώχεια, το τραύμα και την ελπίδα», διαβάζουμε στην ανακοίνωση τύπου του βιβλίου στο οποίο η Sablin συγκέντρωσε όλες της φωτογραφίες της από τις επισκέψεις της στο μικρό αυτό χωριό της Ρωσίας.
Με αφορμή αυτή τη δήλωση και δεδομένου ότι ζούμε σε μια ευαίσθητη εποχή όσον αφορά τις σχέσεις Δύσης – Ρωσίας, ρώτησα τη Sablin πώς θα περιέγραφε τη Ρωσία σε έναν ξένο. «Νομίζω ότι προσπάθησα να κάνω ακριβώς αυτό μέσω των φωτογραφιών του βιβλίου», μου λέει.
«Years Like Water»: Ένα φωτογραφικό πρότζεκτ σε ένα μικρό χωριό της Ρωσίας
Ξεκινάς να διαβάσεις το βιβλίο της και κατευθείαν, μέσα από μια σύντομη αναδρομή, σου έρχεται στο μυαλό η εικόνα που θα είχε η νοσταλγία αν μπορούσε να πάρει μορφή.
«Καθώς φεύγαμε από το σπίτι μας στην Αγία Πετρούπολη το 1992, δεν ήξερα αν θα μπορούσα ποτέ να επιστρέψω στη Ρωσία. Το μέρος που γεννήθηκα ξεθώριαζε στη μνήμη και τις φήμες, γινόταν μια σκιά. Τα επόμενα χρόνια οι φίλοι των γονιών μου έφυγαν από τη χώρα με όποιον τρόπο μπορούσαν, και η ανομία της δεκαετίας του '90 ήταν το μόνο που ακούγαμε: όλοι όσοι γνωρίζαμε είχαν μια ιστορία βίας.
»Παρόλα αυτά, μου έλειπε, ακόμα και όταν έμαθα να τη φοβάμαι από το νέο μου σπίτι στη Δύση. Μου έλειψε η μυρωδιά της φλαμουριάς στην αυλή μας μετά τη βροχή, ο ήχος που κάνει ένα τρένο στις ράγες και η γωνία του φωτός».
Το 2008 κατάφερε να επιστρέψει. «Όταν έφτασα, βρήκα μια διαφορετική χώρα», γράφει η Sablin.
«Οι δρόμοι της πόλης ήταν γεμάτοι αυτοκίνητα, διαφημίσεις, ανθρώπους που μιλούσαν σε κινητά τηλέφωνα, ευρωπαϊκή μόδα και άγνωστες μυρωδιές. Η αυλή της πολυκατοικίας μου ήταν περιφραγμένη, και μέσα από τα κάγκελα μπορούσα να δω ότι οι φλαμουριές είχαν κοπεί για να δημιουργηθούν θέσεις στάθμευσης».
Η φωτογράφος περιγράφει την επιστροφή στο χωριό της ως μια μαγική εμπειρία. Ένιωθε ότι μεταφερόταν σε μια άλλη εποχή. Περνούσε τον χρόνο στις θείες της, τα δάση και τους δρόμους του χωριού. Σιγά σιγά γνώρισε τα παιδιά της ηλικίας της που μεγάλωναν χωρίς να τα επιβλέπει κάποιος, και έκανε νέους φίλους.
«Τα αγόρια με άφησαν να τα δω να καπνίζουν, παραδεχόμενα ότι καπνίζουν εδώ και χρόνια», γράφει σε κάποιο σημείο στο βιβλίο της. «Τα κορίτσια άρχισαν να ετοιμάζονται για τις φωτογραφίες, μεταμορφώνονταν σε μικροσκοπικές γυναίκες» αναφέρει αλλού προσθέτοντας ότι τότε μπορούσε να δει «τόσο καθαρά την ευαλωτότητά τους – τις κακουχίες και τη φτώχεια μαζί με την ομορφιά και τις δυνατότητες».
porch, 2009
Το αβέβαιο μέλλον και η επιστροφή στη Ρωσία
«Αυτό το χωριό με συνέδεσε και με το παρελθόν. Εδώ μπορούσα να νιώσω τα αγκαθωτά χέρια του παππού μου στο πρόσωπό μου [...] Μπορούσα να κοιτάζω τον κόσμο με τον τρόπο που τον έβλεπα στα οκτώ ή στα δέκα μου χρόνια – γεμάτο θαυμασμό, άγνοια κινδύνου, ομορφιά και υπόσχεση. Δεν κατέγραφα μόνο, αλλά θυμόμουν, ονειρευόμουν».
Η πανδημία και στη συνέχεια ο πόλεμος την εμπόδισαν από το να επιστρέψει στη Ρωσία. Όπως μου λέει, της λείπει το μέλλον που ονειρεύτηκε με τους ανθρώπους στο χωριό. Μετά από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, άρχισε να φοβάται ότι οι άνθρωποι εκεί δεν θα έχουν μέλλον αλλά και η ίδια δεν ξέρει αν θα μπορέσει να επισκεφτεί ξανά εκείνα τα μέρη.
«Σκέφτομαι ότι μια μέρα, αφού αλλάξουν οι κανόνες εκεί, ίσως μπορέσω να επιστρέψω, έστω για να επισκεφθώ μόνο τους τάφους των παππούδων και της θείας μου», καταλήγει.
Το βιβλίο «Years Like Water» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Dewi Lewis Publishing.
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
