Η ΑΣΚΗΣΗ ΜΑΣ ΚΑΝΕΙ ΠΙΟ ΕΞΥΠΝΟΥΣ;

Αν θες να γυμνάσεις το μυαλό και να κρατήσεις σε φόρμα τον εγκέφαλό σου, τότε πρέπει να υιοθετήσεις κάποιου είδους άσκηση για το σώμα σου.

Τον Μάρτιο του 2023, δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Nature Human Behaviour τα ευρήματα ανάλυσης που πιθανόν έφεραν ένα χαμόγελο στα χείλη όσων προτιμούν το καθισιό από τη γυμναστική. Σύμφωνα με τους ερευνητές χρειάζεται προσοχή «όσον αφορά ισχυρισμούς και συστάσεις που συνδέουν την τακτική σωματική άσκηση με γνωστικά οφέλη στον υγιή πληθυσμό, μέχρι να συγκεντρωθούν πιο αξιόπιστα στοιχεία, που να αποδεικνύουν σχέση αιτίας - αιτιατού». Η συγκεκριμένη ισπανική έρευνα ήγειρε, στην ουσία, αμφιβολίες σχετικά με την ευεργετική επίδραση την άσκησης.

Σε αντίθεση με την παραπάνω ανάλυση, δύο πρόσφατες μελέτες υποστηρίζουν την ιδέα ότι η σωματική δραστηριότητα ωφελεί τον εγκέφαλό μας. Στη μία, οι επιστήμονες εξέτασαν τον τρόπο ζωής, το DNA και τη γνωστική ικανότητα χιλιάδων ανθρώπων, για να δείξουν ότι η τακτική άσκηση βελτιώνει την ικανότητα σκέψης. Στην άλλη, ερμηνεύεται ο τρόπος με τον οποίο η άσκηση ωφελεί το μυαλό.

Τα πρώτα βήματα

Η έρευνα γύρω από την επίδραση της άσκησης στον εγκέφαλο έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια. Μάλιστα, οι πρώτες ενδείξεις ότι τον αναδιαμορφώνει προέκυψαν από πειράματα σε ποντίκια, σύμφωνα με τα οποία εκείνα που έτρεχαν σημείωσαν υψηλότερη βαθμολογία σε τεστ νοημοσύνης τρωκτικών. Επίσης, στον εγκεφαλικό ιστό τους ήταν αυξημένα τα επίπεδα του εγκεφαλικού νευροτροφικού παράγοντα (BDNF), που με απλά λόγια συμβάλλει στη διατήρηση και επιβίωση των υφιστάμενων νευρώνων και ενισχύει την ανάπτυξη νέων νευρώνων και συνάψεων. Ωστόσο, και μελέτες σε ανθρώπους έχουν δείξει ότι η άσκηση αυξάνει τα επίπεδα BDNF στην κυκλοφορία του αίματος.

Τα νέα δεδομένα

Επανερχόμαστε στις νέες μελέτες. Η πρώτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Scientific Reports (Μάρτιος 2023) και χρησιμοποιεί έναν νέο τύπο στατιστικής ανάλυσης, που δείχνει ότι η άσκηση βελτιώνει τις εγκεφαλικές δεξιότητες. Όπως εξηγούν οι επιστήμονες, ο καθένας μας γεννιέται με ή χωρίς ορισμένα τμήματα DNA. Κάποια από αυτά ενισχύουν την πιθανότητα να είμαστε σωματικά δραστήριοι. Αντίστοιχα, άλλα τμήματα γονιδίων συνδέονται με τη γνωστική μας λειτουργία.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Διασταυρώνοντας τις βαθμολογίες σε γνωστικά τεστ ατόμων που είχαν ή δεν είχαν τα τμήματα που ενθαρρύνουν την άσκηση με εκείνες ατόμων με γονιδιακές παραλλαγές που σχετίζονται με τη γνωστική λειτουργία, οι επιστήμονες μπορούν να διακρίνουν τον βαθμό στον οποίο η άσκηση συμβάλλει στις δεξιότητες της σκέψης.

Από δύο βάσεις δεδομένων, άντλησαν γενετικά δεδομένα από σχεδόν 350.000 ανθρώπους όλων των ηλικιών, μαζί με μετρήσεις σωματικής δραστηριότητας για περίπου 91.000 από αυτούς και γνωστικές βαθμολογίες για σχεδόν 258.000. Έτσι, βρήκαν ότι τα άτομα με γενετική προδιάθεση για άσκηση, συνήθως ασκούνταν, σημειώνοντας ταυτόχρονα καλύτερα σκορ σε τεστ σκέψης, στην περίπτωση που η άσκησή τους ήταν τουλάχιστον μέτρια.

Όπως ξεκαθάρισε η ομάδα, ακόμα κι αν δεν έχουμε τα κατάλληλα τμήματα γονιδίων, ο εγκέφαλος μπορεί να επωφεληθεί.

Η ΑΣΚΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΚΑΙ, ΟΣΟ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΔΙΑΡΚΕΙ Ή ΟΣΟ ΠΙΟ ΕΝΤΟΝΗ ΕΙΝΑΙ, ΤΟΣΟ ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΟΦΕΛΗ.

6 λεπτά έντονης άσκησης

Η άλλη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της Physiological Society (Ιανουάριος 2023), αν και σχετικά μικρή, φαίνεται να εξηγεί πώς η άσκηση διατηρεί τον εγκέφαλο υγιή. Σε αυτήν, 12 υγιείς νέοι άνθρωποι έκαναν ποδήλατο με χαλαρό ρυθμό για 90 λεπτά και έπειτα με έντονο ρυθμό για έξι λεπτά. Πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την άσκηση, οι ερευνητές παρακολούθησαν το BDNF στο αίμα τους. Επίσης, μέτρησαν τα επίπεδα γαλακτικού οξέος, το οποίο απελευθερώνεται από τους μύες κατά τη διάρκεια της άσκησης και χρησιμοποιείται ως πηγή ενέργειας.

Μελέτες σε ποντίκια υποδηλώνουν ότι η αλλαγή στην πηγή ενέργειας του εγκεφάλου (όταν δηλαδή ο εγκέφαλός τους αρχίζει να συσσωρεύει γαλακτικό οξύ αντί για σάκχαρα), ξεκινά τη δημιουργία του BDNF. Οι ερευνητές βρήκαν ενδείξεις ότι κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στους ανθρώπους. Κατά τη διάρκεια της χαλαρής ποδηλασίας, τα επίπεδα γαλακτικού οξέος αυξήθηκαν ελαφρώς στο αίμα των ανθρώπων μετά από περίπου 30 λεπτά, όπως και η ποσότητα BDNF. Κατά τη διάρκεια και μετά από τα 6 λεπτά γρήγορου πεταλιού, το γαλακτικό οξύ αυξήθηκε στα ύψη, το ίδιο και το BDNF.

Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι «η άσκηση είναι καλή για τον εγκέφαλό σας και ότι όσο περισσότερο διαρκεί ή όσο πιο έντονη είναι τόσο αυξάνονται τα οφέλη», δήλωσε ο Travis Gibbons, μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας που ηγήθηκε της μελέτης.